Milliy tadqiqot

Ahmad al­Farg’oniy (797­861 yillar) boshqa fanlar bilan bir qatorda suv ilmining ham katta bilimdoni bo’lgan. Bu haqda H.H.Hasanov shunday yozadi: "...Farg’oniy Bog’dod xalifasi al­Mutavakkilning buyrug’i bilan Nil daryosida suv sathini o’lchaydigan asbobni tuzatish va o’rnatish uchun 861 yilda Fustot (Qohira) shahriga borgan". Shu davrgacha u Nil daryosining gidrologik rejimi va umuman suv ilmi haqida ma’lum bilimlarga ega bo’lgan bo’lishi kerak. Aks holda oldingilardan tubdan farq qila­digan murakkab va shu bilan birga o’ta mukammal suv o’lchash inshooti­"Nilometr" ni loyihalash hamda qurish ishlari unga topshirilmagan bo’lur edi. Sharq manbalarida u “Miqyos an­Nil” deb tilga olinadi.

Abu Rayhon Beruniyning dengizlar nazariyasi. X­XI asrlarda yashagan olimlar suv ilmi­gidrologiyaga katta ahamiyat berganlar. Ular orasida Abu Rayhon Beruniy (973­1048 yillar)ning ushbu fanning shakllanish va rivoj­lanish jarayoniga qo’shgan hissasi beqiyosdir. Uning "O’tgan avlodlar yodgorligi", "Hindiston", "At­tafqim", "Qonuni Mas’udiy", "Geodeziya", "Minerologiya" kabi asarlarida okeanlar, dengizlar, daryolar, ko’llar, buloqlar haqida gid­rologiya fani uchun qimmatli fikrlar bayon qilingan.
Ma’lumki, gidrologiya o’rganiladigan suv ob’ekt­larining turi va o’rniga ko’ra ikki qismga­okeanologiya va quruqlik gidrologiyasiga bo’linadi. Beruniy asar­laridagi gidrologik ma’lumotlarni ham shartli ravishda ikki guruhga ajratish mumkin: birinchi guruh ma’lumotlarda okeanlar, dengizlar, ko’rfazlar haqidagi fikrlar bayon qilinsa, ikkinchi guruhda esa allomaning quruqlik suvlari­ daryolar, soylar, buloqlar, ko’llar, qorliklar, muz­liklar, botqoqliklar va hatto yer osti suvlari haqidagi ilmiy qarashlari yoritilgan.


Foydalanilgan adabiyotlar

1. Alibekov L.A.,Nishonov S.A. Tabiatni muhofaza qilish va tabiiy resurslardan ratsional foydalanish.T. 1982.

2. Arifxonova M. Rastitel‘nost‘ Ferganskoy dolinO` T.1967.
3. Babushkin L.N., Kogay N.A. Sostoyanie voprosa o fiziko-geograficheskom Rayonirovanii Sredney Azii i Uzbekistana. NauchnO`e trudO` VO`p. 231. VoprosO` geograficheskogo Rayonirovaniya Sredney Azii i Uzbekistana. T. 1964.
4. Baratov P. O`zbekistondaryolari va ularning xo`jalikdagi ahamiyati. T. 1967.
5. Baratov P. Tabiatni muhofaza qilish. «O`qituvchi» nashri. T. 1991.
6. Baratov P. Sultanov YU. Tabiiy geografiyasidan laboratoriya mashg‘ulotlari. T. 1984.
7. Baratov P. O`zbekiston tabiiy geografiyasi. T. 1996.
8. Baratov P., M.Mamatqulov, A.Rafiqov. O`zbekiston tabiiy geografiyasi. T.2002.
9. Balashova e.N. i dr. Klimaticheskie opisanie respublik Sredney Azii. Gidrometeoizdat. M. 1960.
10. Bogdanov O.P. JivotnO`e Uzbekistana. T. 1978.
11. BurO`gin V.A., Marininkovskaya M.I. O`zbekistonda tabiatni muhofaza qilish. T. 1980.
12. Gvozdetskiy N.A. Sredneaziatskaya gornaya strana. V.kn. Fizikogeograficheskoe Rayonirovanie 1968. 13. Genusov A.Z. i dr. Pochvenno – klimaticheskoe Rayonirovanie Sredney Azii. T. 1965.
Internet saytlari
www.ziyonet.uz
wwww.google.uz