Mövzu 1 Mikroiqtisadiyyatın predmeti və metodu. Plan

Şəkil 3

P
Qiymət dəyişiklikləri ümumi təklifin səviyyəsindən asılı olur. Normal mənfəət səviyyəsi, normal qiymət səviyyəsindən asıh olaraq formalaşır. Normal qiymət müəyyən dövr ərzindəki orta qiymət olmayıb təklifin dəyişdiyi dövrün sonunda olan qiymət nəzərdə tutulur.

Bazar şəraitində tarazlı qiymətin formalaşması iki amildən daha çöx asılıdır:

■ istehsalıninhisarlaşmasından; " istehsalçılara proqressiv vergiqoymamn tətbiqindən. Müəyyən şərait daxilində inhisarlaşma təklifın həcmini mohdudlaşdırmaqla onların qiymətinin arlımına səbəb olur. Vergilərin səviyyəsinin yüksəldilməsi ilə dövlət istehsalçıların mənfəətinin böyük bir hissəsini əlində cəmləşdirir ki, bu da investisiyanın məhdudlaşdırılmasına, istehsal fəallığının azalmasına və məhsul təklifinin aşağı düşməsinə səbəb olur.

Beləliklə, biz görürük ki, tələb və təklif arasında tarazlığm təmin olunması qiymətin hər iki tərəf üçün əlverişli olmasından və ehtiyacı ödəyə biləcək zəruri kəmiyyətin mövcud olmasından asılıdır.

Tutaq ki, dünya maliyyə böhranı şəraitində taxılın qiy-mətinin doyişilməsindənasıh olmayaraq, artıq fermerlər bahalı traktorlardan istifadə edəcəklər. Neftin qiymətinin endiyi şəraitdə neft şirkətlərisahikbn, daha dərin sularda qazıntı aparmaqdan imtina edib, mövcud ərazidə əlavə quyuların qazılmasına üstünlük verəcəkbr. Beləlikb, omtəəbrə olan təbb və təklif tarazhğı, onlarm qiymət və kəmiyyət taraz-lığmdan asılı olaraq formalaşan və daima dəyişilən bir iqti-sadi prosesdir. Çünki hər bir bazar tarazlığı qeyri-tarazlıqdan irəli gəlir. Ona görə də bazar tarazhğı əsasən üç model çərçi-vəsində fəaliyyət göstərir:

• 
  davamlıbazaar tarazlığı modeli;
  
• 
  qeyri - davamlıbazaar tarazlığı modeli;
  
• 
  hörümçəkvari bazar tarazlığımodeli.
  

Davamlıbazar tarazlığı dedikdə, ondan kənarlaşmaların baş verməsi onun əvvəlki vəziyyətə gəlməsinin müşayiət olunması nəzərdə tutulur.

Qeyri - davamlı bazartarazlığ, kənarlaşmaların əvvəlki vəziyyətə deyil, qeyri-müəyyənliyə yönəlməsi ilə müşayiət olunmasını əks etdirir.

Hörümçəkvari bazar tarazlığı müəyyən məhsul növünə tətbiq olunmaqla, bir sıra amillərin təsirini nəzərə almayaraq, bazar fəaliyyətinin tələb və təklif əyrilərinin formasından asılılığını əks etdirir.