Mövzu-1 “AZƏrbaycan multikulturaliZMİ” FƏNNİNİn predmeti, metodlari, funksiyalari və

Abstraktlaşdırma

Abstraktlaşdırma (lat. abstractio – “uzaqlaşdırma, kənar etmə,

rədd etmə, təmizləmə”) – tədqiq olunan obyektdən onun bir sıra əlamətlərinin

fikrən kənarlaşdırılması metodudur. Bir qayda olaraq

obyektdən fikrən ayrılan və kənarlaşdırılan onun ikinci dərəcəli, vacib

30 Azərbaycan multikulturalizmi

olmayan, onun mahiyyətini əks etdirməyən əlamətlər olur. Dərketmə

prosesində bu cür vacib olmayan, obyektin mahiyyətini əks etdirməyən

əlamətdən azad olan tədqiqatçı obyektin mahiyyətinə asanlıqla

yaxınlaşır.

Abstraktlaşdırma analiz metodu ilə sıx bağlıdır. Daha konkret

desək, abstraktlaşdırma metodu analiz metodunun məntiqi davamıdır.

Belə ki, obyektin vacib olan, onun mahiyyətini əks edən əlamətlərini

onun vacib olmayan, mahiyyətini əks etməyən əlamətlərdən ayırmazdan

əvvəl onu analiz etmək lazımdır.

“Azərbaycan multikulturalizmi” fənnində abstraktlaşdırma metodu

onun yuxarıda qeyd olunan xüsusiyyətlərinə görə geniş tətbiq

oluna bilər. Məsələn, müasir dövrdə Azərbaycanda bir çox ölkələrdə,

hətta son zamanlar bəzi Qərb ölkələrində özünü büruzə verən antisemitizm

(yəhudi xalqına, onun dininə və mədəniyyətinə qarşı düşmənçilik)

hallarının olmamasının əsas göstəricilərini müəyyən edərkən

abstraktlaşdırma metoduna uyğun olaraq diqqəti ilk növbədə yəhudilərin

ölkəmizdə tarixən təqib olmadıqlarına, onların burada dini

etiqad azadlıqlarının təmin olunmasına, ana dillərində təhsil almaq,

qəzet və jurnal nəşr etmək imkanlarının olmasına verməliyik. Yəhidilərin

Azərbaycanda yaşamaları ilə bağlı digər göstəriciləri (məsələn,

onların ölkənin müəyyən bölgələrində kompakt şəkildə məskunlaşmaları,

siyasi partiyalarda fəaliyyətləri, xidmət sahəsində çalışmaları

və s.) abstraktlaşdırma metodu vasitəsilə ayıraraq onlara diqqət

yetirmək lazım deyil. Çünki bu cür göstəricilər Azərbaycanda antisemitizmin

olub-olmamasından xəbər vermir.