Mo’minova Risolat Xabibulla qizining

2 bob Kimyoviy elementlarning nisbiy elektromanfiyligining nazariy asoslari

2.1 Olimlarning elektromanfiylik to’g’risida qarashlari

Elektr manfiyligi, belgi χ, an tendentsiyasini o'lchaydi atom umumiy juftligini jalb qilish elektronlar (yoki elektron zichligi).^[1] Atomning elektr manfiyligiga ikkalasi ham ta'sir qiladi atom raqami va uning masofasi valentlik elektronlari zaryadlangan yadrodan joy oling. Bog'langan elektr manfiyligi qanchalik baland bo'lsa, shunchalik atom yoki uning o'rnini bosuvchi guruh elektronlarni o'ziga tortadi.

Eng asosiy darajadagi elektr manfiyligi shunga o'xshash omillar bilan belgilanadi yadroviy zaryad (ko'proq) protonlar atomga ega bo'lsa, u elektronlarda "tortishish" ga ega bo'ladi) va boshqa elektronlarning soni va joylashuvi atom qobiqlari (atom qancha ko'p elektronga ega bo'lsa, undan uzoqroq yadro valentlik elektronlari bo'ladi va natijada ular musbat zaryadni kamroq sezadilar - bu yadrodan uzoqligi tufayli ham, pastki energiya yadrosidagi boshqa elektronlar uchun ham orbitallar uchun harakat qiladi qalqon musbat zaryadlangan yadrodan valentlik elektronlari).

Elektr manfiyligining teskarisi elektropozitivlik: elementning elektronlarni berish qobiliyati o'lchovi.

Atamasi "elektr manfiyligi" tomonidan kiritilgan Yons Yakob Berzelius 1811 yilda,^[2]garchi kontseptsiya bundan oldin ma'lum bo'lgan va ko'plab kimyogarlar tomonidan o'rganilgan, shu jumladan Avogadro.^[2]Uzoq tarixiga qaramay, 1932 yilga qadar elektr manfiyligining aniq ko'lami ishlab chiqilmagan edi Linus Poling Rivojlanish sifatida bog'lanish energiyasiga bog'liq bo'lgan elektr manfiylik o'lchovini taklif qildi valentlik aloqalari nazariyasi.^[3] Uning bir qator boshqa kimyoviy xossalari bilan o'zaro bog'liqligi ko'rsatilgan. Elektr manfiyligini to'g'ridan-to'g'ri o'lchash mumkin emas va uni boshqa atom yoki molekulyar xususiyatlaridan hisoblash kerak. Hisoblashning bir necha usullari taklif qilingan va garchi elektr manfiyligining son qiymatlarida kichik farqlar bo'lishi mumkin bo'lsa-da, barcha usullar bir xil davriy tendentsiyalar o'rtasida elementlar.

Hisoblashning eng ko'p ishlatiladigan usuli, dastlab Linus Poling tomonidan taklif qilingan. Bu beradi o'lchovsiz miqdor, odatda Poling shkalasi (χ_r), 0,79 dan 3,98 gacha bo'lgan nisbiy miqyosda (vodorod = 2.20). Hisoblashning boshqa usullaridan foydalanilganda, natijalarni bir xil sonli qiymatlarni qamrab oladigan shkalada keltirish odatiy holdir (majburiy bo'lmasa ham): bu elektromanfiylik sifatida tanilgan Poling birliklari.

Odatda hisoblanganidek, elektromanfiylik faqat atomning xossasi emas, aksincha molekula.^[4] Erkin atomning xossalariga quyidagilar kiradi ionlanish energiyasi va elektron yaqinligi. Elementning elektromanfiyligi uning kimyoviy muhitiga qarab o'zgarishi kutilmoqda,^[5] lekin u odatda a deb hisoblanadi o'tkaziladigan mulk, ya'ni shunga o'xshash qiymatlar turli vaziyatlarda amal qiladi.

Seziy eng kam elektronegativ element (0,79); ftor eng ko'p (3.98). Frantsium va seziy dastlab ikkalasiga 0,7 tayinlangan; Keyinchalik sezyum qiymati 0,79 ga aniqlandi, ammo hech qanday eksperimental ma'lumotlar fransiyga o'xshash aniqlik kiritishga imkon bermaydi. Biroq, fransiy ionlanish energiyasi ga muvofiq, Seziydan bir oz yuqori ekanligi ma'lum relyativistik 7-yillarning barqarorlashuvi orbital, va bu o'z navbatida shuni anglatadi fransiy, aslida sezyumga qaraganda ko'proq elektronegativdir.