Mövzu logiSTİkanin nəZƏRİ-metodoloji Əsaslari plan

2.4. LOGİSTİKANIN ƏSAS PRİNSİPLƏRİ

Prinsip («pricipium» latın sözü olub əsas, başlanğıc deməkdir) subyektiv mənada əsas vəziyyət, ilkin şərait, obyektiv mənada isə ilkin məntəqə və ya mahiyyət, sübuta ehtiyacı olmayan və sübut tələb etməyən nəzəri biliklərin ilkin əsası hesab olunur.

Prinsip - ixtiyarı nəzəriyyənin, elmin, dünyagörüşün və təşkilin əsasən ilkin başlanğıcıdır. Müasir logistika aşağıdakı prinsiplərə əsaslanır:
1. Sistemlilik. Axınların formalaşdırılması, ayrıca idarə edilən bir sistem kimi obyektləri dəyişən, qarışdıran və onlara münasibətdə sistemli yanaşmaq; firmanın strateji məqsədləri baxımından məhsulların göndərilməsi və daşınması üzrə ayrı - ayrı əməliyyatlara çəkilən xərcləri müəyyənləşdirmək və onları minimumlaşdırmaq; firmaların logistik strategiyalarını marketinq strategiyası və məhsul istehsalının təşkili ilə qarşılıqlı əlaqələndirmək; logistik dövrədə məhsul istehsalı üçün lazım olan material resurslarının planlaşdırılması, sifarişi, tədarükü, hazır məhsul istehsalının təşkili, material resursları və hazır məhsulların saxlanması və nəql edilməsi baxımından material axınlarının birgəliyinə nail olmaq.
2. Komplektlilik. Konkret şəraitə uyğun olaraq material, informasiya və maliyyə axınlarının həyata keçirilməsinə şərait yaradan inkişaf etmiş infrastruktur təminatını formalaşdırmaq; mikro və makrologistik səviyyədə material resursları və hazır məhsul axınlarını təşkil edən bütün iştirakçıların birgə fəaliyyətlərinə nail olmaq; firmanın logistik strukturları qarşısında duran vəzifələrin yerinə yetirilməsinə mərkəzləşdirilmiş formada nəzarəti həyata keçirmək; məhsulların həyat dövranı üzrə firmanın makrologistik (xarici) mühitində olan subyektlərlə sıx əməkdaşlıq münasibətləri formalaşdırmaq; firmadaxili fəaliyyət çərçivəsində ayrı-ayrı struktur bölmələri arasında sair təsərrüfat əlaqələri yaratmaq.
Lakin qeyd edilən prinsipin reallaşdırılması zamanı müəyyən uzun və ya qısamüddətli logistik strategiyalara malik firmalar fəaliyyət nöqteyi - nəzərdən özlərinə yaxın olan logistik firmaların inhisarçılıq siyasətinin təsir dairəsinə düşməməsini daim diqqət mərkəzində saxlamalıdırlar. Eyni zamanda nəzərə almaq lazımdır ki, logistik menecerlərin fikrincə qısamüddətli logistik strategiyalar firma üçün o qədər əhəmiyyətli ola bilər ki, o, uzunmüddətli strategiyalara (baxmayaraq ki, belə strategiyalar firmalar üçün zəruridir) ümumiyyətlə diqqəti azaldar və ya əksinə onların hazırlanmasına iqtisadi və texniki aspektdə maneələr yaradar. Odur ki, logistikanın bu prinsipi uzun və qısamüddətli logis­tik strategiyaların üzvi əlaqələndirilməsini, onların tamın hissələri və ya sistemin elementləri kimi nəzərdən keçirilməsini zəruriyyətə çevirir.
3. Elmlilik: material axınlarının idarə edilməsinin bütün mərhələlərində – planlaşdırmadan başlamış təhlilə qədər - hesablamaların elmi əsaslarla aparıl­ma­sını, axınların hərəkət trayektoriyalarının bütün parametrləri üzrə bu və ya digər iqtisadi hesablamaların yerinə yetirilməsini, firmanın logistik strukturunda mühüm resurs statusu kimi qəbul edilən kadrların (logistik əməliyyatları yerinə yetirilməsi ilə məşğul olan təsdiq edilmiş heyət və ya işçi qrupu) ixtisas­laş­dırılması və ya təkmilləşdirilməsini nəzərdə tutur.
4. Konkretlik: istehlakçıların tələblərinə müvafiq konkret məhsulların istehsalı, bu məhsulun istehsalı üçün zəruri hesab olunan konkret təyinatlı material resurslarının konkret tədarükat bazarında fəaliyyət göstərən potensial məhsulgöndərənlərdən alınması; texniki, iqtisadi və digər parametrlərə uyğun material axınlarının hərəkət istiqamət­lərinin konkret ünvanlı olması və bu əsasda konkret nəticələrin əvvəlcədən dəqiq müəyyənləşdirilməsi, bütün növ material axınlarının az xərclərlə hərəkətinin təşkil edilməsindən ibarətdir.