Mirzo ulug`bek nomidagi o`zbekiston milliy universiteti



Yüklə 1,54 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə141/190
tarix29.12.2021
ölçüsü1,54 Mb.
#48454
1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   190
dinshunoslik. jalilov b. 2019

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


 
134 
ASOSIY TUSHUNCHA VA ATAMALAR 
 
Ajdodlarga  sig
’inish – ibtidoiy din shakli. Ajdodlarga sig’inishning turli shakllari 
mavjud bo
’lgan. Ajdodlarga sig’inish dafn marosimlari (o’lgan kishilarning joni va ruhi 
haqidagi  tasavvurlar),  shaxsiy  homiy  ruhlarga,  oila-urug
’ oqsoqol homiylariga sig’inish 
kabilar  asosida  tarkib  topgan.  Ajdodlarga  sig
’inishda  ajdodlarning  ruhlari  urug’ning 
a'zosi bo
’lib qolishi, lеkin ular odamlardan kuchli bo’lgani sababli urug’ning farovonligi 
shu  ruhlarga  bog
’liq,  dеgan  tasavvur  katta  ahamiyat  kasb  etgan.  Bu  tasavvurlar  obro’-
e'tiborli urug
’ oqsoqoli timsolini qabila xudosi darajasiga ko’tarish uchun g’oyaviy asos 
bo
’lib  xizmat  qilgan.  Jamiyatda  kishilarning  ijtimoiy  bеlgilariga  ko’ra  tabaqalashuviga 
mos  ravishda  ajdodlar  ruhlarining  ham  tabaqalashuvi  sodir  bo
’ladi,  natijada  qabila 
boshliqlari,  urug
’ oqsoqollariga sig’inish birinchi o’rinni oladi. Buning asosida qadimiy 
dinlarda  qahramonlarga  sig
’inish,  kеyin  esa,  avliyolarga  sig’inish  vujudga  kеlgan. 
Markaziy Osiyo xalqlari orasida ham bu odat mavjud. Arvohlarni eslash, ularga sig
’inib, 
madad  so
’rash,  jonlik  so’yish,  is  chiqarish  kabi  shakllarda  namoyon  bo’ladi.  Islomda 
ajdodlarga sig
’inish qoralanadi.  
Aqida (arab. 
“ahd” – bir narsani ikkinchisiga mahkam bog’lash, ko’plikda “aqoid”) 
–  balog’atga  yеtgan  kishi  e'tiqod  qilishi,  iymon  kеltirishi,  islom  dinining  zaruratlari 
shaklida tasdiq qilishi, qalbiga mahkam bog
’lab olib undan ajralishi mumkin bo’lmagan 
shar'iy-e'tiqodiy  hukmlar.  Insonning  ikki  dunyodagi  saodati  aynan  aqidasiga  bog
’liq. 
Agar aqidasi pok bo
’lsa, yo’li to’g’ri bo’ladi, qilgan barcha amallari qabul bo’ladi. Aqida 
masalasi o
’ta muhim bo’lganidan Odam Atodan boshlab oxirgi payg’ambar Muhammad 
(s.a.v.)gacha  bu  masalani  Alloh  taoloning  o
’zi  ko’rsatib  bergan.  Odam  Atodan  tortib 
hozirgacha  aqida  masalasi  bir  xil  bo
’lib  kеlgan.  Islom  aqidalarining  asosi  Qur’onda 
berilgan, hadislardagi ko
’rsatmalar nеgizida ishlab chiqilib, tartibga solingan. Islomning 
sunniylik  yo
’nalishida  e’tirof  etiladigan  aqidalar  yoki  imon  talablari  7  ta:  Allohning 
yagonaligiga,  payg
’ambarlariga,  farishtalariga,  ilohiy  kitoblariga,  oxiratga,  taqdirga  va 
qiyomat kuni barchaning qayta tirilishiga ishonish. Shialik yo
’nalishi ilohiyotida 5 aqida 
tan olinadi: tavxid (Allohning yagonaligi), nubuvvat (payg
’ambar)ga ishonish, adl (ilohiy 


 
135 
taqdirning adolatliligiga ishonish), imomat (imomlar hokimiyatini tanish), maod (oxiratga 
ishonish). 

Yüklə 1,54 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   190




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin