MüASİr azərbaycan əDƏBİ DİLİNİN Üslublar sistemi VƏ MƏcazlar

3. Təqdim olunan metaforaların hansı üslubi məqsədənxidmət etdiklərini izah 
edin Vaqif: - A qızım, üzündən götür duvağı,
Qoy açıq görünsün ayın qabağı.
(S.Vurğun, Vaqif dramı).
Vaqif: - Dünya yaranmamış ötərgi bir səs,
Günəş qaranlıqla yaşaya bilməz.
(S.Vurğun, Vaqif dramı).
Mən işığam – qaranlığın qənimi,
Mən insanam,

---

64 
Daşıyıram qəlbimdə
Dünyaların sevincini, qəmini.
(R.Rza, Mən torpağam şeiri).
İki böyük zat içəri girdi. Onlardan birisi gənc şair Nizami, o birisi isə qoca 
şairə Məhsəti xanım idi... Atabəy onlara baxdığı zaman iki böyük dünyanın onun 
oturduğu taxta tərəf irəlilədiyini hiss edir və düşünürdü.
(M.S.Ordubadi, Qılınc və qələm 
əsəri).
Orxan: - Ah, gözəl çərkəz qızı, nazlı İsmət,
Mələk üzlü şeytan, incəbel afət!
(H.Cavid, Ana əsəri).
Oturuşu Şirin, duruşu Leyli,
Qəmzəsi sitəmli, yarı gileyli...
Gecə-gündüz zövqü səfada meyli,
Həm özü,həm fikrü xəyalı sərxoş!
(M.P.Vaqif Sərxoş şeiri);
Salon titrəyir əl səsindən,
Paris Məcnun olmuş dəli nəşəsindən.
(R.Rza, Madrid şeiri)
4. 
Təqdim olunan nümünəyə uyğun şəkildə Məcnun, Leyli, Koroğlu, 
Kolumb, Ford kimi adlardan istifadə edib cümlələr qurun.
Nümunə:

---

65 
Sanma könlüm sınasıdır,
Kərəm olub yanasıdır.
(Q.Qasımzadə, Bənövşə yarpaqları
şeiri).
5. 
Təqdim olunan nümünəyə uyğun şəkildə Nizamilər, Füzulilər, 
Nəsimilər,
Napoleonlar, Müşfiqlər kimi sözlərdən məcazi mənada istifadə edərək 
cümlələr qurun.
Nümunə:
Şaliko: - Qardaşlar, bu ölən yalnız Qacardır,
Qacarlar dünyada hələ də vardır.
6.Təqdim olunan nümunələrdə istifadə olunan məcazın üslubi məqsədini 
müəyyən edin:
Bizə indi dürlü-düyünlü gərəkdir, Ağaxan, dürlü-düyünlü! – deyə Gəray ağa 
həmdərdinin paltosunu tutub dartışdırdı. – Yoxsa, bu daqqapapaqlılardan, boğazı 
bantlılardan millət dərdinə ağlayan olmaz.
Vidadi: - Bu gün-sabahlığam, günlər tez keçir
Mənim də karvanım yığışıb köçür.
(S.Vurğun, Vaqif dramı);
-Yəqin ki, onlar bu payız səni iki baş, dörd ayaq eləyəcəklər (Ə.Vəliyev, 
Turaclıya gedən yol);
Züleyxa da başını onun sinəsinə söykəyib, rəngsiz yanağından odlu damcılar 
tökdü. (Y.V.Çəmənzəminli, Dərdli Züleyxa).

---

66 
8. Cümlələrdə ölmək, evlənmək, ağlamaq, ruhdan düşmək, təəcüblənmək 
mənaları verən məcazi frazeoloji birləşmələrdən istifadə edərək cümlələr 
qurun.
Nümunə: Bu acı xəbər qanımı qaraltdı  
9. Təqdim olunan metaforalardan istifadə edib cümlələr qurun
Qabın boğazı, ayaqqabının burnu, çayın qolu, südün üzü, ağacın başı, 
adam quruyub, insan kök salır, ürək sevinir, üz gülür, söz kəsir, fikir 
haçalanır, tufan qopub
10. Təqdim olunan metaforaların semantik mənasını və üslubi məqsədini izah 
edin dağın ətəyi, ölüm gəlir, fikir doğulur, işlər axsayır, ay doğur, günəş batır, 
qızıl adam,