Ə L A V Ə: Fərəcan adlı müsəlman kəndində əlyanlılar bir neçə quyuda
buğda basdırmışdılar. Bu günlərdə xəbər gəldi ki, əlyanlıların quyularda tədarük
etdikləri buğdaların yerini öyrənmiş ermənilər bu məhsulu ələ keçirmək üçün
toplaşaraq Fərəcan kəndinin üstünə hücum çəkiblər. Ermənilər quyular yerləşən
sahəni ələ keçirdikdən sonra quyuları açıb buğdanı çuvallara doldurarkən əlyanlılar
xəbər tutub tez atlanaraq gəlib erməniləri mühasirəyə almışlar. Əlyanlılar iyirmi
nəfərdən ibarət olan erməni dəstəsini gülləyə tutarkən onlar qorxuya düşüb
yaxındakı dəyirmana qaçdılar. Ermənilər dəyirmanda Əhməd adlı bir oğlanı da
öldürmüşdülər. Ermənilər dəyirmanda hiylə ilə daha bir müsəlmanı öldürdülər.
Bundan qəzəblənən müsəlmanlar dəyirmanın o biri tərəfindən qaçmaq istəyərkən
əlyanlılar ermənilərin on yeddisini öldürdülər. Ermənilərdən biri qaçıb dəyirmanın
donuzluğuna girmişdi. Onu da çıxarıb qətlə yetirdilər.
ƏLAVƏ: Əhalidən silahların toplanması ilə əlaqədar zilhiccənin 19-da
general öz dəstəsi ilə Xankəndinə gəldi. Generalın göstərişi ilə erməni-müsəlman
ədavətini qızışdırdığına və ermənilərə gizli silah verdiyinə görə Xankəndində iki
dövlətli erməni evlərinə dinamit qoyub partlatdılar. General həmin evlərdə olan
topları da götürüb, dəstəsi ilə Malıbəyli kəndinə getdilər. General orada camaata
ərz etdi ki, biz silahları yığmaq üçün Dağdağan və Harov kəndlərinə getmək
istəyirik. Sizlərdən bizə bir neçə bələdçi lazımdır. Cavanlar ərz etdilər ki, sənin
qulluğunda bir neçə nəfər yox, lap yüz nəfər hazır dayana bilər və hara desəniz
gedə bilər, lakin bizim tüfəngimiz yoxdur. Generalın göstərişi ilə on nəfər cavana
10 ədəd tüfəng verildi və onlar generalın dəstəsi ilə Harov kəndinə tərəf yola
düşdülər. Kazaklar Harov kəndinə çatan kimi onu mühasirəyə alaraq evləri
axtarmağa başladılar. Ermənilərin tüfənglərini torpağa basdırmaq istədiyini görən
kazaklar silahı onların əlindən aldılar. Kazaklarla kobud rəftar edən ermənilərin
birini güllə ilə vurub öldürdülər. Sonra isə onun evini axtarmağa başladılar. Onun
evindən Malıbəyli kəndinin əhalisinə məxsus olan neçə ədəd araba təkərləri
tapdılar. Tərtib olunmuş akt əsasında vaxtı ilə qarət edilmiş həmin təkərlər kazaklar
tərəfindən müsadirə edildi.
Harov kəndində əməliyyat başa çatdırıldıqdan sonra general öz dəstəsi ilə
köçəri müsəlman kəndinə tərəf getdilər. Vağzal yolu ilə gedən 2-3 faytonun
73
axtarılması haqqında general əmr verdi. Bu faytonların hər birində 4-5 ədəd
beşaçılan tüfəng, xeyli patron və bir neçə tapança tapdılar. Generalın əmri ilə
həmin silahlar müsadirə edilib, sahibləri isə üç günlüyünə həbsə alındılar. Sonra
onların hər birindən yüz manat cərimə aldıqdan sonra azad etdilər. Zilhiccə ayının
20-də divanın hökmü əsasında ermənilərdən iki nəfəri (Gerasim Şahnəzərov və
Xaçatur Bahadurovu), müsəlmanlardan isə üç nəfəri (uçitel Ağa Mirhaşım bəyi,
Cəfər bəy Vəzirzadəni və bir də Ağa Məhəmmədcəfər Muxtarzadəni) həbs etdilər.
Divanın hökmünə əsasən bu şəxslər erməni və müsəlman vilayətlərindən kənar bir
yerə sürgün edilməlidir. Amma Allahın köməyi ilə bu üç müsəlman hərəsi bir
vasitə ilə xilas oldular. Erməniləri isə dörd min manat alıb zəmanətlə azad etdilər.
Zilhiccə ayının 28-də Nikolay Zəki oğlu adlı bir erməni müsəlman bazarına
gələrək xahiş edir ki, mənə müsəlman məhəlləsində bir dükan və bir ev icarəyə
verin. Çünki erməni qımdatları bizim məhəllədə mənimlə düz dolanmırlar, hər ay
gəlirlər ki, qımdat pulu verin. Alış-veriş olmayan bir şəhərdə və böyük bir külfət
saxlayan adam həm divan pulunu, həm də qımdat pulunu necə versin? Bu gündə
olan tək mən deyiləm.
Nikolayın bu hərəkətlərinə görə qımdatlar onu öldürmək üçün fürsət
axtarırdı. Axır bir gün səhər tezdən Nikolay dükanını açarkən qımdatlardan dörd
nəfər gəlib onu çağırdılar. Nikolay dükanın qıfılı da əlində meydana qımdatların
yanına gəlir. Dörd nəfər qımdat ermənilərin gözü qarşısında onu araya alaraq yeddi
güllə vururlar. Nikolay yıxılıb canını tapşırdı. Deyilənə görə qımdatlar onun başını
kəsib özləri ilə aparmışlar. Bu hadisənin şahidi olan ermənilərdən heç biri cürət
edib qımdatlara bir söz deyə bilməmişdir. Bununla da Nikolayın bir dam külfəti
başsız qaldı.
Dostları ilə paylaş: |