Müəllim: Sərbəst iş: Həzm kanalı, bağırsaqlar, onların quruluşu və funksiyası. Qanın laxtalanmasına təsir edən dərman maddələri

Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi
Sumqayıt Dövlət Universiteti

Fakültə: Kimya və Biologiya
Kafedra:
Fənn: Tibbi biliklər
İxtisas: Coğrafiya müəllimi
Qrup: 335
Kurs: III
Tələbə: Aynur Səmədova
Müəllim:


Sərbəst iş: 1. Həzm kanalı, bağırsaqlar, onların quruluşu və funksiyası. 2. Qanın laxtalanmasına təsir edən dərman maddələri.

Həzm kanalı, bağırsaqlar, onların quruluşu və funksiyası.
Həzm sisteminin vəzifəsi qəbul olunmuş qidanı müəyyən mexaniki və kimyəvi dəyişikliklərə uğradaraq həzm etmək, həzm olunmuş qidanı sormaq və qalıq hissəni bədəndən xaric etməkdir.

Həzm sisteminə həzm kanalı və həzm sistemi vəziləri aiddir. İnsanda həzm kanalı 8-10m uzunluğunda olub, bu şöbələrə bölünür; ağız boşluğu, udlaq, qida borusu,mədə, nazik və yoğun bağırsaqlar. Həzm sisteminin böyük vəzilərinə qaraciyər, mədəaltı vəzi, böyük ağız suyu vəziləri aiddir.

Ağız boşluguna düşmüş qida müəyyən mexaniki və kimyəvi dəyişikliyə uğradıqdan sonra eşnək vasitəsilə udlağa, oradan qida borusuna, mədəyə keçir. Mədə də həzm olunmuş qida nazik bağırsağa, sonra yoğun bağırsağa daxil olur və nəhayət, qalıq xaric olur. Qida həzm olduqdan sonra lazımı maddələr qana sorulur.

Qidalanma orqanizmin normal böyüməsi, inkişafı və həyat fəaliyyəti üçün vacib şərtdir.

Müxtəlif qida məhsullarının tərkibində əsas qida maddələri- zülallar, yağlar, karbohidratlar, habelə mineral duzlar, su və vitaminlər vardır. Bitki və heyvan mənşəli qida məhsulları bir-birini tamamlayıb, orqanizmin hüceyrələrini bütün lazımı qida maddələri ilə təmin edir. Su, mineral duzlar və vitaminlər qidada olduğu şəkildə mənimsənilir. Zülalların, yağların və karbohidratların malekulları iri olduğu üçün həzm yolunun divarlarından keçə bilmir. Ona görə də bu maddələr kimyəvi və mexaniki çevrilməyə uğrayır, parçalanır, yəni həzm olunur.

Nazik bağırsaq- 5,6m uzunluğunda olub, 3 hissəyə bölünür, 12 barmağ, acı və qalça bağırsaq.

12 barmaq bağırsaq 25-30sm uzunluğunda olub, yuxarı, enən və aşağı hissələrə bölünür. 12 barmağ bağırsağa öd axacağı mə mədəaltı vəzinin axacağı açılır Acı və qalça bağırsaq birlikdə 5m uzunluğda olub, anatomik hüdudlarından məhrumdur. Nazik bağırsağın selikli qişasının səthində dairəvi büküşlər, xovlar, aqreqat limfatik folikullar və bağırsaq şirəsi ifraz edən vəzilər yerləşir. Bağırsaq xovları qida maddələrinin sorulması prosesində iştirak edir. Xovlarda limfa damarları, qan damarları və sinirlər vardır. Xovlarda olan saya əzələlər həzm zamanı yığılaraq, onları hərəkətə gətirir və möhtəviyyat, yoğun bağırsağa doğru hərəkət edir. Qalça bağırsaq kor bağırsağa açılır.

Yoğun bağırsaq- Xarici səthində zolaqları, çömçələrin, köndələn şırımların və piy çıxıntılarının olması ilə nazik bağırsaqdan seçilir. Kor bağırsağın içəri və aşağı tərəfindən bir çıxıntı başlanır ki, bu da soxulcanabənzər çıxıntı (appendiks) adlanır.

Yoğun bağırsağın axırıncı hissəsi-düz bağırsaq 15-20sm uzunluğundadır. O anus dəliyi ilə xaricə açılır.