Milliy tarbiya ijtimoiy-psixologik jarayon sifatida

1
-
jadval 
“Rejalashtirishda
 harakat nazorati 
shkalasi”
 metodikasi natijalari 
Yo‘nalish
(fakultet) nomi 
Holatga 
yo‘nalganlik
 
Harakatga 
yo‘nalganlik
 
Talabalarning barcha 
tanlamasidagi natijalar (841 
kishi) 
33,7 
%
66,3 
%
Musiqa, badiiy grafika va 
mehnat 
ta’limi
40 
%
60 
%
Pedagogika
30 
%
70 
%
Mexanika-matematika 
35 
%
65 
%
Jismoniy tarbiya 
30 
%
70 
%
33,70%
40%
30%
35%
30%
66,30%
60%
70%
65%
70%
0,00%
10,00%
20,00%
30,00%
40,00%
50,00%
60,00%
70,00%
80,00%
“Rejalashtirishda harakat nazorati shkalasi” metodikasi 
natijalarining diagramma ko'rinishi
Holatga yo‘nalganlik
Harakatga yo‘nalganlik
Tadqiqotimizda ishtirok etgan talabalarning umumiy tanlanmasida rejalashtirishda 

---

Ta’lim va innovatsion tadqiqotlar (2023 йил №2)
ISSN 2181-1709 (P)
304
Education and innovative research 2023 y. №2
harakat nazorati shakli metodikasi bo‘yicha olingan natijalarga ko‘ra, 34 % ga yaqin 
talabalarda holatga yo‘nalganlik ustun bo‘lib, qolgan 66 % talabalarda harakatga 
yo‘nalganlik yetakchilik qiladi. Demak, talabalarning aksariyatida maqsadga erishish 
oldida uchrovchi to‘siq va qiyinchiliklarni yengishga qaratilgan, omadsizlik va 
noxushliklarga e’tiborsizlik, muddaoga erishish ustunlik qiladi. Talabalarning uchdan 
biridagina oxiriga yetkazilmagan va yakunlanmagan intilishlar, uchragan omadsizliklar 
to‘g‘risidagi takroriy xayol va fikrlar tufayli salbiy emotsional kechinmalar 
yetakchilik qilib, bu talabalardagi qat’iyatsizlik, pessimizm, tashabbussizlik, 
boshlagan ishini oxiriga yetkazmaslik kabilarda namoyon bo‘ladi. Bunday talabalar 
harakatni amalga oshirishga qaraganda o‘tmish tajribasi haqidagi qayg‘urishlari 
ko‘proq vaqt egallaydi. Jismoniy tarbiya va pedagogika fakulteti talabalarida 
harakatga yo‘nalganlik (70%) va holatga yo‘nalganlik (30%) nisbati bir xil bo‘lib, 
mazkur ta’lim yo‘nalishlarida ta’lim oluvchi talabalarning aksariyati sobitqadamligi, 
harakatni oxirigacha yakunlashga moyilligi bilan ajralib turadi. Talabalarning uchdan 
bir qismi esa asosan emotsional kechinmalarga yo‘nalganligi bilan tavsiflanadi. 
Mexanika-matematika yo‘nalishi talabalarining 35 % ida holatga yo‘nalganlik, 65 
% ida esa harakatga yo‘nalganlik yetakchilik qiladi. Turli talabalar guruhi ichida 
ijodiy yo‘nalish talabalarida rejalashtirishda holatga yo‘nalganlikning (40%) eng 
yuqori ko‘rsatkichi aniqlandi. Yuqoridagi natijalarni pedagogika va jismoniy tarbiya 
fakultetiga o‘qishga kirishga shaylangan yoshlarning kasbi haqida aniq tasavvurlari 
bo‘lganligi, shu tufayli kutilmalarning oqlanmasligi bilan bog‘liq salbiy emotsional 
kechinmalar nisbatan quyi ko‘rsatkichga egaligini ta’kidlash mumkin. Musiqa, badiiy 
grafika va mehnat ta’limi yo‘nalishi va mexanika-matematika fakulteti talabalarining 
kasbiy ta’lim haqidagi noaniq tasavvurlari ularning kutilmalarini to‘liq oqlamasligi 
ma’lum pessimistik kayfiyatlarga sabab bo‘ladi. 
Quyida 2-jadvalda talabalarning yosh xususiyatiga ko‘ra rejalashtirishda holat va 
harakat nazorati yo‘nalganligiga oid natijalar keltirilgan.
2-jadval
“Rejalashtirishda harakat nazorati shkalasi” metodikasi bo‘yicha yosh 
xususiyatlari tahlili
Talabalar yoshidagi farqlar 
(p=0,0
1) 
Holatga 
yo‘nalganlik
 
Harakatga 
yo‘nalganlik
 
19-20 yosh 
35 
%
65 
%
21-22 yosh 
20 
%
80 
%
23-24 yosh 
11 
%
89 
%
20%
11%
80%
89%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Talabalar yoshidagi farqlar
(p=0,01)
21-22 yosh
23-24 yosh