Zədənin tipləri – Bitkilərin zədələnməsi xarakterik rəngarəng olub, zərərvericinin ağız aparatının tipindən, inkişaf fazası və həyat tərzindən asılıdır.
Zədə tiplərinin xarakteri kifayət dərəcədə xarakterikdir və ziyankar həşəratların təyinatında əsas əlamətdir.
Bitkinin zədlənməsi aşağıdakı kimidir:
I. Bitki yarpaqlarının zədlənməsi.
1. Kobud yeyilmə – gəmirici ağız orqanları olan zərərvericilər tərəfindən zədələnmə nəticəsində olur. Məsələn, çəyirtgə, şala, sisək və s.
2. Deşikli yeyilmə – kələm sovkasının tırtılı, yarpaq yeyən böcəklər, uzunburun apionlar, çılpaq ilbiz.
3. Fiqurlu yeyilmə – uzunburun sitonlar.
4. Skeletləşdirmə – birəciklərin sürfələri, kələm güvəsinin tırtılları və s.
5. Minalama – çuğundur milçəyinin sürfələri, alma güvəsinin kiçik yaşlı tırtılları.
6. Rəng dəyişilmə – yonca və xaççiçəklilərin bağacığı, tütün tripi, tor gənəsi
7. Yarpaqların deformasiyası – mənənələr, çuğundur bağacığı.
II. Budaq, gövdə və kökün zədələnmələri.
1. Gövdənin gəmirilməsi – kökboğazı gəmirən sovkaların tırtılları, məftil qurdları.
2. Gövdə daxilində yeyilmə – qarğıdalı gövdə kəpənəyinin tırtılı, şüşəqanad kəpənəyinin tırtılı.
Həşəratlar bitkinin müxtəlif hissələri ilə qidalanmağa uyğunlaşmışlar. Tırtılların əksəriyyəti yarpaqla qidalanır. Ancaq çəmən kəpənəyinin tırtılları bitkinin gövdəsinin daxilinə keçib onu daxildən gəmirir.
Bir çox minalayıcı güvələrin tırtılları yarpağın epidermisinə toxunmayıb yalnız onun parenximasını yeyir və beləliklə yarpaqda uzun yollar (minalar) açır.
Fır əmələgətirənlərdə qidalanma nəticəsində yarpaqda fırlar əmələ gəlir. Eyni sözü fillokseranın yarpaq formasına demək olar.
Mövzu 2. Mühitin abiotik və biotik amillərinin zərərverici
canlıların həyatında rolu.
İsmayılzadə N.N.
Məmmədov V.Ə.
ƏDƏBİYYAT
1. Məmmədova S.R. – Kənd təsərrüfatı entomologiyası. Bakı – 1986.
B.B.Xəlilov
2. Ağayev B.İ. - Ümumi entomologiya. Bakı, 2004
3. Hümbətov Ə.M -Həşəratın ekologiyası və ziyanlı həşəratla mübarizə metodları, Bakı, 2011
Горбацов И.В., Грилченко
В.В., Захваткин Ю.А. - Зашита растений отвредителей
Москва, 2002, 472с
Dostları ilə paylaş: |
