Министерсво высшего и среднего специального образования республики узбекистан

III-BOB. DOLOMITNI NITRAT KISLOTA BILAN PARCHALASH JARAYONLARINI O‘RGANISH
§ 3.1 Dolomitning nitrat kislotasi parchalanishida ko‘piklanish jarayonini o‘rganish

Dehqonobod konidan olingan dolomit tarkibida uglerod oksidi koʻp boʻlganligi sababli parchalanish jarayonining davomiyligi va aralashtirgich aylanish tezligining koʻpiklanish jarayoniga taʼsiri oʻrganildi. Tadqiqotlar silindrsimon shisha reaktorda mexanik aralashtirgichli 25°C haroratda 40% nitrat kislota bilan 100% tezlikda dolomitning parchalanishi uchun o‘tkazildi. Ko‘pik balandligi kalibrlash shkalasi yordamida aniqlandi, ko‘pikning "hayoti" sekundomer bilan aniqlandi, ko‘pik nisbati formula [148] bo‘yicha ko‘pik hajmining (V_k) suyuqlik hajmiga (V_s) nisbati sifatida aniqlandi.

=
bu yerda V_g - ko‘pikdagi gaz hajmi.
Olingan natijalar 3.1-jadvalda keltirilgan.
3.1-jadval
Ko‘pikning karraligiga jarayon davomiyligi va aralashtirgich tezligining ta’siri

№	Ko‘pik karraligi
	5 с	10 с	15 с	20 с	25 с	30 с		35 с	40 с	45 с	50 с		55 с	60 с
n = 750 ayl/daqiqa
1	4,9	8,33	9,06	10,22	10,58		10,62	10,17	7,20	5,22	3,51	2,16			1,00
n = 1000 ayl/daqiqa
2	2,16	5,13	7,56	8,37	8,10		3,15	1,35

Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, Dehqonobod konidan dolomitning parchalanish muddati ortishi bilan aralashtirgich tezligi 750 ayl/daqiqada ko‘pik nisbati 30 sekundga ortadi, keyin esa yana 30 soniyaga kamayadi. Ko‘pikning kengayishining maksimal qiymatlari 20-35 soniya ichida kuzatiladi va 10,22-10,17 ni tashkil qiladi, maksimal 10,62 dan o‘tadi.

Agitatorning tezligi 750 ayl/daqiqadan 1000 ayl/daqiqagacha oshishi bilan ko‘pik nisbati keskin pasayadi va maksimal qiymatlar 15-25 soniyadan keyin qayd etiladi. 20 soniyadan keyin ko‘pikning maksimal karraligi 8,37 kuzatiladi. Aralashtirgich tezligini oshirish maksimal ko‘pik nisbatini 1,269 martaga, vaqtni esa 10 soniyaga qisqartiradi. Shu bilan birga, ko‘pikning barqarorligi 60 soniyadan oshmaydi.
Dehqonobod konidan olingan dolomitning parchalanishida ko‘piklanish jarayonini o‘rganish natijalari dolomitning yuqori ko‘piklanish qobiliyatini ko‘rsatadi, bu esa sanoat reaktorlari unumdorligining pasayishiga olib kelishi mumkin. Ko‘piklanish jarayonini kamaytirish imkoniyatini topish uchun ko‘proq tadqiqotlar talab etiladi.