Moliyaboz p65
Yüklə 1,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
n
n n N C N C Ushbu formulaga parametrlarning malum qiymatlarini qoyib, obligatsiya bozor bahosining joriy qiymatini olamiz, yani RS=1686 som. 2-misol. Òijorat banki tomonidan diskont veksellarini joy- lashtirish bahosini aniqlang. Bunda quyidagilar malum: veksel 1200000 somga tolov muddati 90 kunga yozilib berilgan, bank stavkasi yillik 12 %. Bank murakkab foiz sxemasi boyicha oylik foiz daromad hisoblaydi. Bir yil 360 kalendar kundan iborat deb qabul qilingan. Misolni pul oqimlarini diskontlash metodi yordamida yechamiz. Buning uchun (1) formulani quyidagicha qollaymiz: • bankda foiz daromad uch oy davomida hisoblab boriladi, yani n=3; 223 • 30 kunga qayta hisoblangan bank stavkasi: β = 12·(30/360) =1 %; • diskontli vekselga oraliq tolovlar amalga oshirilmaydi, yani S 0 =S 1 =S 2 =0; • uch oydan song veksel sondiriladi va u boyicha veksel summasi (1200000 som) tolanadi, yani S 3 = 1 200 000 som. Vekselni joylashtirish bahosi R S qanday qiymatga ega boladi? Keltirilgan parametrlarni (1) ifodaga qoyib, quyidagi tenglamani olamiz: R S =1 200 000/(1,01)3. Uni yechgandan song: R S = 1 200 000 : 1,030301 = 1 164,71 som. 3-misol. Emitent bir yil muddatga 500 mln somlik 12 % li (kupon) obligatsiya chiqarmoqda. Emitent bir vaqtning ozida emissiyani sondirish va foiz daromadni tolash uchun bankda (maxsus hisob raqamda) har chorakning boshida malum bir pul summasi fondini jamlab boradi. Bu summa boyicha bank har chorakda 16 % li daromadni murakkab foizlarda hisoblab tolab boradi. Bir chorakdagi qoyilma miqdorini (soliqni hisobga olmagan holda) aniqlang. Bunda oxirgi qoyilma momenti obligatsiyani sondirish va foiz daromadini tolash momentiga mos keladi. Yechim. Bu misolni pul oqimini orttirish metodi yordamida yechish qulay. Emitent bir yildan song investorlarga quyidagi summani qaytarib berishi lozim: 500 + 500 0,12 = 500 + 60 = 560 mln som. Ushbu summani u bankdan yilning oxirida olishi kerak. Bunda investor bankka quyidagi pul qoyilmalarini amalga oshiradi: 1) yil boshida X somni investitsiya qilish va yillik 16 % li (murakkab foizlar stavkasi boyicha har chorakdagi tolovlar korinishida) daromad olish. Ushbu summadan investorda yil oxiriga kelib X (1,04) 4 som hosil boladi; 2) birinchi chorak tugagach X somni qolgan uch chorakka avvalgi shartlarda bankka qoyiladi. Natijada, yil oxirida ushbu summadan X (1,04) 3 som hosil boladi; 3) shunga oxshash yarim yilga yil oxirida X (1,04) 2 som hosil boladi; 224 TAYANCH SOZ VA IBORALAR ? NAZORAT SAVOLLARI 4) uchinchi chorakdagi qoyilma boyicha yil oxirida X(1,04) som hosil boladi; 5) X somlik bankdagi oxirgi qoyilma qarzni sondirish bilan bogliq ushbu misolning sharti boyicha mos keladi. Shunday qilib, bankka pul qoyilmasini keltirilgan sxemasi boyicha amalga oshirib, investor yil oxirida quyidagi summani oladi: X(1,04) 4 +X(1,04) 3 +X(1,04) 2 +X(1,04) +X = 560 mln som. Ushbu tenglamani X boyicha yechilsa, X=103,391 mln som olinadi. Moliyaviy institutlar; investitsiya jarayoni; real investitsiyalar; moliyaviy investitsiyalar; investitsiya portfeli; kapitallar migratsiyasi; institutsional investorlar; yakka investorlar; investitsiya mukofoti; venchurli kapital; portfel investitsiyalar; kapital eksporti; kapital importi; real foiz stavkasi; nominal foiz stavkasi; diskontlash; obligatsiyalar daromadliligi; oddiy va murakkab foizlar; annuitetlar. 1. Moliya bozorida investitsiyalash jarayoni qanday amalga oshiriladi? 2. Moliyaviy investitsiyalar qanday xususiyatlarga ega? 3. Investitsiya meyori nima? 4. Investitsiya faoliyatining obyektlariga nimalar kiradi? 5. Investitsiyalash jarayoni ishtirokchilari kimlar? 6. Investitsional investorlarga kimlar kiradi? 7. Investitsiya mukofoti qanday aniqlanadi? 8. Qimmatli qogozlarning daromadliligi qanday aniqlanadi? 9. Portfel investitsiyalarning ijobiy va salbiy jihatlari. 10. Xalqaro kapital migratsiyasi va unga tasir etuvchi omillar. 11. Kapital eksporti va importi qanday aniqlanadi? 12. Ozbekistonda qimmatli qogozlar bozorining rivojlanish tendensiyalarini izohlang. 225 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. I.A. Karimov. Ozbekistonning ijtimoiy-siyosiy va iqtisodiy rivojlanishining asosiy tamoyillari. T., «Ozbekiston», 1996. 2. I.A. Karimov. Ozbekiston XXI asr bosagasida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. T., «Ozbe- kiston», 1997. 3. I.A. Karimov. Bank tizimi, pul muomalasi, kredit, investitsiya va moliyaviy barqarorlik togrisida. T., «Ozbekiston», 2005. 4. I.A. Karimov. Bizning bosh maqsadimiz jamiyatni demok- ratlashtirish va yangilash, mamlakatni modernizatsiya va isloh etishdir. «Xalq sozi» gazetasi, 2005-yil 19-yanvar. 5. I.A. Karimov. Erishilgan yutuqlarni mustahkamlab, yangi marralar sari izchil harakat qilishimiz lozim. «Xalq sozi» gazetasi, 2006-yil 11-fevral. 6. I.A. Karimov. Yangilanish va barqaror taraqqiyot yolidan yanada izchil harakat qilish, xalqimiz uchun farovon turmush sharoiti yaratish asosiy vazifamizdir. «Xalq sozi» gazetasi, 2007-yil 13-fevral. 7. I.A. Karimov. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, Ozbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yollari va choralari. T., «Ozbekiston», 2009. 8. I.A. Karimov. Asosiy vazifamiz Vatanimiz taraqqiyoti va xalqimiz farovonligini yanada yuksaltirishdir. T., «Ozbekiston», 2010. 9. I.A. Karimov. Mamlakatimizni modernizatsiya qilish va kuchli fuqarolik jamiyatini barpo etish ustuvor maqsadimizdir. T., «Ozbekiston», 2010. 10. Sh.Z. Abdullayeva. Pul, kredit va banklar. T., «Iqtisod-moliya», 2007. 11. Ó. Áàôôåò. Ýññå îá èíâåñòèöèÿõ, êîðïîðàòèâíûõ ôèíàíñàõ è óïðàâëåíèè êîìïàíèÿìè. Ïåð. ñ àíãë. Ì., «Àëüïèíà Áóêñ», 2005. 226 12. È.Ë. Áóòèêîâ. Ðûíîê öåííûõ áóìàã Óçáåêèñòàíà: ïðîáëåìû ôóíêöèîíèðîâàíèÿ è ðàçâèòèÿ. Ò., «Êîíñàóäèò- èíôîðì-íàøð», 2008. 13. À.Í. Áóðåíèí. Ðûíêè ïðîèçâîäíûõ ôèíàíñîâûõ èíñòðóìåíòîâ. Ì., «Èíôðà-Ì», 1996. 14. Í.Ä. Êîíäðàòüåâ. Ïðîáëåìû ýêîíîìè÷åñêîé äèíàìèêè. Ì., «Ýêîíîìèêà», 1989. 15. ß.Ì. Ìèðêèí. Ðûíîê öåííûõ áóìàã Ðîññèè: âîçäåéñòâèå ôóíäàìåíòàëüíûõ ôàêòîðîâ, ïðîãíîç è ïîëèòèêà ðàçâèòèÿ. Ì., «Àëüïèíà Ïàáëèøåð», 2002. 16. Í.Ã. Ìýíêüþ. Ìàêðîýêîíîìèêà. Ïåð. ñ àíãë. Ì., èçä. ÌÃÓ, 1994. 17. Ý. Ïåòåðå. Õàîñ è ïîðÿäîê íà ðûíêàõ êàïèòàëà. Ê., «Àëüôà Êàïèòàë, Ëàãîñ», 1997. 18. Á.Á. Ðóáöîâ. Ñîâðåìåííûå ôîíäîâûå ðûíêè. Ì., «Àëüïèíà Áèçíåñ Áóêñ», 2006. 19. Î.Ñ. Ðàçóìîâ. Àíàëèç è ñèíòåç ñèñòåì: òåîðèÿ è ïðàêòèêà. Ì., «Àòëàñ», 2003. 20. Äæ. Ñîðîñ. Àëõèìèÿ ôèíàíñîâ. Ì., «Èíôðà-Ì», 1996. 21. Äæ. Ñîðîñ. Êðèçèñ ìèðîâîãî êàïèòàëèçìà. Ì., «Èíôðà-Ì», 1999. 22. Ë. Òâèä. Ïñèõîëîãèÿ ôèíàíñîâ. Ì., «ÈÊ Àíàëèòèêà», 2002. 23. È.Á. Òóðóåâ. Ìèðîâîå çíà÷åíèå àìåðèêàíñêèõ ôèíàíñîâûõ èíñòèòóòîâ. Ìîíîãðàôèÿ. Ì., «ÌÀÊÑ Ïðåññ», 2003. 24. Äæ.Ð. Õèêñ. Ñòîèìîñòü è êàïèòàë. Ì., «Ïðîãðåññ», 1988. 25. Ï. Øòîëüòå. Èíâåñòèöèîííûå ôîíäû. Ì., 1996. 26. Ø.Ø. Øîõàúçàìèé. Ðûíêè: ôèíàíñîâûå è öåííûõ áóìàã. Ò., ÒÔÈ, 2003. 27. Ø.Ø. Øîõàúçàìèé. Îñíîâû ïðèâàòèçàöèè, ðûíîê åå îáúåêòîâ è óñëóã. Ò., Èáí Ñèíî, 2004. 28. Ø.Ø. Øîõàúçàìèé. Îñíîâû òåîðèè è ïðàêòèêà ýêîíîìèêè ïðèâàòèçàöèè. Ò., Èáí Ñèíî, 2004. 29. Ø.Ø. Øîõàúçàìèé. Îñíîâû ñåêüþðèìåòðèêè. Ò., «Iqtisod- moliya», 2005. 30. Sh.Sh. Shoxazamiy. Sekyurimetrika. Ò., «Ozbekiston Milliy ensiklopediyasi» Davlat ilmiy nashriyoti, 2005. 31. Ø.Ø. Øîõàúçàìèé. Îñíîâû ôèíàíñîâîãî èíæèíèðèíãà. Ò., «Iqtisod-moliya», 2005. 227 32. Ø.Ø. Øîõàúçàìèé. Áèðæåâàÿ äåÿòåëüíîñòü. Ò., «ILM ZIYO», 2006. 33. Ø.Ø.Øîõàúçàìèé. Ýêîíîìè÷åñêàÿ ñèñòåìîëîãèÿ: êîí- öåïöèÿ è ïðèìåíåíèå. Ò., «Iqtisod-moliya», 2010. 34. Ýðíàíäî Äå Ñîòî. Çàãàäêà êàïèòàëà. Ïî÷åìó êàïèòàëèçì òîðæåñòâóåò íà Çàïàäå è òåðïèò ïîðàæåíèå âî âñåì îñòàëüíîì ìèðå. Ïåð. ñ àíãë. Ì., ÇÀÎ «Îëèìï-Áèçíåñ», 2001. 35. Õàíñ Ïèòåð Áýð. Ñåêüþðèòèçàöèÿ àêòèâîâ: ñåêüþ- ðèòèçàöèÿ ôèíàíñîâûõ àêòèâîâ èííîâàöèîííàÿ òåõíèêà ôèíàíñèðîâàíèÿ áàíêîâ. Ïåð. ñ íåìåöêîãî Þ.Ì. Àëåêñååâà, Î.Ì. Èâàíîâà. Ì., «Âîëüòåðñ Êëóíåð», 2006 36. Ý.À. Áàðèíîâ, Î.Â. Õìûç. Ðûíêè: âàëþòíûå è öåííûõ áóìàã. Ì., «Ýêçàìåí», 2001. 37. À.À. Êèëÿ÷êîâ, Ë.À. ×àëäàåâà. Ðûíîê öåííûõ áóìàã è áèðæåâîå äåëî. Ì., «Þðèñò», 2005. 38. ß.Ì. Ìèðêèí, Â.ß. Ìèðêèí. Àíãëî-ðóññêèé òîëêîâûé ñëîâàðü ïî áàíêîâñêîìó äåëó, èíâåñòèöèÿì è ôèíàíñîâûì ðûíêàì. Ì., «Àëüïèíà Áèçíåñ Áóêñ», 2006. 39. Ñ.Â. ×åïåëü, Æ.À. Ôàòòàõîâà. Êëþ÷åâûå ýëåìåíòû ýôôåêòèâíîé èíâåñòèöèîííîé ïîëèòèêè â ðàçâèâàþùèõñÿ ñòðàíàõ: âîçìîæíûå îðèåíòèðû äëÿ Óçáåêèñòàíà. Ò., ÖÝÈ, 2007. 40. Ø.Ø. Øîõàúçàìèé, Ñ.Â. ×åïåëü. Ó÷åáíî-ìåòîäè÷åñêîå ïîñîáèå ïî èñïîëüçîâàíèþ äàííûõ Âñåìèðíîãî áàíêà ïî ìèðîâîé ýêîíîìèêå â àíàëèçå îáùåýêîíîìè÷åñêèõ óñëîâèé ðàçâèòèÿ ÐÖÁ äëÿ èçó÷åíèÿ ñîîòâåòñòâóþùèõ òåì ïî äèñ- öèïëèíå «Ôèíàíñîìåòðèêà». Ò., «Iqtisod-moliya», 2009. 41. A.V.Vahabov, Sh.X. Hojiboqiyev, N.G. Mominov. Xorijiy investitsiyalar. Ò., «Moliya», 2010. 42. Ñèäíè Êîòòë, Ðîäæåð Ô. Ìþððåé, Ôðàíê Å. Áëîê. Àíàëèç öåííûõ áóìàã Ãðýìà è Äîääà. Ì., ÇÀÎ «Îëèìï-Áèç- íåñ», 2000. 43. Ó. Øàðï, Ã. Àëåêñàíäåð, Äæ. Áýéëè. Èíâåñòèöèè. Ïåð. ñ àíãë. Ì., «Èíôðà-Ì», 1999. 44. Í.È. Áåðçîíè è äð. Ôîíäîâûé ðûíîê. Ó÷åáíîå ïîñîáèå äëÿ âóçîâ ýêîíîìè÷åñêîãî ïðîôèëÿ. 2-å èçä. Ì., «Âèòà-Ïðåññ», 1999. 45. Ò. Risqiyev, S. Gulomov, A. Alimov, Sh. Shohazamiy va boshq. Istiqlol, demokratiya va fuqarolik jamiyati. Ò., «Sharq», 2003. 228 46. À. Ðîò, À. Çàõàðîâ, Á. Çëàòêèñ, ß. Ìèðêèí, Á. Áîðí, Ð. Áåðíàðä, Ï. Áàðåíáîéì, À. Õèò. Îñíîâû ãîñóäàðñòâåííîãî ðåãóëèðîâàíèÿ ôèíàíñîâîãî ðûíêà. Ì., Þðèäè÷åñêèé äîì «Þñòèöèíôîðì», 2003. 47. Ø.Ø. Øîõàúçàìèé. Ôèíàíñîâûé ðûíîê è öåííûå áóìàãè. Êíèãà I. Ò., «Iqtisod-moliya», 2005. 48. Ø.Ø. Øîõàúçàìèé. Ôèíàíñîâûé ðûíîê è öåííûå áóìàãè. Êíèãà II. Ò., «Iqtisod-moliya», 2005. Internet saytlari 1. www.europa.eu.int. 2. www.cbr.ru. 3. www.econstats.com. 4. www.fsfm.gov.ru. 5. www.fsgs.ru. 6. www.gov.uz 7. www.eurostat.org 8. www.cer.uz 9. www.deponet.uz. 10. www.sec.uz. 11. www.uzse.com 12. www.worldbank.org 13. www.imf.org 14. www.mfc.org 15. www.mirkin.ru 229 MUNDARIJA Kirish ...................................................................................... 3 1-bob. MOLIYA BOZORI ASOSLARI 1.1. Moliya bozorining mazmuni, iqtisodiyotdagi ahamiyati va orni ................................................................... 5 1.2. Moliya bozorining iqtisodiyotdagi vazifalari va roli ............... 13 1.3. Moliya bozori tasnifi va tavsifi ............................................... 21 2-bob. MOLIYA BOZORI INSTRUMENTLARI TASNIFI VA TAVSIFI 2.1. Moliya bozori instrumentlari mazmun-mohiyati ................... 24 2.2. Qimmatli qogozlar moliya bozori instrumentlari sifatida .......................................................... 28 2.3. Qimmatli qogozlarning hayotiylik jarayoni .......................... 35 3-bob. ULUSH VA QARZ MUNOSABATLARINI IFODALOVCHI QIMMATLI QOGOZLAR 3.1. Ulush munosabatlarini ifodalovchi qimmatli qogozlar........ 38 3.1.1. Aksiyalarning mohiyati ................................................ 38 3.1.2. Aksiyalarning turlari.................................................... 40 3.2. Qarz majburiyatlarini ifodalovchi qimmatli qogozlar .......... 44 3.2.1. Obligatsiyalar mohiyati va turlari ................................. 44 3.2.2. Davlat obligatsiyalari ................................................... 44 3.2.3. Davlat gazna majburiyatlari ......................................... 51 3.2.4. Veksellar ...................................................................... 51 3.2.5. Depozit va jamgarma sertifikatlari................................ 57 4-bob. HOSILAVIY QIMMATLI QOGOZLAR TUSHUNCHASI 4.1. Hosilaviy qimmatli qogozlarning umumiy tushunchasi ....... 61 4.2. Hosilaviy qimmatli qogozlarning turlari .............................. 62 230 5-bob. MOLIYA BOZORIDA INVESTITSIYA INSTITUTLARI FAOLIYATI 5.1. Investitsiya muassasalari xususiyatlari .................................... 69 5.2. Investitsiya muassasalarining turlari ...................................... 73 6-bob. MOLIYA BOZORIDA EMITENTLAR VA INVESTORLAR FAOLIYATI 6.1. Emitentlar, ularning siyosati va moliya bozoridagi roli .......... 93 6.2. Investorlar, ularning siyosati va moliya bozoridagi roli .......... 97 7-bob. QIMMATLI QOGOZLAR BOZORIDA AKSIYADORLIK JAMIYATLARINING VAZIFALARI 7.1. Aksiyadorlik jamiyatlarining tashkiliy tuzilishi .................... 103 7.2. Aksiyadorlik jamiyatlarining boshqa tashkiliy shakllaridagi korxonalardan farqi ....................................... 109 7.3. Aksiyadorlik jamiyatining boshqaruvchi organlari tuzilishi va bajaradigan vazifalari ........................................ 113 8-bob. TIJORAT BANKLARINING MOLIYA BOZORIDAGI VAZIFALARI 8.1. Tijorat banklari haqida umumiy tushuncha ......................... 126 8.2. Tijorat banklarining qimmatli qogozlar bozorida ishtirok etish maqsadlari ....................................... 131 8.3. Tijorat banklari investitsiya muassasalari sifatida ................. 138 9-bob. MOLIYA BOZORIDA FOND BIRJALARI FAOLIYATI 9.1. Fond birjasi va uning tashkiliy asoslari ................................ 144 9.2. Ozbekistonda fond birjasining vujudga kelishi ..................... 146 9.3. «Toshkent» RFB bolimlarining vazifalari ........................... 152 9.4. Fond birjasida investitsiya vositachilar faoliyati .................. 157 9.5. Qimmatli qogozlarning listing tadbirlari ............................ 161 9.6. Qimmatli qogozlarning kotirovka mexanizmi ..................... 167 231 10-bob. FOND BIRJALARI INDEKSLARI 10.1. Indekslarning mohiyati...................................................... 170 10.2. Indekslarning turlari .......................................................... 171 10.3. Qimmatli qogozlar reytingi ............................................. 177 11-bob. MOLIYA BOZORINI MUVOFIQLASHTIRISH VA NAZORAT QILISH ASOSLARI 11.1. Ozbekistonda qimmatli qogozlar bozorini tartibga solish mexanizmi va jahon amaliyoti ..... 179 11.2. Qimmatli qogozlar bozorini tartibga soluvchi organlarning tarkibi ............................................ 185 12-bob. MOLIYA BOZORIDA INVESTITSIYALAR HARAKATI VA ULARNING SAMARADORLIGINI BAHOLASH 12.1. Moliya bozori orqali investitsiyalar harakatini tashkil etish va investitsiya jarayoni.................................... 189 12.2. Investitsiya faoliyatini moliyalashtirish manbalari va shakllari........................................................ 199 12.3. Xalqaro kapital migratsiyasi va unga tasir etuvchi omillar........................................................ 204 12.4. Investitsiya faoliyatini moliyalashtirishda qimmatli qogozlar bozorining orni va roli tahlili .......................... 209 Foydalanilgan adabiyotlar ................................................ 225 Sh.Sh. SHOHAZAMIY, K. ISMOILOV, Sh.Q. FOZILCHAYEV, J.I. KARIMQULOV MOLIYA BOZORI Kasb-hunar kollejlari uchun oquv qollanma 3-nashri Toshkent «ILM ZIYO» 2014 Muharrir I. Usmonov Badiiy muharrir M. Burhonov Texnik muharrir F. Samadov Musahhih T. Mirzayev Noshirlik litsenziyasi AI ¹ 166, 23.12.2009-yil. 2014-yil 26-sentabrda chop etishga ruxsat berildi. Bichimi 60×90 1 / 16 . «Òayms» harfida terilib, ofset usulida chop etildi. Bosma tabogi 14,5. Nashr tabogi 13,0. 1135 nusxa. Buyurtma ¹ 50. «ILM ZIYO» nashriyot uyi, Òoshkent, Navoiy kochasi, 30-uy. Shartnoma ¹ 48 2014. «PAPER MAX» xususiy korxonasida chop etildi. Òoshkent, Navoiy kochasi, 30-uy. JAMOA. Moliya bozori. Kasb-hunar kollejlari uchun oquv qollanma (3-nashri). Ò.: «ILM ZIYO», 2014. 232 b. I. Muallifdosh. UOK 657(075) KBÊ 67.410 ISBN 978-9943-16-067-5 M23 Yüklə 1,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|