Mövzu 1 İqtisadi nəzəriyyənin yaranması və inkişafı. İqtisadi nəzəriyyənin predmeti və metodu

İqtisadi hadisələrin tədqiqində tarixi və məntiqi metodlarm mühüm yeri vardır.

• İqtisadi hadisələrin tədqiqində tarixi və məntiqi metodlarm mühüm yeri vardır.
• Tarixi metoddan istifadə edən iqtisadi nəzəriyyə təsərrüfatçılıq prosesləri və hadisələri onlarm həyatın özündə yaranıb inkişaf etdiyi, bir-birini əvəzlədiyi ardıcıllıqla tədqiq edir.

5 İqtisadi qanunlar və kateqoriyalar.

İqtisadi anlayış müəyyən iqtisadi hadisəni, prosesi ümumiləşdirmək və müəyyən terminlə ifadə etməkdir. Məs., mülkiyyət, istehsal, bölgü, əmtəə, pul, bazar, qiymət, mənfəət, faiz kimi yüzlərlə iqtisadi anlayışlar mövcuddur. «İqtisadi kateqoriya», «iqtisadi qanun», «iqtisadi prinsip» və sairə kimi işlədilən terminlər, adlar da iqtisadi anlayışlardır. Bədii ədəbiyyatın obrazları insanlardır, iqtisad elminin «obrazları» isə iqtisadi anlayış və kateqoriyalardır.

İqtisadi kateqoriyalar iqtisadiyyatın ayrı-ayrı cəhətlərinin, tərəflərinin ümumiləşdirilmiş nəzəri ifadələridir. Məsələn, əmtəə, mübadilə, pul, qiymət, əmək haqqı kimi kateqoriyaların hər birində insan münasibətlərinin müəyyən tərəfləri, mahiyyəti ifadə olunur. Bu kateqoriyalar insanların şüurlu, məqsədli iqtisadi fəaliyyətlərinin reallaşması üçün vasitədir. Əslində də bu iqtisadi alətlər və vasitələr insanların müxtəlif iqtisadi fəaliyyətlərinin ifadəsidir.

İqtisadi kateqoriyalar iqtisadiyyatın ayrı-ayrı cəhətlərinin, tərəflərinin ümumiləşdirilmiş nəzəri ifadələridir. Məsələn, əmtəə, mübadilə, pul, qiymət, əmək haqqı kimi kateqoriyaların hər birində insan münasibətlərinin müəyyən tərəfləri, mahiyyəti ifadə olunur. Bu kateqoriyalar insanların şüurlu, məqsədli iqtisadi fəaliyyətlərinin reallaşması üçün vasitədir. Əslində də bu iqtisadi alətlər və vasitələr insanların müxtəlif iqtisadi fəaliyyətlərinin ifadəsidir.

İqtisadi qanunlar (tarixi sabitliklərindən asılı olaraq) aşağıdakı qruplara bölünürlər:

• İqtisadi qanunlar (tarixi sabitliklərindən asılı olaraq) aşağıdakı qruplara bölünürlər:
• • spesifık qanunlar;
• • xüsusi iqtisadi qanunlar (bir sıra dövrlər üçün qanunlar);
• • ümumi iqtisadi qanunlar.