Mövzu: Proqramlaşdırmanın öyrədilməsinə aid dərs nümunələri

Mingəçevir Dövlət Universiteti Fakültə: Pedaqoji İxtisas: İbtidai sinif müəllimliyi Qrup: İs 17.2 Tələbə: Qarayeva Qönçə, Orucova Türkan Fənn: İnformatikanın tədrisi metodikası Sərbəst iş N°1

• Mövzu: Proqramlaşdırmanın öyrədilməsinə aid dərs nümunələri

Kompüterlərin proqram təminatı iki yerə bölünür: sistem və tətbiqi

Sistem PT	Əməliyyat sistemi	Yardımçı proqramlar	Proqramlaşdırma dilləri
Tətbiqi PT	Verilənlər bazası	Mətn redaktorları	Qrafiki redaktorlar

Proqramlaşdırma – proqram yaratmaqla bağlı nəzəri və praktiki yaradıcılıq sahəsidir. Kompüterdə məsələnin həlli aşağıdakı mərhələlərdən ibarətdir:

• Məsələnin qoyuluşu
• Məsələnin, modelin analizi və tətbiqi
• Alqoritmin hazırlanması ( işlənilməsi )
• Proqramlaşdırma
• Testdən keçirmə və sazlama ( otladka )
• Məsələnin həllinin nəticələrinin analizi və lazım gələrsə, riyazi modelin dəqiqləşdirilməsi
• Proqramın müşayiəti.

Bildiyiniz kimi, İnternetin çoxsaylı xidmətləri var və onlardan ən məşhuru WWW ( World Wide Web – «Dünya hörümçək toru» ) xidmətidir. Bu xidməti hipermətnə əsaslanan paylanmış informasiya sistemi kimi təyin etmək olar; burada «paylanmış» sözü onu bildirir ki, veb – brauzerinizin əks etdirdiyi verilənlər qonşu kompüterdən də götürülə bilər, dünyanın o biri başındakı serverdə də yerləşə bilər; məsələn, bir serverdə yerləşdirilmiş veb – səhifədə tamamilə başqa serverdə saxlanılan qrafik faylın dəqiq ünvanını göstərməklə ona istinad vermək olar və həmin qrafik görüntü verilmiş veb – səhifədə əks etdirilə bilər.

WWW – da informasiya veb- səhifələr şəklində təqdim edilir. Veb – səhifədə adi mətn və ya hipermətn, eləcə də istənilən başqa növ verilənlər, o cümlədən qrafika, musiqi və ya video ola bilər. Bundan başqa, veb – səhifədə onun yerləşdiyi serverdə və ya İnternetdəki hər hansı serverdə saxlanılan başqa veb- səhifələrə istinadlar yerləşdirilə bilər.

Hipermətn başqa sənədlərə istinadların olduğu mətndir. Bəs hipermətn adi mətndən nə ilə fərqlənir? Ensiklopedik lüğəti yada salın. Hər hansı anlayışı izah edən mətndə bu lüğətdə izahı olan hər hansı sözə rast gəlinirsə, onda həmin söz seçdirilir; siz həmin sözü tapa və uyğun mətni oxuya bilərsiniz. Belə seçdirilmiş sözə, adətən, istinad deyilir. İstinad seçdirilmiş söz və ya sözlər haqqında əlavə informasiya almağa imkan verir. Hipermətn də belə təşkil olunub.

Adi mətnin oxunma texnikası belədir: bir səhifə oxunduqdan sonra növbəti səhifəyə keçilir. Hipermətn texnologiyasında isə heç bir oxuma ardıcıllığı yoxdur: hiperistinaddan istifadə etməklə bir səhifədən başqasına asanlıqla keçmək mümkündür. Çox zaman istinad mətnin rəngini fərqləndirmək, yaxud altından xətt çəkməklə seçdirilir. Bu halda həmin istinada hiperistinad, yaxud hipetəlaqə deyilir. Ayrıca söz, cümlə, yaxud qrafik obyekt hiperistinad ola bilər. Siçanın göstəricisini hiperistinadın üzərinə apardıqda göstərici formasını dəyişir.

Veb – səhifələr WWW – da veb – serverlərdə bir- biri ilə əlaqəli şəkildə yerləşdirilir. Veb – səhifələrin belə əlaqəli yığınına veb – sayt deyilir. Veb – sayt ayrıca bir şəxsə və ya quruma aid ola bilər.

Saytın hazırlanmasında müxtəlif ixtisaslı insanlar – dizaynerlər, proqramçılar, menecerlər iştirak edirlər. İri şirkətlərdə hər kəs öz işi ilə məşğul olur. İstənilən halda veb – layihə bir neçə mərhələdən ibarətdir:

• Layihələndirmə
• Dizaynın hazırlanması
• Səhifələrin maketlərinin qurulması
• Servislərin proqramlaşdırılması
• Saytın nəşri və onun informasiya ilə doldurulması
• Layihənin müşayiət olunması

1. Layihələndirmə

2. Dizayn

3. Maket

4. Proqramlaşdırma

5. Nəşr

6. Müşayiət

Sual oluna bilər: ümumiyyətlə, sayt nəyə gərəkdir və o nə üçün yaradılır? Səbəblər müxtəlif ola bilər.

• Bəzi şirkətlər İnternetə qazanc mənbəyi kimi baxır. Bu gəlir malların, xidmətlərin satışından və reklamlardan əldə oluna bilər.
• Bir çox şirkətlər İnternet – layihələrə öz mal və xidmətlərinin reklam olunmasının bir elementi kimi baxır. Onlar gəliri dolayısı ilə əldə etməyi planlaşdırırlar. Belə ki, onlar hesab edirlər ki, insanlar sayta daxil olmaqla zəruri informasiyanı alacaq, bundan sonra birbaşa şirkətə müraciət edərək sifarişlərini verəcəklər.
• Bəzi İnternet – hayihələrin yaradılmasında, ümumiyyətlə heç bir gəlir qazanmaq məqsədi güdülmür ( məsələn: hər hansı futbol klubunun fanatlarının saytı ) .

Bəs layihə nə haqqında olacaq? Onun yaradılmasında məqsəd nədir? Layihə kimlər üçün nəzərdə tutulub? Bu mövzuda hansı saytlar fəaliyyət göstərir? Saytda hansı materialların yerləşdirilməsi planlaşdırılır? Sayt hansı bölmələrdən, xidmətlərdən ibarət olacaq? Bu və digər suallara texniki tapşırıqda cavab verilir. Texniki tapşırıq layihənin ətraflı təsvir olunduğu sənəddir.

Veb – səhifələrin, daha dəqiqi, veb – saytların işlənib hazırlanması ilə proqramlaşdırmanın veb- proqramlaşdırma adlanan istiqaməti məşğul olur. Veb – texnologiyalarla işləmək üçün xüsusi veb – proqramlaşdırma dilləri vardır.

Müxtəlif veb – brauzerlər HTML- sənədləri həmişə eyni cür əks etdirmir. Onların görünüşü şriftlərə, rənglərə, ölçülərə və başqa parametrlərə görə fərqlənir. Buna görə də HTML- sənədə fiziki deyil, məntiqi sənəd kimi baxmaq lazımdır. Başqa sözlə sənədin görünüşü ona baxılan proqramdan və kompüterin sinfindən asılı olaraq dəyişir.

İzlədiyiniz üçün təşəkkürlər