Moyli ekinlarning umumiy tavsifi

Biologik xususiyatlari. Kiinjut issiqsevar o‘simlik, urug‘lari 15—16 °C haroratda una boshlaydi, maysalari qiyg‘os unib chiqishi uchun 18—20 °C harorat talab qilinadi. Harorat 23—25 °C bo‘lganda ekish- unib chiqish davri qisqaradi. Sovuqqa chidamsiz, maysalari 0,5—1 °C sovuqda nobud bo‘ladi. O‘sish davrining boshlanishida havo harorati past bo‘lsa o‘simlik sekin rivojlanadi, sarg‘ayadi, nimjon bo'ladi. Shu- ning uchun kunjut ekishda eng qulay ekish muddatlari tanlanishi kerak.
Havo harorati —2 °C da gullari so‘liydi; —3 °C da voyaga yetgan o‘simliklar ham sovuqdan nobud bo'ladi. Kunj'utning o‘sishi, rivojla- nishi uchun eng optimal harorat 25—30 °C. Harorat 12—15 °C dan pasayganda kunjut o‘sishdan to‘xtaydi. O‘suv davrida 2200—2500 °C faol harorat talab qilinadi.
O‘suv davrining boshlanishida o‘simlik sekin rivojlanadi, gullashga 10—12 kun qolganda o‘sish tezlashadi. Gullash davri tez o‘tadi.
Yorug‘likka talabi. Kunjut yorug‘sevar, qisqa kun o'simligi. Shi- molda kunjutni o‘suv davri cho‘ziladi, ko‘pincha pishmay qoladi.
Namlikka talabi. Kunjut qurg'oqchilikka chidamli, ammo nam bilan ta’minlanganlik oshishi bilan hosildorlik ham oshadi. Namga eng talab- chan davri unib chiqishdan gullashgacha.
Lalmikorlikda yillik yog‘ingarchiliklar miqdori 350—400 mm bo‘lgan tog‘li va tog‘ oldi mintaqalarida kunjut yaxshi hosil beradi.
Tuproqqa talabi. Tarkibida organik moddalar ko‘p, unumdor, be- gona o‘tlardan toza, g‘ovak tuproqlarda yaxshi o‘sadi. Og‘ir loy, sho‘r tuproqlar kunjut uchun yaroqsiz.
O‘suv davri — 73—150 kun. Navlari ertapishar, o‘rtapishar, kech- pishar guruhlarga bo'linadi. Ertapishar navlar 75—78, o‘rtapisharlar 85— 110, kechpisharlar 120—150 kunda pishib yetiladi. O‘suv davri ob- havo, qo‘llanilgan agrotexnika va navlarga bog‘liq holda o‘zgaradi.
Navlari. Tashkentskiy—122 O‘zbekistonda 1942-yildan boshlab hamma viloyatlarda tumanlashtirilgan. Sug‘oriladigan yerlarda bo‘yi 150 sm, sug‘orilmaydigan sharoitda 100 sm, 1000 urug‘ning vazni 3—3,5 g. Kechpishar, o‘suv davri sug‘oriladigan yerlarda 136 kun, lalmikorlikda 110 kun. Sug‘oriladigan yerlarda hosildorligi 17,3—20 s/ga. Urug‘ida moy miqdori 56—61 %.
O‘zbekistonda Tashkentskiy—122 navi hamma viloyatlarda ekish uchun Davlat reyestriga kiritilgan. Quyidagi navlar ham respulikamiz-

Kunjut. 1,2 — nnib chiqish va gullash-meva hosil qilish faza- laridagi o'simliklar; 3 — poyaning bargli, g‘unchali, gulli va mevali qismi;

4 — poyaning yetilgan mevali qismi; 5 — meva; 6 — urug‘ (pastda tabiiy
kattalikda).
da keng tarqalgan: Seraxskiy—470, o‘rtapishar, o'simlik bo‘yi 60—100 sm. Kubanes—55. Bo‘yi 100—110 sm. Ertapishar.