Министерство высшего и среднего специального образования республики узбекистан

 
Kolonkali sverlolar. Kolonkali sverlolar qattiqlik koeffitsienti f 

12 gacha 
bo’lgan ko’mir va tog’ jinslaridan shpur burg’ilash uchun qo’llaniladi. SHuning 
uchun ular qo’l sverlolariga nisbatan kuchli bo’lib, o’zining katta massasi va uzatish 
kuchi hamda burg’ilash uchun maxsus kalonka yoki manipulyatorlarda o’rnatilishi 
bilan ajralib turadi. 
SHpindelni yurish yo’nalishi «Oldinga», «Neytral hol» va «Orqaga» yuritish
asosiy dastakni aylantirib, shesteriya orqali va uzatuvchi tishli reyka xrapovoy mufta 
bilan yurituvchi shesternya tishlashishga kiradi, chiqadi yoki uni sverloni korpusi 
orqali tormoz-to’xtatadi. 
Uzatuvchi kuchni bir me’yorda, tekis rejalashtirish, ayniqsa, gidravlikani 
hisobiga amalga oshiriladi. Bunda uzatish kinematikasi o’zgarmasdan qoladi. 
Masalan, EBG sverlosida aylanish momenti 1 elektrodvigateldan (2.55.-rasm) 2, 3, 5, 
7 shesternalardan 8 aylantiruvchi muftaga o’tadi, keyin shponka orqali 9 shpindelь 
aylanadi. 
SHpindelni aylanish tezligini 4 shesternyani 5 yoki 6 shesternaga qayta 
qo’shish hisobiga bajariladi. EBG sverlosining boshqa sverlolardan farqi shpindelni 
ish joyiga uzatishda ikkita 10 gidravlik silindrlardan foydalanganligidir. Bu 
gidrosilindrlar maxsus gidrosistemadan ta’minlanadi. SHesternyali 12 gidronasos 
(unumdorligi 4,5 l/min) 1 elektrodvigatelьdan 11 shesternya orqali aylanadi. 
Gidronasos 14 rezervuar (manba)dan 13 yog’ filьtr orqali moy so’rib oladi va uni 15 
taqsimlovchi kranga 16 saqlovchi kran orqali uzatadi. 
Taqsimlovchi kranni zolotnigini 17 dastak bilan surib moyni 10 silindrlarni 
o’ng yoki chap bo’shlig’iga yuborish mumkin, buni hisobiga shpindelь ish joyiga 
yoki ish joyidan tashqariga harakat qiladi. 
Sverloning qayd etilgan konstruktsiyasi shpindelьni bir me’yordagi kuch (100 dan 
1000 kgk) bilan oldinga yoki aylanmayotgan shpindelьni orqaga olib chiqadi. 
Sverloning elektrouskunalari portlashga xavfsiz qilib tayyorlangan bo’lib bevosita 
yoki masofadan boshqarilishi mumkin. Sverloni ishi KEB-5 kolonka yoki MBI-59 va 
MBM-2 manipulyatorga o’rnatilib bajariladi. 

---

20 
2.55.-rasm. EBG sverlosining gidrokinematik sxemasi. 
Kolonkali sverlolar odatda ikki, ba’zida uchta tezlik bilan ishlaydigan 127, 220 
va 380 v kuchlanishli elektrodvigatelьlar bilan ta’minlanadi. Ularning nisbiy massasi 
23

53 kg/kvt, uzunligi, balandligi va eni mos ravishda 1500Ѕ300

350Ѕ350

400 
mm. Hozir ishlatilayotgan kolonkali sverlolarni texnik tavsiflari 5 jadvalda 
keltirilgan. 
2.5-jadval 
Kolonkali sverlolar texnik tavsiflari 
O’lchamlari 
EBK-
2A 
EBK
-5 
EBK-
2M 
SEK-
1 
EBG-
1 
PEB-
2 
EBGP
-1 
Elektroyuritmaning 
quvvati, kVt 
2,7 
1,8-
4,2 
2,7 
3,3 
3 
4,5 
2,5 
SHpindelni aylanish 
tezligi, ayl/min 
205 
152-
305 
196 
305/1
52 
- 
415 
170; 
315 
SHpindelni 
maksimal uzatish 
tezligi, mm/min 
590 
439-
878 
180 
205/1
12 
- 
3000 
0-
1400 
SHpindelni yurish 
masofasi, mm 
890 
890 
890 
1,86; 
0,88 
900 
400 
900 
Maksimal o’q 
bosimi, kgk 
1000 
1500 
600 
850 
1150 
600 
1500 
Massasi, kg 
110 
110 
120 
115 
110 
134 
130 
Kolonkali sverlolar ikki xilda (I va II) ishlab chiqariladi, mos ravishda 
shtangadagi quvvati 2,5 va 4 kvt, shtangani aylanish tezligi 100—400 va 150—500 
ayl/min va shtangani ish joyiga uzatish tezligi 0,5—5 mm/ayl va ish joyidan chiqish 
tezligi 5 m/min dan kam emas. SHtangani ish joyiga maksimalь uzatish kuchi mos 
ravishda shtangani yurish masofasi 2,2 m bo’lganda 1500 va 2000 KGK, sverloning 
massasi 132 va 160 kg dan oshmasligi kerak. 
Alohida hallarda I xil kolonkali sverlolar shtangasini yurish masofasi 0,85 m, 
zabaydan chiqish tezligi 4 m/min va massasi 125 kg gacha bo’ladi.