Министрество высшего и среднего образования республики узбекистана

STANSIYA VA PODSTANSIYALARNING ELEKTR QISMI 
fani bo‘yicha: 
Elektr tizimi elementlarining nominal kuchlanishi va neytrallariing ish 
rejimlari. Elektr tizimining uskunalari (generatorlar, transformatorlar, liniyalar va 
boshgqalar) mo‘ljallangan nominal kuchlanish bilan xarakterlanadi. Sinxron 
generatorlar. Generatorlarning nominal parametrlari. Turbogeneratorlar va 
gidrogeneratorlarning tuzilishi. generatorlarning sovitish tizimlari. Sinxron 
generatorlarni qo‘zg‘atish tizimlari. Generatorlarning o‘z – o‘zini va mustaqil 
qo‘zg‘atish tizimlari. Generatorlarni qo‘zg‘atishini avtomatik rostlash (ARV). 
Sinxron generatorlar maydonini so‘ndirish. Sinxron kompensatorlar. Kuch 
transformatorlarining turlari va ularning parametrlari. Kuch transformatorlarining 
sovitish tizimlari. Havo va moy bilan tabiiy sovitish. Transformatorlarni moyni 
puflash va tabiiy sirkulyasiyalash yo‘li bilan sovitish. Moy – suvli sovitish tizimi. 
Transformatorlarning o‘ta yuklanish qobiliyati. Avtotransformatorlarning tuzilishi 
va ish rejimlari. Transformatorlarning kuchlanishini rostlash. Shoxobchalarni 
qo‘zg‘atmasdan (PBV) ularni qayta ulash. Transformatorlar kuchlanishini yuklama 
ostida rostlash. Avtotransformatorlarda kuchlanish rostlash. Elektr yoyi va uni 
so‘ndirish usullari. Kuchlanishi 1000 voltdan kichik bo‘lgan elektr jihozlar. Past 
kuchlanishli apparatlar. Rubilnik va qayta ulagich. Kontaktorlar va magnitli ishga 
tushirgich. Avtomatik havo uzgichlari. Saqlagichlar. Kuchlanishi 1000 voltdan katta 
bo‘lgan elektr jihozlari. Yuqori kuchlanishli uzgichlar. Moyli bakli uzgichlar. Kam 

---

6 
moyli uzgichlar. Havoli uzgichlar. Elektromagnit, vakuumli uzgichlar. Elegazli va 
sinxron uzgichlar. Yuqori kuchlanishli ajratkichlar. Ularning tuzilishi va ishlash 
tamoili. Ichki va tashqi qurilmalar uchun ajratkichlar. Qisqa tutashtirgichlar va 
bulgichlar.Tok 
transformatorlari. 
Kuchlanish 
transformatorlari. 
Asosiy 
elektrotexnik uskunalarning va tok o‘tkazuvchi qisimlarni tanlash. Rubilnik, 
avtomat, 
kontaktor, 
saqlagich, 
ajratkich 
va 
uzgichlarni 
tanlash. 
Tok 
transformatorlari va kuchlanish transformatorlarini tanlash. Stansiya va 
podstansiyalarning elektr ulanish sxemalari. Elektr qurilmalarining bosh 
sxemalariga quyiladigan asosiy talablar. Stansiya va podstansiyalarning struktura 
sxemalari. IES larning bosh sxemalari. Katta quvvatli IES larning tipik sxemalari. 
AES larning bosh sxemalari. AES larning tipik sxemalari. GES va GAES larning 
bosh sxemalari. GES va GAES larning elektr ulanish sxemalari. Stansiya va 
podstansiyalarning o‘z ehtiyoj tizimlari.