Modernization of Higher Education in Central Asia through New Technologies (HiEdTec) 8
qabul qilishga ko’maklashuvchi tizimlar va o’rnatilgan tizimlarning konvergensiyasi
natijasida rivojlanmoqda. O’rnatilgan tizimlarning an’anaviy sohalari, simsiz sensor
tarmoqlari, boshqaruv tizimlari, avtomatlashtirish (shu jumladan uy va ob’ektlarni
avtomatizatsiyasi) va boshqalar Internetga ulanish imkoniyati taqdim etadi. Iste’mol
bozorida IoT texnologiyasi sifatida “aqlli uy” tushunchasiga tegishli mahsulotlar,
shu jumladan qurilmalarni va asboblarni (masalan, yoritish moslamalari,
termostatlar, uy xavfsizlik tizimlari va kameralar va boshqa maishiy texnika)
rivojlanmoqda. Keng tarqalgan ekotizimlar smartfonlar, kompyuterlar va boshqa
aqlli qurilmalar orqali boshqarish mumkin.
IoT turli ishlab chiqaruvchi tashkilotlarning operatsion tizim, dasturiy
ta’minot, ilovalar, sensorlar, ulovchi interfeyslar (API), sizmsiz muhitlarini o’z
ichiga olishi mumkin. Bunday muhitlar bitta muhit hisoblansada bir nechta
tarmoqlardan tarkib topishi mumkin, masalan, Bluetooth tarmog’i, Wi-Fi tarmog’i,
Ethernet tarmog’i, sensor tarmog’i, internet tarmog’i, elektr tarmog’i. Bu esa o’z
navbatida turli protokollarda ishlashni taqozo etadi. Protokollarning ba’zilarda
axborot xavfsizligi masalalari ko’rib chiqilgan bo’lsa, ba’zilarida ko’rib
chiqilmagan. Ba’zi standartlar yangi avlod standartlari bilan ishlash imkoniyati
cheklangan yoki ikki turli operatsion tizim bir biri bilan o’zaro ma’lumot
almashishda tez uzulishlar sodir etadi. Shu tariqa IoT turli tarmoq texnologiyalari,
protokollari, operatsion tizimlari, ilovalari va standartlaridan tashkil topgan tarmoq
ko’rinishiga ega bo’ladi. Bu esa IoT texnologiyalarini birga ishlash, xavfsiz muhit
hosil qilish, ishonchli bo’lishi, uzilishlar darajasini kamayish va boshqa talablarni
qo’yadi.
