|
Hessen milçəyi (Mayetiola destructor S.) – İkiqanadlılar (Diptera) dəstəsinin fır əmələgətirənlər (Cecidomyiidae) fəsiləsinə mənsubdur.
Yetkin fərd 3-3,5 mm böyüklükdə olmaqla, bədənləri bozumtul-boz və ya qaramtıl rəngdədir.
Yumurtası silindrvaridir, 0,5 mm böyüklükdədir. Əvvəllər şəffaf, sonra isə qonur-qırmızı rəngdə olur.
Yaşlı sürfələr ağ-süd rəngində olur. Ağız aparatı sorucudur. Bitkinin şirəsini sormağa uyğunlaşmışdır. Yaşlı sürfənin uzunluğu 3,5-4,5 mm-dir. Yalançı baramalar qonur-şabalıdı rəngdədir, kətan toxumuna oxşardır. Uzunluğu 3 mm-dir.
Azərbaycanın dağlıq və dağətəyi rayonlarının iqlimi mötədil olduğu üçün hessen milçəyinin burada taxıl bitkilərinə vurduğu zərər, aran zonasına nisbətən xeyli çoxdur.
Hessen milçəyi Azərbaycanda ildə 3-5 nəsil verə bilir. Əsas zərərverən payız nəslidir.
Hessen milçəyi iri yaşlı sürfələr halında yalançı barama içərisində payızlıq əkin sahələrində və yabanı taxıl bitkilərinin yarpaq qoltuğunda qışlayır. Yalançı barama içərisində olan sürfə, yazda martın 2-ci yarısında pup halına keçir. Aprel ayında puplardan milçəklər uçmağa başlayır. Bu dövr taxıl bitkilərinin borulama dövrüdür. Pupdan uçan milçək qidalanmır, cütləşir və cəmi 5-6 gün yaşayırlar. Dişi fərdlər yumurtalarını yarpaqlar üzərinə qoyurlar (200-350 ədəd). Qoyulmuş yumurtalardan 4-7 gün sonra sürfələr çıxır. Sürfələr yarpaq üzərində hərəkət edib yarpaq qoltuğuna və oradan da gövdə daxilinə keçir. Sürfələr gövdənin şirəsini sorur. İnkişafını başa çatdıran sürfələr qidalandığı yerdəcə pup halına keçir. Puplar öz inkişafını 18-20 gün müddətində başa çatdırır və yeni nəslin milçəkləri uçmağa başlayır.
Sürfələrin inkişafı borulama dövrünə düşürsə, gövdələr sünbülləmə dövründə əyilir və müxtəlif təsirlərdən gövdə yatır, belə bitkinin məhsulunu yığmaq olmur.
Hessen milçəyi bütün taxıl bitkilərini, eləcə də yabanı dənli bitkiləri də zədələyir.
Dostları ilə paylaş: | 
