Motiv va ehtiyojning ta'riflari, ularning tasnifi. Reja: Kirish. Motiv va motivatsiya I. Bob

V.A.Tokarevaning "Kichik maktab yoshidagi bolalarning ijtimoiy burchga nisbatan shakllanish psixologiyasiga" bag’ishlangan tadqiqotlarida o’quvchilar o’quv faoliyati motivlarini o’rganish borasida olib borilgan tadqiqotlarda va izlanishlarida burch motivini shakllanishiga jamiyatning ta'sirini o’rganish muhim sanalishi ko’rsatib o’tiladi
E.G’.G’oziev tadqiqotlarida o’smir o’quvchilarning o’quv faoliyatini boshqarish xususiyatlari o’quv faoliyatini rejalashtirish, o’z-o’zini nazorat qilish, o’z-o’zini baholash jarayonlari haqida mulohaza yuritiladi. Tadqiqotchi o’quv faoliyatini boshqarishning diagnostik metodini ishlab chiqib, psixologiya fanining kam o’rganilgan sohalaridan biri bo’lgan o’qish faoliyatini boshqarish muammosining nazariy va amaliy, empirik tomonlarini yoritib beradi. Shuningdek, mazkur tadqiqotlarda o’qish va o’qitish jarayoni uchun tavsiyanoma ishlab chiqilgan, o’z-o’zini anglash bosqichlari to’g’risida ma'lumot berilgan.
A.A.Fayzullaev ilmiy tadqiqotlarida shaxsning motivasion o’z-o’zini boshqarishning turli-tuman omillari ham ko’rib chiqilgan. Aniqlangan bu omillar shaxs motivatsiyasining xususiyatlariga motivasion boshqarishning amalga oshirish usullari va natijalariga tegishlidir. Bundan tashqari motivasion tuzilmalarning shaxs tomonidan ob'ektivlashtirish va o’z motivatsiyasini boshqarishdagi turli psixologik strategiya va usullari masalalari ham aniqlab berilgan. Shaxsning hayot faoliyatida motivasion o’z-o’zini boshqarishning boshqa bir qator sohalari ham o’rganilgan.
E.Z.Usmonovaning ilmiy tadqiqotida o’quvchilarning o’quv faoliyati jarayonidagi qarama-qarshilik, motivatsiya, ijod va shaxs muammolari o’rganilgan. Tadqiqot davomida ikki asosiy motivatsiya toifasining munosibligini tushunish muhim bo’lgan, muvaffaqiyatga erishish motivatsiyasini odamda tashqi motivatsiyaga kiritiladi.
F.I.Haydarovning "Qishloq maktabi o’quvchilarida o’qish motivlarining shakllanishi" nomli ilmiy izlanishlarida o’quv motivlari ularning xususiyatlari, o’qitish jarayonida ijobiy va salbiy motivlarning ta'siri keng qamrovda o’rganilgan. Shuningdek, muallif o’quvchilarning yosh xususiyatlariga bog’liq holda o’qish motivlarini namoyon bo’lishining regional tafovutlarni o’rganishga asosiy e'tiborni qaratgan. Muallifning ishlariga nazar tashlar ekanmiz, o’qish motivlarini bir qator turkumlarga ajratgani, ya'ni obro’ga intilish, kasbga qiziqish, muvaffaqiyatga erishish va boshqalarni yuzaga kelishiga ta'sir ko’rsatuvchi ob'ektiv, sub'ektiv omillarni, shuningdek rivojlanish mexanizmlarini ishlab chiqqanligini ko’ramiz. u esa ta'lim faoliyatida o’quvchiga samarali yondashish mezoni hisoblanadi.