Müasir dövr Azərbaycan fəlsəfəsi Azərbaycan maarifçilik fəlsəfəsi cu

Axundov öz xalqını savadlı görmək arzusu baxımından Azərbaycan xalqının yeni əlifba - latın əlifbasını qəbul etməsinin əhəmiyyətini xüsusilə vurğulamışdır . Azərbaycan teatrı onun ölməz komediyaları əsasında yaranıb.
Həsən bəy Məlikov Zərdabi
Azərbaycanın materialist filosof-mütəfəkkiri, maarifçi-demokratı, təbiətşünas-darvinist alimi, istedadlı publisist, qadın maarifçiliyinin ilk carçılarından biri Həsən bəy Məlikov Zərdabi (1842-1907) xalq qarşısında tarixi xidmətlərini yüksək qiymətləndirmiş və onu “Ata” adlandırmışdır. Qafqaz müsəlmanlarının”, “milli oyanışın ilk bələdçisi”, “Zaqafqaziya müsəlman ziyalılarının müəllimi və mənəvi atası” və “müsəlmanlar arasında Avropa təhsili alan ilk azərbaycanlı” kimi qəbul edilmişdir.
Zərdabinin Torpağı, suyu və havası, Barama qurdunu qoruyub saxlamaq və s. əsərlərində, “Əkinçi” qəzetində və digər mətbuatda dərc olunan təbiətşünaslıq və təbabətə aid məqalələrində təbiətşünas-materialist mövqeyindən təhlil edilən xeyli zəngin məlumatlar vardır. müxtəlif elm sahələri ilə bağlı dünyagörüşü. XIX əsrin ikinci yarısı və ^{XX əsrin əvvəllərində Zərdabinin} milli maarifçilik, milli oyanış, milli dirçəliş ideyalarının həyata keçirilməsində xidmətləri misilsizdir. Mütəfəkkirin çoxşaxəli fəaliyyətində maarifçilik, ana dili təhsili, qadın təhsili, xalq tərbiyəsi, milli özünüdəyişmə və özünüdərk ideyaları əsas yer tutur. .
Mirzə Kazım bəy
^- alimlərindən biri, öz yaradıcılığı ilə Azərbaycan və rus mədəniyyətlərini təmsil edən, Kazan və Peterburq universitetlərinin professoru, bir çox Avropa dillərini bilən Mirzə Kazım bəy rus şərqşünaslığının banilərindən biri idi. 19- ^cu əsrdə Asiya və Avropanın elmi dairələrində şöhrət qazanmışdır . Xurafatın əleyhinə olan, təhsilə və elmə dəyər verən Mirzə Kazım bəy “ Bab və körpələr ” əsərində təbiətin bir-birindən fərqli, öz qanunlarına tabe olan üç müxtəlif aləmdən – maddi, mənəvi və mənəvi aləmdən ibarət olduğunu qeyd etmişdir. , və təfəkkürün mənşəyi gizli bir qüvvədir və insan mənəviyyatı onun iradə azadlığına bağlılığını göstərdi.