Modül beslenmenin değerlendiRİlmesi Modül Adı

EVDE NÜTRISYON DESTEĞI

Hastaların beslenme yetersizliğini düzeltmek ve önlemek için ilk olarak oral yolla beslenmenin seçilmesi gerekmektedir.Oral yolla beslenmenin mümkün olmadığı durumlarda ise malnütrisyonun olumsuz etkilerini önlemek için tıbbi yolla beslenme yöntemlerinden hastaya en uygun olanı seçilmelidir. Tıbbi yolla beslenme, hastanın gereksinimi olan besinlerin normal yol dışında verilmesidir. Tıbbi yolla beslenme iki ana başlıkta incelenmektedir:

1. 
   Parenteral Nütrisyon
   
2. 
   Enteral Nütrisyon
   

1. 
   Evde Parenteral Nütrisyon (EPN)
   

Parenteral Nütrisyon (PN), hastanın malnütrisyona girmeden yaşamını sürdürebilmesi veya malnütrisyonda ise bu durumdan kurtulabilmesi için gerekli besin maddelerinin yeterli ölçüde ve dengeli olarak kısmen veya tamamen parenteral yolla verilmesidir. Evde parenteral nütrisyon (EPN) gereksinimlerini enteral yoldan karşılayamayan ve bakımı ile tedavisi evde yapılan hastalarda kullanılır. Yeterli besin emilimi olmayan, uzamış gastrointestinal sistem yetersizliği olan hastaların hayatlarını devam ettirebilmeleri için uzun süreli parenteral nütrisyon gerekir.

Evde Parenteral Nütrisyon Endikasyonları

Kronik bağırsak yetmezliği olan hastalarda ise EPN endikedir. Bağırsak yetersizliğine yol açan hastalıklar, inflamatuvar bağırsak hastalığı, cerrahi sonrası komplikasyonlar, mezenterik vasküler hastalığı, radyasyon enteriti, ağır malabsorpsiyon ve dismotilite sendromu ile seyreden kronik ince bağırsak hastalığıdır.Oral veya enteral yoldan beslenme gereksinimlerini karşılayamayan terminal kanser hastalarında malnütrisyon ölüme neden olacaksa, EPN programına alınabilirler.

Evde Parenteral Nütrisyon Destek Ekibinin Önemi

EPN ile hastaların uzun süre yaşamaları sağlandığı için, bakıcılara bağlılıkları da artmaktadır. EPN için uzman bir nütrisyon destek ekibi önerilmektedir. Çekirdek nütrisyon destek ekibinde bir doktor (gastroenterolog veya cerrah), nütrisyonda uzmanlaşmış hemşire, diyet uzmanı ve klinik eczacı bulunmalıdır. Hastanelerin nütrisyon destek ekibi deneyimleri yetersiz ise EPN tedavisinin yapılmaması önerilmektedir. Tedavi etkinliğini ve güvenliğini optimize etmek için nütrisyon destek ekibi şarttır . Çekirdek nütrisyon destek ekibinin yanı sıra klinik biyokimya ve mikrobiyoloji uzman desteği de gereklidir . Bazen pratisyen hekim, halk sağlığı hemşireleri ve evde bakım firması hemşireleri de ekipte yer alabilir.

Ede Parenteral Nutrisyon başlayan hasta ve yakınına uygulanacak olan eğitim programı aşağıdakileri içermelidir .

• Kateter bakımı,

• Komplikasyonların tanınması ve önlenmesi,

• Depolama, torbayı taşıma ve saklama,

• Vitaminler ve eser elementleri ekleme,

• Pompa kullanımı ve bakımı,

• İlaçların verilmesi,

• Komplikasyonları önleme ve yönetme,

• Sık yapılan hatalar.

EPN için eğitim, genellikle hastanede yatan hastanın taburcu olmasından önce yapılmaktadır. Eğitim için zaman sınırı yoktur. Parenteral nütrisyon için uygun endikasyonu olan ve tedavinin güvenli olarak yönetilmesine olan yatkınlığa göre eğitimin evde verilmesi veya sürdürülmesi düşünülebilir .

2. 
   Evde Enteral Beslenme
   

Enteral Beslenme (EN), hastanın malnütrisyona girmeden yaşamını sürdürebilmesi veya malnütrisyonda ise bu durumdan kurtulabilmesi için günlük protein, kalori ve sıvı gereksinimlerini oral yoldan sağlayamadığı durumlarda, gerekli olan tüm besin öğelerinin ya da desteklenmesi istenilen maddelerin, hastanın işlevsel olan gastrointestinal kanalı yoluyla verilmesine denir. Evde nütrisyon desteği birçok gelişmiş ülkede maliyeti azaltan, yaşam kalitesini artıran, hastanın aile içinde, yaşamını normale yakın bir düzeyde sürdürebilmesine olanak veren rutin bakım şekli haline gelmiştir. Evde parenteral veya enteral nütrisyon desteğinin temel prensipleri hastanede yapılan ile hemen hemen aynıdır.
Hasta taburcu olduktan sonra enteral beslenmenin evde aynen devam ettirilmesi gerekir. Evde enteral beslenme programının güvenli ve etkili olmasını sağlamak için evde bakım hizmetlerine ihtiyaç duyulmaktadır.Enteral beslenme, kronik durumlarda evde de devam etmesi gereken bir uygulama olup hastanedeki sağlık bakım ekibi ile evdeki sağlık bakım ekibinin yakın işbirliğini gerektirir. Hastaneden taburcu olan hastaların evde enteral beslenme kriterleri açısından değerlendirilerek bir beslenme programının başlatılması gerekir. Evde enteral beslenmenin sağlıklı bir şekilde uygulanabilmesi için şu kriterlerin karşılanması gerekir:

1.Kriter: Hasta ya da hasta yakınına, enteral beslenme konusunda uzman kişilerce iyi bir eğitim verilmelidir. Eğitim programı aşağıdaki konuları içermelidir:

1. 
   Besini hazırlama
   
2. 
   Hijyen ve asepsi kuralları
   
3. 
   Enteral beslenme pompa ve/ veya diğer araç- gereçlerin kullanımı
   
4. 
   Tüpü yıkama, gastrik rezidü kontrolü yapma, stoma bakımı
   
5. 
   Komplikasyonlar ve komplikasyonlara yönelik acil girişimler
   

2. 
   Kriter: Hasta ve yakınları, enteral beslenme için gerekli tüm malzemelere ulaşabilmelidir. Bu malzemeler şunlardır:
   
   1. 
      Beslenme setleri (pompa seti ya da gravity set)
      
   2. 
      Gavaj enjektörü, pansuman malzemeleri
      
   3. 
      Gerekli durumlarda enteral beslenme pompası
      

3. 
   Kriter: Hastalar, evlerinde düzenli ziyaret edilmeli ve eğitimde süreklilik sağlanmalıdır. Ayrıca sağlık profesyonellerine 24 saat ulaşılabilirlik olmalı, hasta ya da yakını her an danışmanlık alabilmelidir.
   

4. 
   Kriter: Hastalar belli aralıklarla hekim tarafından evlerinde ya da sağlık kuruluşlarında düzenli olarak kontrolden geçirilmelidir (Örn. fizik muayene, metabolik ölçümler vb.).
   

Evde enteral beslenme, muldisipliner bir yaklaşımla, birçok otoritenin desteğini gerektiren bir uygulamadır. Aksi halde, hastaların birçok sorunla karşı karşıya kalması kaçınılmazdır.Ülkemizde, evde enteral beslenmeye yönelik olarak eğitim ve danışmanlık hizmetleri, Sağlık Bakanlığı tarafından uygunluk belgesi verilmiş olan özel sektöre bağlı olarak çalışan enteral beslenme ve eğitim hemşireleri tarafından ücretsiz verilmektedir.