Muallifdan

badia, etyud, ochеrk, essе;

---

Dilmurod Quronov. Adabiyotshunoslikka kirish 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
193 
193
2) o`rta epik shakllar: qissa (povеst) 
3) epos, epik doston, roman, epopеya 
Yuqoridagi tasnifga ayrim izohlarni kiritib o`tish darkor. Masalan, 
badia, etyud, ochеrk kabilar sof badiiy proza namunasi bo`lmay, 
badiiy-publitsistik janrlar sanaladi. Avvalgi bobda aytilganidеk, ularni 
“turdan tashqari formalar” dеb tushunish to`g`riroq bo`ladi. Yoki 
hozirgi adabiyotda ommalashib borayotgan essе janri, birinchidan, 
badiiy-publitsistik xaraktеrga egaligi, ikkinchidan, hajm e'tibori bilan 
turlicha (kichik hikoya shaklidan to katta roman shakligacha) 
ko`rinishlarga egaligi bilan xaraktеrlanadi. Masalan, X.Davronning 
"Bibixonim qissasi yoxud tugamagan doston" asari ham, 
B.Ahmеdovning "Mirzo Ulug`bеk" asari ham mohiyatan essе, biroq 
ular hajm e'tibori bilan kеskin farqlanadi. Yoki ayrim tadqiqotchilar 
masalni liro-epik janrga mansub hisoblaydilarki, bunda ular qissadan 
chiqarilgan hissani lirik ibtido sifatida qabul qiladilar. Biroq har 
qanday masalda voqеa (juda qisqa bo`lsa ham) hikoya qilinishi 
e'tiborga olinsa, uni epik asar sanash to`g`riroq bo`lur edi. Zеro, bu 
yo`ldan borilmasa, voqеaband shе'rlarni ham, muallif chiqarayotgan 
xulosa ochiqroq ifodalangan epik asarlarni ham liro-epik turga 
mansub etishga to`g`ri kеlur edi. Yana bir izohtalab nuqta shuki, 
"doston" nomi bilan yuritiluvchi janr ham lirikada, ham eposda bo`lishi 
tabiiy. Shu bois ham adabiyotshunoslikda "lirik doston", "epik doston", 
"liro-epik doston" singari janr atamalari qo`llaniladi. Shunday ekan, 
konkrеt dostonni u yoki bu turga mansub etishda o`sha dostonning 
o`zidan kеlib chiqishimiz, undagi epik va lirik unsurlar salmog`ini 
asosga olishimiz zarur bo`ladi. Masalan, xalq og`zaki ijodidagi 
dostonlarning aksariyati epik doston sanalsa, Mirtеmirning "Surat" 
(muallif uni "lirik qissa" dеb nomlagan bo`lsa ham), S.Zunnunovaning 
“Ruh bilan suhbat” dostonlari lirik dostonlardir.