Mobil tarmoqlar. 3G texnologiyasi

Reja:

1. 
   Mobil tarmoqlar.
   
2. 
   3G texnologiyasi.
   
3. 
   4G texnologiyasi.
   
4. 
   5G texnologiyasi.
   
5. 
   Transport tarmoqlari.
   
6. 
   Transport tarmoqlarida qo‘llaniladigan protokollar va texnologiyalar: PDH, SDH, SONET, DWDM.
   
7. 
   PON texnologiyasi.
   

Biz o'z qurilmalarimiz orqali dunyoga tarqatadigan har bir ma'lumotni murakkab aloqa tarmog'i qo'llab -quvvatlaydi. Ammo bu tarmoqlar vaqt o'tishi bilan ularning farqlarini ko'rsatdi.

Turli xil narsalar haqida bilim uyali aloqa tarmoqlarining turlari oddiy foydalanuvchi haddan tashqari o'ylashga moyil emas. Biz, odatda, texnologik sehr kabi, ma'lum bir o'lim bilan aloqa tezligini yoki sekinligini sezamiz.
Biroq, simsiz tarmoqlarning xilma -xilligi nafaqat o'tmishdagi aloqa rivojlanish tarixining bir qismi, balki hozirgi va kelajagimizdir. Ma'lumotni qo'llab -quvvatlaydigan strukturaning asosiy nuanslarini bilish juda foydali.
Mobil tarmoq - bu aloqa minoralari, antennalar, tarmoq yadrolari va qurilmalarni o'z ichiga oladigan, bizning mobil qurilmalarimizda tugaydigan ma'lumotlar oqimini yaratadigan trafikni yaratish uchun juda murakkab o'rgimchak to'ri.
Xavfli va cheklangan 1Gdan keyin ikkinchi avlod tarmog'i sifatida tanilgan, 2G tarmog'i uyali qurilmalar uchun qo'ng'iroqlar qilish va matnli xabarlar yuborish imkoniyatiga ega bo'lgan birinchi to'liq raqamli tizim edi.
Garchi 2G mobil telefonning ommabopligini oshirish uchun hal qiluvchi tarmoq hisoblansa-da, bugungi kunda u eng sekin tizim bo'lib hisoblanadi, faqat matnli xabarlar uchun xizmat qiladi. Bu faqat aloqa uchun eng asosiy elementdan boshqa hech narsa kerak bo'lmagan paytlardagina.
Agar oldingi 2G tizimi sekundiga 900 bit bilan ishlay olsa (va keyin 2.5 va 2.75 tarmog'ida sekundiga 144000 bitgacha kengaytirilsa), UMTS (Universal Mobile Telecommunication System Universal) deb ham ataladigan 3G sekundiga 384000 bitga ruxsat beradi. Bu narsa butunlay inqilob qildi: tizim sizga video tomosha qilish va video qo'ng'iroqlar qilish, ijtimoiy tarmoqlarni birlashtirish yoki global muvofiqlikni ta'minlash imkonini berdi.
Ko'p tarmoqli qurilmalarda o'z diapazonini barqaror ushlab turish uchun bu tarmoqqa yana ko'plab antennalar kerak bo'lsa -da, bugungi kunda ham biz batareyani energiya tejash imkoniyatlari tufayli foydalanuvchilarni aloqa uchun faqat 2G dan foydalanayotganini ko'rishimiz mumkin.
3G texnologiyasi (3.5 va 3.75) tezligi bir necha marta oshganidan so'ng, LTE (Long Term Evolution) deb ham ataladigan 4G tarmog'i keladi. To'rtinchi avlod tarmog'i hozirda umumiy darajada eng keng tarqalgan. Bu tizim 3G tarmog'iga nisbatan antennalar diapazonini sezilarli darajada yaxshiladi va aynan shu texnologiya yordamida mobil tarmoq optik tolali tarmoqning sifati, tezligi va barqarorligiga ega bo'lib, misli ko'rilmagan ommaviy oqim xizmatlarini qo'llab -quvvatlaydi. tarmoqlar va doimiy yuqori aniqlikdagi tasvirlar.
Nihoyat, 5G ning beshinchi avlodi keldi. 2020 -yilgi g'alati voqelikka kirgan bu tarmoq, avvalgi tarmoqlardan kamida yuz baravar yuqori tezlik, barqarorlik va foydalanuvchilarning eng ko'p sonini joylashtirish uchun ulkan imkoniyatlarga ega bo'lgan muhim texnologik sakrashni anglatadi.
5G, shuningdek, narsalar Internetiga eshikni ochadi: mashinalar, uylar, maishiy texnika va butun binolar aqlli bo'lib qolishi mumkin, bizni qulaylik uchun tarmoqdan quvvat oladi.
5G tarmog'i nafaqat yangi antennalar to'plami, balki butun ijtimoiy tartibimizga chuqur ta'sir ko'rsatadigan paradigma o'zgarishi. Aqlli shaharlar, ulkan ma'lumotlarni zudlik bilan yuklab olish va robotli transport bizni oldindan aytib bo'lmaydigan yangi davrga olib keladi.
Uyali telefon tarmoqlari so'nggi yillarda mobil aloqa, planshetlar va boshqa mobil qurilmalarning keng tarqalgani bilan telekommunikatsiyalarning asosiy omili bo'ldi. Tarmoqlarni quvvatlaydigan texnologiyalar texnologiya iste'molchilari bilan bog'lanish uchun foydalanmoqdalar.
Mobil tarmoqlar uyali aloqa tarmog'i sifatida ham tanilgan. Ular bir-biriga bog'laydigan, kalitlarga yoki almashinuvni telefonlarga ulashgan "hujayralar" dan iboratdir. Bu xujayralar odatda olti burchakli, kamida bitta transputerga ega bo'lgan va turli xil radio chastotalarni ishlatadigan er maydonlari. Ushbu transceiverlar elektronik jihatdan bog'liq bo'lgan dunyoda har qanday joyga aylangan hujayra minoralari. Ular axborot uzatish, ovoz va matn signallarini paketlarni uzatish uchun bir-biriga ulanadi, natijada bu signallarni qabul qiluvchi sifatida ishlaydigan telefonlar va planshetlar kabi mobil qurilmalarga olib keladi. Provayderlar ko'plab sohalarda bir-birlarining qal'alarini ishlatib, abonentlarga keng qamrovli tarmoqni qamrab oladigan murakkab veb-sayt yaratishadi.
Foydalanuvchilarga mobil aloqa xizmatlarini taqdim etish uchun turli xil mobil texnologiyalar qo'llaniladi. Katta xizmat ko'rsatuvchi provayderlar foydalanadigan tarzda farq qiladi, shuning uchun mobil qurilmalar odatda mo'ljallangan tashuvchining texnologiyasidan foydalanish uchun quriladi. GSM telefonlari CDMA tarmoqlarida ishlamaydi va aksincha.
Eng ko'p ishlatiladigan radio tizimlari GSM (Global Mobil aloqa tizimi) va CDMA (Code Division Multiple Access) hisoblanadi. 2017 yil sentyabridan Verizon, Sprint, va AQShda CDMA uyali ishlatish. AT & T, T-Mobile va dunyodagi aksariyat boshqa provayderlar GSM tarmog'idan foydalanadilar va uni eng ko'p foydalaniladigan mobil tarmoq texnologiyasiga aylantirdi. LTE (Long-Term Evolution) GSM asosida ishlab chiqilgan va undan katta tarmoq hajmi va tezligini ta'minlaydi.


Uyali aloqada abonentlar sonini keskin ortishi, ma’lumotlarni yuqori tezlikda uzatuvchi yangi texnologiyalarni joriy etish (3G1x, 1xEV-DC,hDSPA)(Seti i sistemi svyazi 3, 2006) va yangi xizmatlar (video)ni paydo bo‘lishi trafik xajmining sezilarli darajada ortishiga olib kelmoqda. Natijada, mobil aloqa transport tarmoqlarida yuklanish jiddiy ravishda ko‘tarilmoqda. Operatorlar ularni rivojlantirish bilan birga nafaqat trafikni kengaytirish, balki IP/Ethernet (Kompyuternie sistemi) interfeysiga ega bo‘lgan mobil aloqaning yangi avlod qurilmalarini paydo bo‘lishini ham hisobga olishlari kerak. Yuqori raqobat sharoitlarida yana bir muhim talab shuki- ma’lumot uzatish samaradorligini oshirish va trafikni har bir megabayt axborotini yetkazish narxini pasaytirishdan iborat.
Mobil aloqada operatorning transport tarmog‘i ikkita asosiy segmentdan iborat.
Boshqaruvchi (kontroller)larga ega bazaviy stansiyalar va (podvijnoy) aloqa kommutatsiya markazlari (Mobile Switching Center,MSC) (CDMA total solution)ni bog‘lovchi taqsimlovchi tarmoqlar (backhaul) (CDMA total solution);
MSC markazlari orasida yuqori tezlikli transportni ta’minlovchi magistral tarmoqlari (backbone);
An’anaga ko‘ra taqsimlovchi tarmoq “yulduz” topologiyasi asosida qurilgan bo‘lib, markazda-MSC turadi. Unga ajratilgan kanallar orqali (E1 yoki NE1) (“Kompyuternie seti” Olifer G.A) radiokirishli sistemalar (kontrollerlar va bazaviy stansiyalar) ulangan. Agar bazaviy stansiyalar qiyin kirishli hududlarda joylashgan bo‘lsa, ularni ulash uchun radioreleyli aloqa liniyalari yoki sun’iy yo‘ldosh kanallari ishlatiladi. Uyali aloqa operatorlari bazaviy stansiyalar, kontrollerlar va MSC orasida har doim ham o‘z kanallariga ega bo‘lmaydilar. Odatda ularni ijaraga oladilar. Shuning uchun ijaraga olingan sig‘imni maksimal darajada yuklashga harakat qiladilar, biroq bu holatda mumkin bo‘lgan eng yuqori yuklanishni hisobga olish kerak. Yuqori yuklanish davrida abonentlarga xizmat ko‘rsatish sifati va ijara kanalining narxi orasidagi moslikni qidirish muammosi yuzaga keladi. Bu muammoni kanallar kommutatsiyasi (TDM) (Olifer G.A)ga ega bo‘lgan ana’naviy texnoloiyadan foydalanib, hal etib bo‘lmaydi. Mobil aloqada bitta texnologiya kanal resurslaridan samarali foydalanish imkonini beradi, boshqasi esa yo‘q. Masalan odatdagi GSM trafigini uzatishda qo‘shimcha proseduralarni qo‘llash foyda berishi mumkin, lekin E1 Frame Relay (“Kopyuter tizimlari”) interfeysida CDMA(CDMA total solution) sistemasidagi trafik bazaviy stansiya kontrolleri va MSC markazlari orasida yetarlicha zich “joylangan”.
Yangi transport tarmoqlarini qurishda (yoki mavjudlarini modernizasiyalashda) operatorlar mavjud qurilma va dasturiy ta’minot, boshqaruv tizimi va undan foydalanishga sarflangan sarmoyani saqlab qolishga harakat qilmoqdalar. Bundan tashqari, texnik inshoatlarni yuqori narxli maydonlari talabiga ko‘ra yangi qurilmalar imkoniyati darajasida kichik joy egallashi va oz energiya sarfiga ega bo‘lishi bilan ajralib turishi kerak. Qurilayotgan transport tarmoqlari universal bo‘lishi , ya’ni hozirgi kunda keyingi avlod tarmoqlari kabi TDM rejimida trafik uzatishga mo‘ljallangan 2G va 2.5G (“Vestnik svyazi” 4, 2006) sistemalari sifatida samarali ravishda qo‘llanilish imkoniyatiga ega bo‘lishi kerak. Agar UMTS Release 99 (“Seti i sistemi svyazi” 12,2005) sistemalari ATM texnologiyasi asosida transport qilishga mo‘ljallangan bo‘lsa, qayta ishlangan UMTS Revesion 5/6 va CDMA lar esa MPLS tkxnologiya va Ethernet tarmoqlaridan foydalangan holda IP qarorlarida ishlatiladi. Shu tarzda optimal transport tarmog‘i kriteriylar qatori bilan mos kelishi kerak.
Masalan:
• mobil aloqaning yangi sistemalarini zararsiz joriy etishni ta’minlash;
• keyingi avlod (IMS ) tarmoq arxetekturasi talablariga mos kelishi;
• sarflangan sarmoyani saqlab qolish;
• trafikni boshqarishda samarali qurilmalar miqdori;
• aloqa xizmati sifati pasaymasligi aksincha, ko‘tarilishini kafolatlashi kerak;
• foydalanish va texnik xizmat ko‘rsatishning qulay qurilmalarni taqdim etish.
Zich “qadoqlash”
Samarali taqsimlovchi tarmoqlarni qurishning usullaridan biri-tugunlarda radiotarmoqlar(bazaviy stansiya va kontroller) va MSC markazida keyinchalik tarmoq bo‘yicha uzatish uchun trafikni paketlarga joylashtirish va uni optimallashtiruvchi multiservisli chegaraviy qurilmalar joylashishidir. Bunday usul bazada yagona konvergent transport tarmog‘ini boshqa har xil radiosegmnet qurilmalari: GSM (TDM), GPRS (TDM), CDMA 1xEV-DO, UMTS (ATM)ni qo‘llashga imkon beradi. Ko‘pgina qisman to‘lgan Ye1 oqimlarni o‘rniga operatorlar uncha katta bo‘lmagan paketlar bilan “zich” to‘ldirilgan kanallarga ega bo‘ladidar. Bu holatda QoS(Quality of Service) mexanizmi tovush aloqasini yuqori sifatiga kafolat beradi. Bundan tashqari, operatorlar kanal resurslaridan samarali foydalanish orqali yangi bazaviy stansiyalarni mavjud aloqa kanallari orqali ulashlari mumkin. Multiservisli chegaraviy qurilmalarni o‘rnatish qimmatbaho radioreleyli va sun’iy yo‘ldosh tizimlari qo‘llanilgan joylarda ko‘proq foyda beradi. Bunda multiservis qurilma yaqin joylashgan bazaviy stansiya guruhidan trafikni yig‘ib, so‘ngra uni multiplekserlaydi va uni joylashtirib radioreleyli yoki sun’iy aloqa kanali orqali jo‘natadi.
GSM tarmoqlari uchun TDM oqimlarida muloqot trafigi uzatilmayotgan vaqtda bo‘sh davrlar mavjud bo‘ladi. Bundan tashqari, tarmoq resurslari band bo‘lganda suhbat vaqtida tez-tez uzilishlar hosil bo‘ladi, lekin hech qanday foydali tovushli ma’lumot uzatilmaydi. Ko‘p xizmatlarni ta’minlovchi chegaraviy qurilmalar maxsus algoritmga ega bo‘lib, trafikdagi “bo‘shliq”ni yo‘qotadi va to‘xtalishlarni bartaraf qiladi. Lucent Technologies kompaniyasi o‘tkazgan tajribalar shuni ko‘rsatdiki, ko‘p xizmatli mediashlyuz (multimediali malumotlar oqimini kanallar bo‘yicha kommutatsiya qilinadingan shakldan paketlar bo‘yicha kommutatsiya qilinadigan shaklga aylantiruvchi qurilma)larni o‘rnatish mavjud kanal resurslaridan foydalanish samaradorligini 40% gacha oshiradi.
Optika mavjud bo‘lganda
Agar kontroller va MSC markazlari tugunlarga yaqin bo‘lsa, OTAL (Optik tolali aloqa liniya)lari mavjud bo‘lib, bu E1 oqimni SDH (Synhron Digitalherarhy) tarmog‘i bo‘yicha uzatish uchun multiplekserlash imkonini beradi. Bunday tarmoqlarni ustunligi birinchi o‘rinda qulayligi, rivojlangan qurilmalardan foydalanish va himoyaning halqali sxemasini ta’minlaydi. Mobil aloqa tarmoq qurilmalarini har xil turdagi yuklanishlar: mobil aloqa trafigi, qayd qilish aloqa tarmoqlari, video ma’lumotlar, TV kanallar va boshqalarni uzatish mumkin bo‘lgan oldindan mavjud bo‘lgan SDH tarmoqlariga ulansagina yuqori tejamkorlikka erishiladi. Ethernet interfeysiga ega radioqurilmani o‘rnatishda ham uni SDH tarmog‘iga ulanishi mumkin. Buning uchun maxsus Ethernet over SDH protokoli ishlatilib, SDH ning o‘zida Metropolis qurilmasi bo‘lib, bu Lucent Technologies (Vestnik svyazi 4,2006) kompaniyasi tomonidan amalga oshirilgan. SDH tarmog‘i orqali Ethernet trafigini uzatish samaradorligini oshirish uchun bir qancha texnologiyalar ishlab chiqilgan va standartlashtirilgan: freymingni universal sxemasi (General Framing Procedure, G.7041) (Vestnik svyazi 5,2006), virtual “bog‘lanish” mexanizmi (Virtual Concatenation, G.707), aloqa liniyalari sig‘imini qurish algoritmi (Link Capacity Adjustment Scheme, G.7042). SDH orqali trafikni multiplekserlashga ega bo‘lgan taqsimlovchi tarmoqlardan foydalanishdagi tejamkorlik, bazaviy stansiya guruhlari ulanishi kerak bo‘lgan E1 oqimlari soni hisobida ortib boradi.Yana ham ko‘pxizmatli kirish qurilmalariga SDH infrastrukturasi (2-rasm)dan foydalaniladigan gibridli transport tarmoqlarini qurish mumkin.
Bunda E1 kanallarni bazaviy stansiyadan raqamli kross-konnektor (Digital Access Cross Connect, DACC) (Kompyuternie seti. 2005)ga yoki SDH qurilmalariga o‘tkaziladi va keyinchalik chegaraviy marshrutizatorda terminallashtiriladi. Ko‘pgina E1 oqimlari radiokirish va chegaraviy marshrutizatorlar segmentlari orasida MLG (Multi-Link Group) (Vetnik svyazi 11,2005) bir guruhga birlashadilar. Bu boshqarilishi kerak bo‘lgan alohida interfeyslar sonini va bazaviy stansiyalar tomonidan ajratiladigan IP adreslar sonini minimallashtiradi. Zahiralashtirishni ta’minlash uchun har bir bazaviy stansiya birdaniga ikkita chegaraviy marshrutizatorga ulanadi va avtomatik himoyaga ulanish texnologiyasi (Multi-Router Automatic Protection Switching, MR-APS) (LAN jurnali) ishlay boshlaydi. Chegaraviy marshrutizatorlar sifatida Lucent mutaxassislari Juniper (Vestnik svyazi 5,2005) kompaniyasining M-seriyadagi qurilmalaridan foydalanishni taklif etmoqdalar. Shuni ta’kidlash lozimki,bu kompaniya tashkil etilgandan beri operator sinfidagi marshrutizatorlarni ishlab chiqarishga mo‘ljallangan. Shuning uchun JunOS operasion sistemasini dastlab modullik prinsiplari asosida qurgan bo‘lib, unda har bir prosess o‘zining himoyalangan adres fazosida bajariladi va uni ishdan ketishi boshqa prosesslarga ta’sir qilmaydi.
Marshrutizatorlarning apparat qismi asosini ikkita sistema osti tashkil etadi-ulardan biri paketlarning harakatiga javob beradi, ikkinchisi esa marshrutlashga javob beradi. Birinchisi maxsuslashtirilgan tezkor integral mikrosxema ASIC asosida amalga oshirilgan bo‘lib, bu “qiyin” ish hisoblanib-asosiy ma’lumotlar oqimini uzatishdir, ikkinchisi esa Intel bazasida amalga oshirilgan va bu faqat ma’lumotlar jo‘natilayotgan marshrutni aniqlaydi. Alohida modulllar orasida yuborish va marshrutlashtirish funksiyalarini ajratish marshrutizator ishini to‘liq barqarorligini va unumdorligini ta’minlaydi.
Chegaraviy marshrutizitorlar ko‘p sathli kommutator (Multi-Layer Switch, MLS)lar yordamida kross-konnekt sxemasi bo‘yicha ulanadi va ular MSC markaz serverlari bilan Ethenet bog‘lanishni ta’minlaydi. Ularning nomidan ko‘rinib turibdiki, ko‘p sathli kommutatorlar ham IP marshrutizasiyani (OSI model 3 satx), ham Ethernet ulanish (2 sath)ni bajaradi. Bunda kanallardan biri buzilsa ham chegaraviy va MLS kommutatorlar orasida sistemani ishlashiga halaqit bermaydi. MLS kommutatorlari sifatida Lucent mutaxasislari Riverstone kompaniyasining RS86xx qurilmasidan foydalanishni taklif etmoqdalar.Yuqorida aytib o‘tilgan usullar mobil tarmoqlarida keng ishlatilmoqda. Bunday yangi usullarning rivojlanishi natijasida mobil aloqa tarmoqlarida ma’lumotlarni uzatish tezligi ortadi, axborotllarni uzatish sifati ko‘tariladi.
Axborot texnologiyalari barcha rivojlangan mamlakatlar kabi respublikamizda ham yuqori suratda rivojlanmoqda. Yangidan yangi texnologiyalar mamlakatimizga kirib kelmoqda va ularni ekspluatatsiya qilish choralari davlatimizda aloqa sohasida ish olib boruvchi kompaniyalar (UZBEKTELECOM, EAST TELECOM va boshqalar) zimmasiga katta mas’uliyatni yuklamoqda.Bu esa yosh avlod oldiga kattadan-katta dolzarb masalalarni, ya’ni zamonaviy texnologiyalarni qollash, axborotlashtirish dasturini amalga oshirish, jahon axborot integratsiyasiga qo‘shilish kabi asosiy vazifalarni yuklamoqda. Davlatimiz aloqa tizimlarida NGN texnologiyasining qo‘llanilishi natijasida aloqa sifat ko‘rsatkichlari ortib borayotgani barchamizga ma’lum. Jurnalning ilgarigi sonlarida NGN texnologiyasiga bag‘ishlangan maqolalar (“NGN-yangi avlod tarmog‘i” 2006 yil 3-son, “NGN tarmog‘iga ulanish tizimlari” 2006 yil 10-son) haqida gap yuritgan edik. Bu maqolada esa MPLS texnologiyasi, uning NGN da qo‘llanilishi va boshqa ma’lumotlar haqida so‘z yuritamiz.NGN ning transport tarmog‘ini qurishning ikki hil tamoyili mavjud:• IP/MPLS texnologiyasi asosida• SDH texnologiyasi asosidaShu sababli MPLS texnologiyasi NGN tarmog‘ini qurishda muhim ahamiyatga ega.MPLS texnologiyasi yaratilmasdan oldin X.25, ATM (Asynchronous Transfer Mode) texnologiyalari qo‘llanilar edi (hozir ham qo‘llaniladi). Bu texnologiyalarning kamchiligini bartarafqilish uchun yuqori sifatga ega bo‘lgan texnologiya ishlab chiqish zaruriyati tug‘ildi. 1996 yilda Ipsilon, Cisco, IBM va boshqa kompaniyalar o‘zlarining loyihalarini birlashtirib, yangi ko‘p bayonnomali metka kommutatsiyali MPLS (Multiprotocol Label Switching mnogoprotokolnoy kommutatsii na osnove metok) texnologiyasini ishlab chiqishdi. Bu texnologiyani yaratishdan asosiy maqsad IP-tarmoqlaridagi eng kam yuklangan marshrutlar orqali ma’lumotlarni sifatli uzatishni amalga oshirish va VPN(Virtual Private Network-Virtual Xususiy Tarmoq) tarmoqlarida ma’lumotlarni osonlik bilan almasinishini ta’minlashdir. MPLS texnologiyasi integrallashgan IETF xizmatini yaratish uchun ishchi guruh tomonidan ishlab chiqildi. Bu yangi arxitektura magistral (shaharlararo) tarmoqlar uchun mo‘ljallangan bo‘lib, bunda tarmoq masshtabini keraklicha kengaytirish, trafikni qayta ishlash tezligini oshirish, organizatsiyaning qo‘shimcha xizmatlari uchun katta imkoniyatlarni yaratish mumkin. MPLS texnologiyasi trafikni boshqarishni o‘ziga oladi, bunda OSI modelining kanal pog‘onasiga mos keladigan masshtablashtirish va kerakli bo‘lgan protokollari tarmoq pog‘onasiga ham xarakterli bo‘ladi. MPLS o‘ziga ishonchli texnologiya hisoblangan ATM, IP tarmoqlarida vositalarni qulay va aniq manziliga yetkazish, sifatli xizmat ko‘rsatish kafolatini ta’minlashni birlashtiradi. Tarmoqlarning bunday integratsiyasi IP va ATM protokollarini birgalikda ishlatilishidan qo‘shimcha daromadlarni olish imkoniyatini beradi. MPLS texnologiyasining asosiy hususiyati paketli kommutatsiya jarajonini IP adres sarlavhasidan ajratish, paketlarini kommutatsiyalashni tez amalga oshiradi. MPLS protocoli bilan mos ravishda marshrutizatorlar va kommutatorlar kirishning xar bir nuqtasida marshrutizatsiya jadvalidan alohida belgini o‘zlashtiradi va qo‘shni qurilmalarga bu belgi haqida habar qiladi.Bunday belgining borligi MPLS texnologiyasini qo‘llab —quvvatlovchi marshrutizator va kommutatorlarga paket marshrutining keyingi qadamini adres qidirish prosedurasini bajarmasdan aniqlashga imkon beradi. Hozirgi kunda MPLS qo‘llashning uchta asosiy sohasi mavjud:• trafik boshqaruvi• xizmat turlarini taminoti (CoS)• virtual xususiy tarmoqlar(VPN)MPLS texnologiyasining OSI modelida joylashishi quyidagi rasmda ko‘rsatilagan:Tarmoq sathi-bu kompleks sath bo‘lib, u ikkita oxirgi tizimlarni marshrutini aniqlaydi va bog‘lanish imkoniyatini ta’minlaydi, bunda ikkita har xil geografik punktlarada bo‘lgan har xil tarmoqostilarni ulaydi.Bu holatda tarmoqosti-tarmoq kabeliga bog‘liq bo‘lmaydi. Agar ikki oxirgi tizim bir-biri bilan aloqa o‘rnatmoqchi bo‘lsa, tarmoq sathida domen marshrutlash amalaga oshiriladi. Marshrutlash protokollari bir-biri bilanbog‘langan ketma-ket tarmoqostilar orqali eng optimal marshrutni tanlaydi. Tarmoq sathining marshrutlari shu marshrutlar bo‘yicha axborot uzatadi.Kanal sathi-fizik kanal orqaliishonchli ma’lumotlar tranzitini ta’minlaydi. Bu vazifani bajarishda kanal sathi fizik adresatsiya, tarmoq topologiyasi, liniyaning holati(bo‘sh yoki band), buzilishlar haqida habar berish va axborot oqimini boshqarish kabi savollarni hal qilishi kerak.Fizik sath-ikki ohirgi timim o‘rtasiadagi eliktrik, mexanik, faollashtirish protseduralari va funktsiyalarni aniqalaydi. Fizik sath kanaldagi kuchlanish, sinxronizatsiya kuchlanishining o‘zgarishi, fizik axborotlarni uzatish tezligi, fizik bog‘lanish va boshqa analog xarakteristikalarni aniqlaydi. Bu texnologiyani ko‘p protokolli deb bejizga aytilamagan, chunki u tarmoq sathidagi ihtiyoriy protokollar uchun qo‘llanilishi mumkin. U OSI modelining yuqori sathidagi protokollar orqali ihtiyoriy axborotni transportirovka qilish imkoniyatiga egadir
PON - bu passiv optik tarmoqning qisqartmasi, ya'ni optik tarqatish tarmog'ida hech qanday elektron qurilmalar va elektron quvvat manbai mavjud emas. ODN splitter kabi passiv tarkibiy qismlardan iborat bo'lib, unga qimmat elektron elektron uskunalar kerak emas. Passiv optik tarmoq markaziy boshqaruv stantsiyasida o'rnatilgan optik chiziq terminali (OLT) va foydalanuvchi&# 39 saytida o'rnatilgan qo'llab-quvvatlovchi optik tarmoq birliklari partiyasidan (onus) iborat.
OLT va ONU o'rtasidagi optik tarqatish tarmog'i (ODN) tarkibida optik tolali va passiv ajratuvchi yoki ulagich mavjud. GPON (Gigabit quvvatiga ega PON) texnologiyasi ITU-TG asosida yaratilgan so'nggi avlod keng polosali passiv optik integral kirish standartidir. 984. X standarti. U juda ko'p afzalliklarga ega, masalan, yuqori tarmoqli kengligi, yuqori samaradorlik, katta qamrov, boy foydalanuvchi interfeysi va boshqalar. Ko'pgina operatorlar tomonidan keng tarmoqli va kirish tarmog'i xizmatlarini har tomonlama o'zgartirish uchun ideal texnologiya sifatida qaraladi.
PONning tuzilishi
PON tizimining tuzilishi asosan markaziy ofisdagi optik liniya terminali (OLT), passiv optik qurilmalarni o'z ichiga olgan optik tarqatish tarmog'i (ODN) va foydalanuvchi oxirida optik tarmoq birligi / optik tarmoq terminali (ONU / ont) dan iborat. Farqi shundaki, ont to'g'ridan-to'g'ri foydalanuvchi oxirida joylashgan bo'lib, ONU va foydalanuvchilar o'rtasida boshqa tarmoqlar (masalan, Ethernet) va tarmoq elementlarini boshqarish tizimi (EMS) mavjud. Odatda ko'p nuqtali nuqtaning daraxt topologiyasi tuzilishi qabul qilinadi.
Pastga yo'nalish bo'yicha IP-ma'lumotlar, ovozli, video va boshqa xizmatlar markaziy ofisdagi OLT tomonidan ODN-dagi 1: n passiv optik distribyutor orqali PON-dagi barcha ONU birliklariga tarqatiladi. Yuqori oqim yo'nalishi bo'yicha har bir ONU-dan bir nechta xizmat ma'lumotlari ODN-dagi 1: n passiv optik birlashtiruvchi orqali bir xil optik tolaga ulanadi va nihoyat ofisdagi OLT qabul qiluvchiga yuboriladi, bu nuqta-ga o'xshash - nuqta tuzilishi.
PONning xususiyatlari
PONning murakkabligi signalni qayta ishlash texnologiyasida yotadi. Pastga yo'nalish yo'nalishida kalitdan signal barcha foydalanuvchilarga uzatiladi. Yuqori oqim yo'nalishi bo'yicha har bir ONU bir nechta kirish protokollarini qabul qilishi kerak, masalan, umumiy uzatish kanalining ma'lumotga kirishini yakunlash uchun vaqtni taqsimlash (TDMA) protokoli. Hozirgi vaqtda keng polosali ulanish uchun ishlatiladigan asosiy PON texnologiyalari EPON va GPON hisoblanadi.
PON tizimining afzalliklari
1. Nisbatan arzon narxlardagi, oddiy parvarishlash, kengaytirish oson, yangilash oson. PON konstruksiyasi uzatishda elektr ta'minoti va elektron qismlarga ehtiyoj sezmaydi, shuning uchun uni yotqizish oson, asosan texnik xizmat ko'rsatishga hojat yo'q va uzoq muddatli foydalanish va boshqarish xarajatlarini tejaydi
2. Passiv optik tarmoq (PON) elektromagnit shovqin va chaqmoq ta'siridan butunlay qochib qutula oladigan va tabiiy sharoitlari yomon joylarda foydalanish uchun juda mos bo'lgan sof o'rta tarmoqdir.
3. PON tizimi mahalliy ofisning ozgina resurslarini egallaydi, boshlang'ich sarmoyasi past, oson kengayadi va investitsiyalardan yuqori rentabellikka ega
4. Juda yuqori o'tkazuvchanlikni ta'minlaydi. EPON 1.25gb / s o'tkazuvchanlik qobiliyatini nosimmetrik yuqoriga va pastga etkazib berishi mumkin va Ethernet texnologiyasini rivojlantirish bilan 10Gb / s gacha ko'tarilishi mumkin. GPON 2,5 gigabaytgacha o'tkazuvchanlikka ega.
5. Xizmat doirasi katta. Ko'p nuqtali tarmoqqa nuqta sifatida PON ko-resurslarni tejash va ko'p sonli foydalanuvchilarga xizmat ko'rsatish uchun fan shaklidagi strukturadan foydalanadi. Foydalanuvchilarning ofis uskunalari va optik tolali ulushi, foydalanuvchi mablag'larini tejashga yordam beradi.
6. Tarmoqli kenglikni taqsimlash moslashuvchan va xizmat ko'rsatish sifati (QoS) kafolatlangan. G / EPON tizimida tarmoqli kengligini taqsimlash va kafolatlash uchun to'liq tizim mavjud. Foydalanuvchi darajasidagi SLA-ga erishishi mumkin.
PON tizimi bitta tolali ikki yo'nalishli uzatishni amalga oshirish uchun WDM (zich to'lqin uzunligini taqsimlash multipleksiyasi) texnologiyasini o'zlashtiradi.
Foydalanilgan internet adabiyotlar:

1. 
   https://infocom.uz
   
2. 
   https://uz.eyewated.com
   
3. 
   https://vidabytes.com
   
4. 
   https://studylib.net
   
5. 
   http://srcyrl.fiber-optical-transceivers.com