Milli Aviasiya Akademiyası "Aerokosmik informasiya sistemləri" kafedrası " Neyron şəbəkələri və neyrokompüterli sistemlər" fənni üzrə mühazirə

PERSEPTRONUN QURULUŞU VƏ ALQORİTMİ

Amerika alimi F.Rozenblat tanıyan maşını icad etmiş və onu “perseptron” adlandırmışdır.Rozenblat tərəfindən qurulmuş MARK-1 maşını timsalında perseptronun quruluşuna və fəaliyyətinə baxaq.

Perseptronun qəbuledici qurğusu kimi torun(qişanın) fotoelektrik modeli –reseptorlar sahəsi götürülür.Bu sahə bir neçə yüz fotomüqavimətdən ibarətdir.Reseptorlar sahəsinin hər bir elementi iki vəziyyətdə-həyəcanlanmış və ya həyəcanlanmamış vəziyyətdə ola bilər(müvafiq fotomüqavimətə sahədə layihələndirilən fiqurun konturunun düşüb düşməməsindən asılı olaraq).Hər bir elementin çıxışında ,əgər element həyəcanlanmışsa vahidə bərabər,əks halda isə sıfıra bərabər x_i(i=1,2,....,n,haradakı,n-elementlərin sayıdır) siqnalı meydana gəlir.

Perseptronun sonrakı pilləsi kimi “assosiativ elementlər” və ya A-elementləri çıxış edirlər.Onların sayı reseptorların sayına bərabərdir.Hər bir A-elementi bir neçə girişlərə və bir çıxışa malikdir.

A-elementlər onların girişlərinə daxil olan siqnalların cəbri cəmini həyata keçirir və alınmış nəticəni bütün A-elementləri üçün eyni olan θ kəmiyyəti ilə müqayisə edirlər.Əgər cəm θ-dan kiçikdirsə,A-elementi həyəcanlanmamış qalır və çıxış siqnalı sıfıra bərabər olur.Beləliklə,j-cu A-elementinin şıxış siqnalı aşağıdakı kimi tapılır.

Harada ki,r_ij +1 qiymətini alır,əgər i-ci reseptor j-cu A-elementinin girişinə müsbət işarə ilə birləşmişsə və -1 qiymətini alır,əgər reseptor mənfi işarə ilə birləşmişsə və 0 qiymətini alır,əgər i-ci reseptor j-cu A-elementinə qoşulmayıbsa (j=1,2,....,m, haradakı,m-A-elementlərinin sayıdır).

A-elementlərinin şıxış siqnalları xüsusi qurğuların (gücləndiricilərin) köməyi ilə λ_j əmsallarına vurulurlar.Bu əmsallardan hər biri müsbət,mənfi və sıfra bərabər ola bilərlər və digər əmsallardan asılı olmayaraq dəyişə bilərlər.

Gücləndiricilərin siqnalları cəmlənirlər və cəm siqnalı

Tənzimləyici və ya R-elementinin girişinə daxil olur.Əgər σ müsbət və ya sıfra bərabərdirsə,R-elementi çıxışda 1 verəcək,əgər σ mənfidirsə,0 verəcək.Beləliklə,R-elementinin çıxış siqnalı(o həm də perseptronun çıxış siqnalıdır)