3.10-jadval
Dolomitning 40% li nitrat kislota bilan parchalanish haroratining qattiq fazaning kimyoviy tarkibiga ta’siri
№
|
Harorat, °C
|
Qattiq fazaning kimyoviy tarkibi, massasi, %
|
CaO
|
MgO
|
Fe2O3
|
Al2O3
|
1
|
20
|
45,72
|
1,11
|
9,62
|
6,08
|
2
|
25
|
44,04
|
1,06
|
9,32
|
5,91
|
3
|
30
|
43,04
|
1,04
|
9,03
|
5,74
|
4
|
35
|
41,79
|
1,01
|
8,78
|
5,58
|
5
|
40
|
40,05
|
0,99
|
8,62
|
5,44
|
6
|
45
|
37,84
|
0,97
|
8,56
|
5,35
|
7
|
50
|
34,58
|
0,95
|
8,55
|
5,30
|
8
|
55
|
30,32
|
0,92
|
8,54
|
5,28
|
9
|
60
|
25,50
|
0,87
|
8,53
|
5,27
|
Magniy, temir, alyuminiy oksidlarining tarkibi mos ravishda 0,23% ga, 1,09% va 0,80% ga kamayadi, kalsiy oksidi miqdori esa 45,72% dan 25,50% gacha kamayadi.
Dolomitning asosiy komponentlarini 40% nitrat kislota bilan parchalanish jarayonida 110% tezlikda va 30 daqiqalik jarayon davomiyligida eritmaga oʻtish darajasiga haroratning taʼsiri haqidagi maʼlumotlar 3.11-jadvalda keltirilgan.
Jadval shuni ko‘rsatadiki, haroratning oshishi magniy va kalsiy oksidlarini olish darajasiga deyarli ta’sir qilmaydi. Temir va alyuminiy oksidlarini olish darajasi texnologik haroratni 20°C dan 60°C gacha oshirish bilan mos ravishda 32,57% dan 40,21% gacha va 75,09% dan 78,41% gacha oshadi.
3.11-jadval
Haroratning dolomit komponentlarini 40% nitrat kislota eritmasiga o‘tish darajasiga ta’siri, me’yor 110% va jarayonning davomiyligi 30 daqiqa
№
|
Harorat, °C
|
Komponentlarning eritmaga o‘tish darajasi, %
|
CaO
|
MgO
|
Fe2O3
|
Al2O3
|
1
|
20
|
98,21
|
99,88
|
32,57
|
75,09
|
2
|
25
|
98,24
|
99,88
|
34,69
|
75,78
|
3
|
30
|
98,28
|
99,88
|
36,71
|
76,47
|
4
|
35
|
98,33
|
99,89
|
38,45
|
77,11
|
5
|
40
|
98,40
|
99,89
|
39,60
|
77,70
|
6
|
45
|
98,49
|
99,89
|
39,97
|
78,08
|
7
|
50
|
98,62
|
99,89
|
40,08
|
78,28
|
8
|
55
|
98,79
|
99,90
|
40,15
|
78,37
|
9
|
60
|
98,98
|
99,90
|
40,21
|
78,41
|
§ 3.5 Dolomit parchalanishining nitrat kislotasi ekstraktidan erimaydigan qoldiqni ajratish jarayonini o‘rganish.
Dolomitning nitrat kislota bilan parchalanishidan erimaydigan qoldiqlar kiruvchi komponentlar bo‘lib, quvurlar, uskunalar va granulyatorlarning tiqilib qolishiga olib kelishi mumkin. Shuning uchun tadqiqotning navbatdagi bosqichi dolomitlarning nitrat kislotali parchalanish mahsulotlarini cho`ktirish va filtrlash yo`li bilan aniqlashtirish jarayonlarini o`rganish bo`ldi. Ma’lumki, bu bosqich fosforitlar va boshqa kalsiy o‘z ichiga olgan minerallarning nitrat kislotasi parchalanishining cheklovchi bosqichidir.
Cho‘ktirish jarayonining davomiyligini o‘rganish kalibrlangan stakanda amalga oshirildi. 3.2-rasmda nitrat kislota eritmalaridan dolomitning yirik zarrachalarini cho‘ktirish haqidagi ma’lumotlar keltirilgan.
3.2-rasm. Jarayon davomiyligining qo‘pol dolomit zarrachalarining cho‘kish darajasiga ta’siri
Rasmdan ko‘rinib turibdiki, parchalanmagan dolomitning katta zarralari ancha tez cho‘kadi va 3 daqiqadan so‘ng cho‘kish darajasi 100% ni tashkil qiladi. 100 soniyadan so‘ng 98% o‘rnatish darajasiga erishiladi.
Dolomitning 40% nitrat kislota bilan nitrat kislota parchalanishi suspenziyasi, dolomitning yirik zarralaridan farqli o‘laroq, juda sekin cho‘kadi va 120 daqiqadan so‘ng aniqlanish darajasi 86,83% ga etadi (3.3-rasm).
3.3-rasm. Dolomitni nitrat kislotasi parchalash mahsulotlarini tindirish darajasiga jarayon davomiyligining ta’siri
Rasmdan ko‘rinib turibdiki, dastlabki 50 daqiqada aniqlik juda sekin davom etadi va tinish darajasi 12,66% ni tashkil qiladi. Keyin tinish tezligi oshadi va 100 daqiqadan so‘ng sekinlasha boshlaydi (3.4-rasm).
3.4-rasm. Dolomitning nitrat kislota bilan parchalanish mahsulotlarining tiniqlashish tezligiga jarayon davomiyligining ta’siri
Suyuq va qattiq fazalarning parchalanish jarayonini tezlashtirish uchun harorat va 40% li nitrat kislota me’yorining dolomit parchalanish mahsulotlarini filtrlash tezligiga ta’siri o‘rganildi. Olingan natijalar 3.12-jadvalda keltirilgan.
Bo‘tqa haroratining 20 dan 60°C gacha ko‘tarilishi bilan bo‘tqa, filtrat va nam qattiq moddalar uchun filtrlash tezligi oshadi. Shunday qilib, bo‘tqa filtrlash tezligi 20°C da 770,75 kg/m2•soatdan 60°C da 1190,79 kg/m2•soatgacha oshadi.
Nitrat kislota me’yorini 100% dan 110% gacha oshirish filtrlash tezligining biroz oshishiga olib keladi. Shunday qilib, 60°C haroratda suyuqlik fazasida filtrlash tezligi 105% tezlikda 1184,94% dan 110% ga 1261,75 kg/m2·soatgacha oshadi.
Erimaydigan qoldiqlarning 0,1 mm qalinlikdagi qatlamini yaratish bo‘tqa, filtrat va nam qattiq moddalar uchun filtrlash tezligining keskin pasayishiga olib keladi.
Dostları ilə paylaş: |
