MUĞla üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ

 
al-: a. St Trkm al-, Az. al-, MK al-, EUT al-, Doe/He. (Gu) al-, al-. 

 
150
a.+anını çőŕek δāD alanını āyt nä'ne. 05/29 
a.+aŕ õnśoŋ oġlan diyyä’ nänäśinä ahiŕ biŕ gún şunı alaŕın diyyä'. 03/23 
a.+ayīm män yāγlıq alayīm, yāγlıq alayīm. 01/72 
a.+caq iδin veŕśäŋiδ ġıyδıŋıδï oġlυmıδa gälin edip alcaq. 04/23  
a.+dıqtan gälini ālıyά, aldıqtan śonŕa nänäśiniŋ öyüne ġoyiyά. 01/88  
a.+dılά mänim śάyamiŋ tamām çaŕġaDınï, yāγlıγınï, tamām δāDlaŕınï aldılά. 
05/26 
a.+ıp õnśoŋ üç gúnnän gäliyä'llä; bu ġıyδï alıp giDiyάllάŕ. 04/11  
a.+ıp o qa΄ymαcik (yaŋcaq?) kiçícik alıp gäliyä', şēylä. 01/18 
a.+ıp õnśoŋ bu ġıyδï dœw alıp ġaçiyά, - dœw alıp ġaçiyά. 03/22  
a.+ıp böyük böyük ecäläŕ βeŕiŕ - ŏŕuśġat alıp giDäŕdik. 04/22 
a.+ıp o waxt oġlån alıp ġāçiyά gidiyä'. 03/32 
a.+ıp biŕ näfäŕ çőŕek alıp gäliyάmıştıq. 05/33 
a.+ıp śäŕwāδ alıp gitti mäni - śäŕwāδıŋ maşíni. 04/38 
a.+ıp  aγaçıŋ  eē - aγaçıŋ biŕ  şāxaśını alıp eē  dάliläŕi  şu  δikŕï oqıyïp dάliläŕi 
yençip ġåwı ediyαmışDıq. 10/4 
a.+ıp  āyDıp  āyDıp feyδ alıp, feyδ alıp bíhūş  ōliyά, hāldan giDiyä' onï 
ġaldıŕmaγına bíŕi gäŕäk feyδ alıp xūşdan gidiyά. 10/53  
a.+ıp śüyt, çőŕäγ naśıl alıp giden, axşam bōlυptı. 05/29 
a.+īp  śäŕwāδıŋ  -şu  śäŕwāδ- ya‘ni ġoyυp  śäŕwāδıŋ  αlindän tutup alīp 
őldüŕmäγä gittiläŕ. 05/19 
a.+iyά bu ġıyδıŋ śoqıγınna aliyά αliŋä, ġaçiyά, ġaçänna yaŋqı dœwlä. 03/28 
āl+ıyά gälini ālıyά, aldıqtan śonŕa nänäśiniŋ öyüne ġoyiyά. 01/88  
a.+ïm tut aġaçtan pay alïm 07/16 
a.+ïyάllάŕ śāçaq edíyä’lläŕ, õnśoŋ mυnï gälinläŕiŋ  - mυnï ŏŕuśġat alïyάllάŕ. 
04/9 
ā.+lım (āllım) śüyt allīm, hάlwa āllım, çőŕäγ āllım. 05/37 
a.+līm śüyt allīm, hάlwa āllım, çőŕäγ āllım. 05/37 
a.+lıŋ ġadınım śän neCúŕ allıŋ bunı, diydim. 05/34 
a.+yάn biŕbiŕläŕinnän güyç alyάn gälyä'n adamlά  tā  mυŋ  qāqaśiŋa yetiyä'. 
10/45 
 

 
151
ālaca: a. St Trkm ālaca. 
ā. ālaca köynäk giydiŕmä, 04/13 
 
ālın: alın, yüzün kaşlarla saçlar arasındaki bölümü. St Trkm ālın, Az alın, MK alın, 
EUT alın, Doe/He. (Gu) ālın. 
ā. gälin bōlannan śoŋ āndaγïnï, -şol ālın giycαğini- āndaγïnï ġoyïyά. 01/37 
 
alkım: alkış. 
a. oŋa üç dάnä qulxwallah oqıyάllάŕ, biŕ dάnä alkım oqıyάllάŕ.02/3 
 
allā: Allah. St Trkm allā, Az allah. 
a. allā allā. 08/15; 08/15 
a. allā beŕene oġul beŕśin, beŕmediġide ġıyδï olśυn. 08/17 
a. männa allā allānıŋ adï 10/20 
a. allā βeŕśin mŏŕaDï 10/21 
a. bāqıyäśi allā āmin. 08/30 
a.+nıŋ männa allā allānıŋ adï 10/20 
a.+śï: allāśï βā ballimiŋ 07/36 
a.+śï (allaśï) alläy alläy allaśï 07/3 
a.+śï (allaśï) allaśï bā ballimiŋ 07/7 
 
alläy: ninnilerin nakaratında söylenen kalıplaşmış söz. 
a. alläy alläy aγ bä'wek 07/25 
a. alläy alläy allaśï 07/3 
a. alläy ballim (aŕıştï?) 07/31 
a. alläy alläy aγ bä'wek 07/48 
 
āllï: allı, kırmızılı. 
ā. āllï yoŕġan dœşädiŋ 04/18 
 
altı: altı sayısı. St Trkm altı. 

 
152
a. õnśoŋ yeddi yılda, altı  yılda oγlånı göŕüp bilmeyä' dā; baγŕı  dāş  bōliyά. 
01/89 
 
altmış:  a. ~üç altmış üç sayısı, ~dört altmış dört sayısı. St Trkm altmış, Az atmış, 
EUT altmış, Doe/He. (Gu) altmïş, ET altmış, AG altmış. 
a. döŕt altmış dőŕt yάşımda. 01/5 
a. üç altmış üç yaşına baŕānda nä'me edip cäşinläŕ tutuşıllaŕ. 06/1 
a. altmış yaşınna śadaqa edip ohōm köynäk giydiŕdiläŕ, ġatlamα őŕttiläŕ. 06/2 
a. üç altmış üç yaşa baŕānda diyi; biŕ cäşin tutiyάŕlάŕ, diyi. 06/5 
a. üç āyt, altmış üç yaşa baŕānda bu tāyda nä'me ediliyä'? 06/7 
a. üç altmış üç yaşına. 06/8 
a. üç altmış üç yaşlaŕında pīyġambäŕ yaşï diyip śadaqa edíyä’lläŕ. 06/9 
 
ama: a. St Trkm emmā, Far.amma.  
a. döŕt dάnäśi bilän αkittiläŕ; ama o δamanlaŕ maşín yōqtï, ġıttï. 04/40 
 
āmin: (Ar.) amin. Far. āmin نيمآ, Az. amin.  
ā. bāqıyäśi allā āmin. 08/30 
 
āndaġï:  baş halkası, alın tacı; kadınların “çargad” denen baş örtülerinin altına 
koydukları halka şeklindeki taç. St Trkm. alındaŋı / allaŋı 
ā.+ınï  (āndaγınï) āndaγınï kimläŕ ġoyiyά ġıyδlaŕ ġoyiyά mi? 01/32 
ā.+ïnï (āndaγïnï) gälin bōlannan śoŋ āndaγïnï, -şol ālın giycαğini- āndaγïnï 
ġoyïyά. 01/37 
ā.+i: tüŕkmän yāγlıq, tüŕkmäniŋ  ŕαśimi  şucúŕü  δāDlaŕï - bu da āndaġi iştä. 
01/31 
ā.+nï el çaŕpışıp tomā'şā edip toy edip öwünçάk āndaġïnï ġoyïyά, iδinden de 
bu yāγlıġï ġoyïyά. 01/38 
 
aŋŕı: arka, geri. St Trkm aŋrı. 
a.+śï aŋŕıśï haδŕäti ośmannan gäliyä'ŕ -haδŕäti ośmannan gäliyä'ŕ- 10/37 
 

 
153
apaŕ-: (< alıp bar-) götür-. St Trkm apar-, Az. apar-, ET alıp bar-. 
a.+dılaŕ dőş getiŕännän śōŕa, õnśoŋ āyttan śonŕa apaŕdılaŕ. 04/32 
a.+dılaŕ apaŕdılaŕ diymä, αkitDiläŕ! 04/33 
 
aŕaba: a. St Trkm araba, Az. araba. 
a. at śıŕtıŋa aŕaba baγlaŕ. 04/41 
a. (aŕaβa) kä'n maşín yōqtυ; aŕaβa bilän αkitiŕdiläŕ şucúŕü. 04/43 
 
aŕaδa: Kurban Bayramı. 
a.+da oγlållaŕ heŕ yıl aŕaδada oqiyάllά. 08/26 
 
aŕış-: ? 
a.+tï alläy ballim (aŕıştï?) 07/31 
 
aŕqa: art, peş. St Trkm arqa. 
a.+mıδδa aŕqamıδδa doġånlaŕ bōlmān bōlmān üş dάnä doġånım bōldï. 04/28 
 
aŕpa: St Trkm arpa, Az. arpa, MK arpa, EUT arpa, Doe/He. (Gu) arpa, AG arpa. 
a. aŕpa çőŕek íydiŕmä, 04/14 
 
āŕt: arka, geri. St Trkm ārt. 
ā.+ï (āŕdï) āŕdï tēngeli gäλäk 03/7 
 
aŕtıq: bundan böyle. 
a. biŕ ŕαśim ya‘ni aŕtıq baδı käDė toylaŕda. 10/31 
 
‘aŕūś: düğün.  Far. ىسورع 
‘a.+lά: biδ ya‘ni ‘aŕūślά baŕma΄δdıq. 04/21                  
 
aś-: üzerine takın-, kuşan-.  St Trkm as-. 
a.+ıb bu tāyda õnśoŋ bu tāyda aśıb Dakiyάlάŕ. 01/53 
 

 
154
aśkeŕ: asker. Ar. ‘asker. 
a. śäŕwāδ, aśkeŕ maşíni. 04/39 
 
āş: aş, yemek. St Trkm āş, Doe/He. (Gu) aş. 
ā. āş Bişiŕdim, Bişiŕdim 08/11 
a. āş Bişiŕdim, Bişiŕdim 08/5 
 
aşaγı: aşağı. St Trkm aşāqı. 
a.+na biδim oġlallaŕımıδï yaγınıŋ  aşaγına  ġoyυp biŕ  śa‛at, ikki śa‛at  ōnnon 
śōŕā öyä śalıp -ōnnon śōŕā çıxıp gittilä'. 05/27 
 
āşġawaŕ: göze yaş dolduran, göz yaşı bombası. < Ar. äşq  كشأ + Far. āwar راوآ 
a. göδünü āşġawaŕ ġoyıp källäśinä śellä ġoydυm; üśśüŋä dä içmäk ġoydυm. 
05/21 
ā. göδi göŕmäyä' āşġawaŕ bōlśa õŋ mυniŋki mυndan çıqśın. 05/25 
ā. õŋ mυŋ dä’däśiŋä āşġawaŕ dökỉldi. 05/8 
 
āşıq: aşık. St Trkm āşıq, Ar. ‘āşiq. 
a. onna ġıyδ - gälännä oġlan oŋa āşıq ōliyάmışDıq. 03/21 
 
at: a. St Trkm at, Doe/He. (Gu) at. 
a. at śıŕtıŋa aŕaba baγlaŕ. 04/41 
a.+a ata mindi΄ŕmäk –oġlånï mindi΄ŕiyä'lläŕ; gälini mindi΄ŕmäyä'lläŕ. 04/44 
a.+a oġlanï ata mindi΄ŕiyä'lläŕ. 04/45 
a.+a śän ata mindiŋ mi? 04/48 
a.+a yō män ata minä'mōq, män maşínä mindim, -dőŕt dάnä maşínä mindim. 
04/48 
a.+liŋ gäliŕ atliŋ içinne 07/38 
a.+tan ballim attan düşince 07/55 
 
at-: at-, koy-. St Trkm at-, Az at-, MK at-, EUT at-, Doe/He. (Gu) at-, AG at-. 
a.+ıp yumŕi yumŕi şēylä yalpıllanıp duŕiyά, śaçwāγımıδa atıp díyä’lläŕ. 01/51 

 
155
 
āta: Ata Tayfası. 
a. āta tayfa. 10/35 
a. tāyfam ata. 01/3 
a.+a o da ayŕıldï, vefāt etti gitti o, wäli –göδlỉ āta. 10/35 
 
atacan: Atacan, özel isim. 
a. tāytişānıŋ dä'däśiniŋ adï tāγanyaδ şıyx, tāγanyaδ şıyxıŋ oγlυ atacan näcmiŋ 
dä'däśï. 10/41 
 
ateş: ateş, od. Az. atäş. Far. āteş. 
a. şöyle ateş yakaŕlaŕ śokakta. 08/28 
a.+leŕ ateşleŕ vāŕ. 08/28 
 
atla-: a. Doe/He. (Gu) atla-. 
a.+yıp õnśoŋ bu oġlån gäliyä' atlayıp; bu tāy bōlmiyά; õnśoŋ bu dœw 
yatanmışDıq dā. 03/26 
 
awådan: güzel, güzelce, hoş. St Trkm avadan. 
a. nä'me yeŋimiδi naqış ediyäŕdik, köyneğimiδiŋ eteğini awådan ġıŕa diyyä' 
naqış edyärdik. 01/11 
 
awådanla-: süsle-. 
a.+yάllάŕ (awådanlıyάllάŕ) awådanlıyάllάŕ oġlanï. 06/45 
a.+yάllάŕ  (awådanlıyάllάŕ)ohom onna ġıyδa  śäçki  śάçiyάllάŕ, çüçük 
śάçiyάllάŕ, pişennik  śάçiyάllάŕ, pişmä  śάçiyάllάŕ,  ġulaγını deşiyάllάŕ, 
awådanlıyάllάŕ. 06/46 
a.+yάlάŕ (awådanlıyάllάŕ) ġıyδ bōlśa ġulacıγını deşiyάllάŕ, halqa taqıyάlάŕ -
halqacıq taqıyάlάŕ awådanlıyάlάŕ şiciŕe cān oγul. 06/45 
å.+p  (åwadõlap) hämmä δāDï oŕtada åwadõlap ġoyiyάllάŕ,  śofŕadan 
(çüŕiyn?) edíyä’lläŕ. 06/14 
 

 
156
āwŕi: ağrı. St Trkm āgırı. 
a. cān xudāy āwŕi bilän, āwŕi bilän. 06/17; 06/17 
 
āwŕi-: ağrı-. St Trkm āġır-, MK aġrı-, EUT aġrı-, Doe/He. (Gu) āγrı-. 
ā.+maśın αlläŕiŋ āwŕimaśın -āwŕimaśın āh. 06/17 
ā.+māśın (ā’γŕimaśın) αliŋiδ ā’γŕimaśın 01/8; 01/9 
 
āy: 1. ay, dünyanın uydusu. St Trkm āy, Az. ay, ET āy, Doe/He. (Gu) āy. 
ā. āy täŕäk gún taŕäk 03/11; 03/14 
ā. ŕamaδan āyda, āy oŕta olanna ōn dőŕdỉ gėcädä biŕ aydılıyan δāD. 08/21 
ā. õŋ āy täŕäk gún täŕäk 03/2 
ā. āy täŕäk gún täŕäk  03/5 
2. ay, yılın on iki bölümünden heŕ biŕi. St Trkm āy. 
ā.+da ŕamaδan āyda, āy oŕta olanna ōn dőŕdỉ gėcädä biŕ aydılıyan δāD. 08/21 
ā.+ı biδde ŕamaδan āyı on dőŕdỉ gėcäśi şükŕ edíyä’lläŕ. 08/32 
ā.+ım āyım gúnỉm maya ġıyδ 2/15 
ā.+ım āyım gúnỉm śōnā ġıyδ 2/17 
a.+ın: ayın on dőŕdỉŋä nä śalkımśeçeŕ. 08/23 
ā.+ıŋ: ŕamaδan āyıŋ on dőŕdỉ gėcäśi. 08/27 
 
ayaq: a. St Trkm ayaq, Az. ayaq, MK ayaq, ET aδaq, EUT adaq, yadaq. 
a.+ımıŋ ayaγımıŋ naqşï işliśi βā. 01/16 
a.+ına ayaγına tüfäŋ deydi. 05/11 
a.+ınï çıqśaŋ, díydim ayaγınï díydim śädeme düşäŕ -yaŕa düşäŕ, díydim. 05/10 
a.+ınï ayaγınï beylä beylä beylä beylä baśiyά, bu ġıyδiŋ αlindän tutiyά. 03/27 
 
āycan: Aycan, özel isim. 
ā. ġúmbättä āycan, ŕahimiŋ öyläŕiŋnä. 10/62 
 
āyt-: söyle-, anlat-. St Trkm ayt-, Doe/He. (Gu) ayt-, MK ayıt-, EUT ayıt-, AG ayıt-, 
ayt- (sor-). 
ā. dē ġúlyaqaŋ āyt. 01/42 

 
157
ā. őδỉŋden āyt. 01/5 
ā. tüŕkmän dēp āyt diyyä'. 01/6 
ā. āyt, altmış üç yaşa baŕānda bu tāyda nä'me ediliyä'? 06/7 
ā. āyt díy dā oġul ġıyδï ġåwı ayDaŕ mennän. 06/5 
ā. āyt díyvά. 06/1 
ā. håwa āyt. 06/1 
ā.-a śamiŕäcanï biŕ foŕmettä āyt-a. 02/9 
ā.-a śamiŕäcanï āyt-a. 02/10 
a. (ayt) çőŕek δāD alanını āyt nä'ne. 05/29 
ā.+abeŕ inni śännä mάniśini āytabeŕ. 10/2 
a.+anım õnśoŋ bu şonnan yaŋqı aydanım yāləq öyä giŕiptiŕ, bu dä'däśi 
yatıydı. 05/20 
a.+anımıδoq (aydanımıδōq) hiç δāD aydanımıδōq. 06/20 
a.+annıŕśıŋıδ (aydannıŕśıŋıδ) ġåwı δāDlaŕ aydannıŕśıŋıδ-a! 06/20 
a.+aŕ (ayDaŕ) āyt díy dā oġul ġıyδï ġåwı ayDaŕ mennän. 06/5 
ā.+aŕlaŕ bunυ düşündỉŕ dā nä'me üçün āytaŕlaŕ. 08/16 
a.+ılıyan  (aydılıyan)  ŕamaδan  āyda,  āy oŕta olanna ōn dőŕdỉ  gėcädä biŕ 
aydılıyan δāD. 08/21 
ā.+ıŋ (āydıŋ) başqa ŕαśimläŕ δāDlaŕ yādınıδa düşúyä'n bōlśa śiδ de biŕ āydıŋ 
biδe aydıp aydıp ġutaŕdıq onï. 06/19 
a.+ıp (aydıp) başqa ŕαśimläŕ δāDlaŕ yādınıδa düşúyä'n bōlśa śiδ de biŕ āydıŋ 
biδe aydıp aydıp ġutaŕdıq onï. 06/19; 06/19 
ā.+ıp (āyDıp) toylåŕda -toylåŕda  āxıŕınna  āyDıp nemayiş edíyä’lläŕ,  şucúŕü 
film çekiyä'lläŕ, nemayiş edíyä’lläŕ. 10/30 
ā.+ıp (āyDıp)  āyDıp  āyDıp feyδ alıp, feyδ alıp bíhūş  ōliyά, hāldan giDiyä' 
onï ġaldıŕmaγına bíŕi gäŕäk feyδ alıp xūşdan gidiyά. 10/53; 10/53 
ā.+Dım män āytDım: 05/10 
ā.+ıp duŕ- baγa āytıp duŕıŕ dā. 08/18 
ā.+ıp inni yāda gälmiyä', waxt geçiyä' onυ āytıp bōlmiyά. 03/35 
ā.+ıp onυ bu ġıyδlaŕ āytıp gälällä', toya gidälläŕ, olaŕï Daqı΄nıŕdï. 01/69 
ā.+ıp bil- őδiŋ āytıp bilmiyä'ŋ mi? 10/39 
ā.+ıptıŕ bulaŕa āytıptıŕ. 08/18 

 
158
ā.+ıyāllaŕ şoŋa āytıyāllaŕ: 02/2 
ā.+iyά o ġıyδiŋ  αlinnän tutup beylä geçiŕiyä'läŕ;  şucúŕä  āytiyάlάŕ – yenä o 
taŕaf āytiyά. 03/10 
ā.+iyά o biŕ taŕafta āytiyά, o da āytiyά: 03/13 
ā.+iyά o taŕafta āytiyά: 03/4 
ā.+iyά oγlanıŋ nänäśi āytiyά, nänäśi. 01/96 
ā.+iyάlάŕ o ġıyδiŋ αlinnän tutup beylä geçiŕiyä'läŕ; şucúŕä āytiyάlάŕ – yenä o 
taŕaf āytiyά. 03/10 
ā.+iyάŕ olaŕ āytiyάŕ, qāqasï bilän ecäśi āytiyάŕ: 04/6 
ā.+māna onï āytmāna mahmυt gäŕäk. 10/37 
ā.+maśını onυ āytmaśınï bilämōγ-a. 06/18 
ā.+mayaŋ biŕ diyäniŋ falān, iki diyäniŋ falān diyip āytmayāŋ mı? 08/3 
ā.+tan dőş getiŕännän śōŕa, õnśoŋ āyttan śonŕa apaŕdılaŕ. 04/32 
ā.+tım män āyttım: 05/13 
 
ayD: bayram. Far. ‘ayd ديﺀ 
a.+ı: täδä yıl kutlamaśï bā; emmā  śυfŕa yayŕatmıyaq emmā,  ŕamaδan ayDı 
βāŕ, fetŕ ayDı, ġuŕbanlıq ayDı bā. 09/2 
 
aydım: türkü. St Trkm aydım, Doe/He. (Gu) aydïm. 
a. aydım biläŕ mi diyyä'ŕ, aydım.02/7 
a.+ı: onıŋ aydımı βā. 01/78 
ā.+laŕï (āydïmlaŕï) gäliniŋ āydïmlaŕï bā mï gäliniŋ? 01/79 
 
āydış: deyiş. 
a. inni män nä'me şu waxtlaŕ biŕ āydış çıqtï.02/1 
 
ayıŕ-: St Trkm ayır-, MK adhır-, AG adır-. 
a.+dıq inni ayıŕdıq Da śattıq Da, śeyŕini göŕüp. 01/57 
a.+ıp õnśoŋ gälin bōlanda bőŕük ayıŕıp ġāynaγaśıŋa ßeŕiŕdik. 01/35 
a.+mάδlάŕ heç ayıŕmάδlάŕ, beylä. 02/6 
 

 
159
aylan-: dön-. St Trkm aylan-. 
a.+γın aylanınça aylanγın 10/6 
a.+γınça aylanınça aylanγın 10/6 
a.+mış dünyanï dőŕt aylanmış 10/7 
 
ayŕıl-: öl-, vefat et-. St Trkm ayrıl-. 
a.+dı oqiyάllaŕ hämmäśi ayŕıldï -tamām ayŕıldï -oqïyanlaŕıŋ hämmäśi gitti. 
10/74 
a.+dï o da ayŕıldï, vefāt etti gitti o, wäli –göδlỉ āta. 10/35 
a.+dï bä'ş dάnä emmuśi βāŕdï; hemmäśi ayŕıldï. 10/67 
a.+dï oqiyάllaŕ hämmäśi ayŕıldï -tamām ayŕıldï -oqïyanlaŕıŋ hämmäśi gitti. 
10/74 
a.+ıptıŕ dä'mi gälinimiδ halimecanıŋ doγånï ayŕılıptıŕ. 06/21 
a.+lï mυŋ qāqasï ki ayŕıllï, başqa hiç kimde yōq -āδ βā, o güyçdä āδ βā. 10/46 
a.+lï emmā, oqiyāllaŕımıδ ayŕıllï. 10/63 
a.+lï mυŋ bābaśí da şēylä, dä'däśi de şēylä - dä'däśi íŕ ayŕıllï. 10/68 
 
āδ: St Trkm āz. 
ā. mυŋ qāqasï ki ayŕıllï, başqa hiç kimde yōq -āδ βā, o güyçdä āδ βā. 10/46 
 
α 
 
αkit-: alıp git-. St Trkm äkit-. 
α.+diläŕ kä'n maşín yōqtυ; aŕaβa bilän αkitiŕdiläŕ şucúŕü. 04/43 
α.+Diläŕ apaŕdılaŕ diymä, αkitDiläŕ! 04/33 
α.+Diläŕ αkitDiläŕ; αkitDiläŕ. 04/33 
α.+ip  õnśoŋ gälini άkitip oġlånïŋ öyüne δamanna. 04/46 
α.+iŕdiläŕ o qadímläŕ gälini kökäδmäδdiläŕ, yeddi yılda, śäkkiδ yılda gälini 
ġaytaŕıp αkitiŕdiläŕ. 01/86 
α+iŕdilάŕ (αkitiŕdiläŕ) tüŕkmänläŕ paytŏn bilän αkitiŕdiläŕ. 04/42 
α.+tiläŕ dőŕt maşín bilän αkittiläŕ. 04/35 

 
160
α+tilάŕ  (αkittiläŕ) döŕt dάnäśi bilän αkittiläŕ; ama o δamanlaŕ maşín yōqtï, 
ġıttï. 04/40 
α.+iyάlάŕ  ōnnon  śoŕā biŕ yenä wax
ı
t geçännän māmaśï öyüne άkitiyάlάŕ. 
06/31 
 
αl: el. St Trkm el. 
α.+i o tāyda õnśoŋ  oġlanıŋ  -ġıyδiŋ  αli bilän oġlanıŋ  αlini beylä ġoyiyάŕlάŕ. 
04/12 
α.+in õnśoŋ biδim bυ gälinimiδ beylä otυŕanna ġāyin
än
äśi gäliyä', αlin δāDlï 
śowġatlï gäliniŋ yüzün açïyά. 01/39 
α.+iŋä ol biŕ αliŋä yüδük Daqıyά'lάŕ, biŕ çaŕġaD Daqıyάllάŕ. 06/11 
α.+iŋä bu ġıyδıŋ śoqıγınna aliyά αliŋä, ġaçiyά, ġaçänna yaŋqı dœwlä. 03/28 
α.+indän ayaγınï beylä beylä beylä beylä baśiyά, bu ġıyδiŋ  αlindän tutiyά. 
03/27 
α.+inden  śäŕwāδıŋ  -şu  śäŕwāδ- ya‘ni ġoyυp  śäŕwāδıŋ  αlindän tutup alīp 
őldüŕmäγä gittiläŕ. 05/19 
α.+iŋe oġlanıŋ αliŋe pul βeŕiyä'lläŕ. 06/42 
α.+iŋe õnśoŋ  αliŋe Daqıliyά kümüş  ġulp, kümüştän bu büδeλüğü bōliyά, 
ġoşma büδeλük díyä’lläŕ oŋa. 01/43 
α.+ini o tāyda õnśoŋ oġlanıŋ -ġıyδiŋ αli bilän oġlanıŋ αlini beylä ġoyiyάŕlάŕ. 
04/12 
α.+innän o ġıyδiŋ αlinnän tutup beylä geçiŕiyä'läŕ; şucúŕä āytiyάlάŕ – yenä o 
taŕaf āytiyά. 03/10 
α.+iŋiδ αliŋiδ ā’γŕimaśın 01/8; 01/9 
α.+läŕi heŕ αlläŕi kümişti΄ŕ 07/32 
α.+läŕiŋ αlläŕiŋ āwŕimaśın -āwŕimaśın āh. 06/17 
 
b 
 
bā: bkz. bāŕ.  
b. āγaśï bā ballimiŋ 07/10 

 
161
b. täδä yıl kutlamaśï bā; emmā śυfŕa yayŕatmıyaq emmā, ŕamaδan ayDı βāŕ, 
fetŕ ayDı, ġuŕbanlıq ayDı bā. 09/2 
b. bυ kitapta bā. 08/24 
b. bucúŕü dāśtānlaŕ qadímdä bā. 03/30 
b. feyδ beŕyä'n adamlά öldi, aγtıqlaŕï bā. 10/43 
b. mυŋa ŕaγām ŕaγām bā heP bíŕi äwwälki Dakiyān döküλmä halqa díyä’lläŕ. 
01/47 
b. mυŋ annäśi dä bā -annäśi de wäli, śeśi δāD inni bōlmiyά. 10/59 
b. täδä yıl ġutlama ġadímdän bā mı? 09/6 
b. allaśï bā ballimiŋ 07/7 
b. õnśoŋ bu íŕanıŋ da śäŕwāδlaŕï bā axıŕï bulaŕ da gäldi, öyä dökỉldilä'n. 05/7 
b. tıllāśï bā ballimiŋ 07/8 
b. gäliniŋ āydïmlaŕï bā mï gäliniŋ? 01/79 
 
bāba: büyük baba, dede (anne tarafından). St Trkm bāba, Doe/He. (Gu) bawa. 
b.+śí mυŋ bābaśí da şēylä, dä'däśi de şēylä - dä'däśi íŕ ayŕıllï. 10/68 
b. (bawam) yā qutlu beyk yā bawam 10/13 
 
bā΄cı: kız kardeş. Az. bacı. 
b.+laŕï  dōśtlaŕï, deŋtūşlaŕï, bā΄cılaŕï,  ġaŕdaşlaŕï hämmäśi úşişyά, oġlanıŋ 
dāşından toy edíyä’lläŕ, śadaqa edíyä’lläŕ. 06/41 
 
baγ: park. ~ı millí Milli Park. Far. غاب, Doe/He. (Gu) bāγ. 
b.-ı millí ohōm bυ baγ-ı millímiδ βā. 05/2 
 
baγa: bana, ben zamirinin datif ekli biçimi. 
b. baγa āytıp duŕıŕ dā. 08/18 
 
baγ(ı)ŕ: ciğer, bağır. St Trkm baġır. 
b.+ı: õnśoŋ yeddi yılda, altı yılda oγlånı göŕüp bilmeyä' dā; baγŕı dāş bōliyά. 
01/89 
 

 
162
baγla-: St Trkm bāγla-, Az. baγla-, Doe/He. (Gu) bāγla-, MK bavla-, ET *bā (baγla- 
< bā+ġ+la-), EUT bagla-. 
b.+ŕ at śıŕtıŋa aŕaba baγlaŕ. 04/41 
 
baq-: a. St Trkm. baq-, Az. bax-, MK bak-, ET baq-, Doe/He. (Gu) baq-. 
b. dúŕbinä baq”, diyyä'ŕ. 02/10 
b.+ıyıŕlaŕ (baxıyıŕlaŕ) bulaŕ nä'me günācıktıŕ, öyüŋ içinde baxıyıŕlaŕ otiŕillά, 
díydim. 05/14 
b.+yάŋ duŕbinä baqyάŋ dä'l mi? 06/6 
 
bāqıyä: geri kalan, başka. Ar. bāqıye هيقاب 
b.+śi bāqıyäśi allā āmin. 08/30 
 
baqqal: (Ar.) bakkal. Far. bäqqāl لاقب  
b.+a (baqqaŕa) ballim baqqaŕa gidäŕ 07/42 
 
bal: a. Stn. Tükm. bal, Az. bal, MK bal. 
b.+laŕ aγδıŋa ballaŕ damśín 02/19; 02/23 
 
balaqçαk: bir motif adı.  
b. mυŋά balaqçαk diyyä'lläŕ, mυŋά köçiŕ –qa΄ymα diyyä'lläŕ. 01/17 
 
balaqyūp: iç donunun paçası. 
b. bí, balaqyūp díyä’lläŕ. 01/22 
 
bālıq:  balık.  St  Trkm  bālıq, Az balıq/balıx, Eyn. bālıh, MK balık, EUT balıq, AG 
balaq, balıq. 
b. mυŋά ġaŋŕaq diyyä'lläŕ; ol bālıq tutilmiyά, onıŋ ġaŋŕaq naqşi. 01/20 
b.+a (bālıγa) mυγa da ġaŋŕaq díyä’lläŕ; bālıγı şēylä tu΄tmayά, onυŋ naqşini 
bu bālıγa ġoyıpDı΄ŕlaŕ. 01/25 
b.+a (bālıγa) mυγa da śāqçan diyyä'llä, bucúŕü bālıγa tikiyäk giyiyäk. 01/26 

 
163
b.+ı (bālıγı) mυγa da ġaŋŕaq díyä’lläŕ; bālıγı şēylä tu΄tmayά, onυŋ naqşini bu 
bālıγa ġoyıpDı΄ŕlaŕ. 01/25 
 
balli: bebek, yavru. 
b.+miŋ ballimiŋ bal dä'däśi 07/44 
b.+m: höw ballim höw höw 07/30; 07/41; 07/47; 07/58 
b.+m: alläy ballim (aŕıştï?) 07/31 
b.+m: mäniŋ ballim ulalśa 07/33 
b.+m: ballim baqqaŕa gidäŕ 07/42 
b.+m: mäniŋ ballim hıncıdı΄ŕ 07/53 
b.+m: ballim attan düşince 07/55 
b.+iŋ: āγaśï bā ballimiŋ 07/10 
b.+iŋ: allāśï βā ballimiŋ 07/36 
b.+iŋ: tıllāśï βā ballimiŋ 07/37; 07/8 
b.+iŋ: dä'däśi βā ballimiŋ 07/39 
b.+iŋ: ballimiŋ bal dä'däśi 07/44 
b.+iŋ: allaśï bā ballimiŋ 07/7 
 
bāŕ: var. bkz. βā, βār. St Trkm. bār-, Az. var, MK bār, Doe/He. (Gu) bār, var; AG 
bar, pār. 
b. elläŕi bāŕ kümişti΄ŕ 07/22 
b. oġlan bōlanda nä'me ŕαśimläŕimiδ bāŕ biδim? 06/23 
b.+dıŕ bu kitābï bunlά bāŕdıŕ. 04/19 
b.+dï håwa, heŕ kim őδünüŋ beylä ŕαśimläŕi bāŕdï dā. 01/36 
b.+dï o gúyç bōlmalï ki taŕaf maŕiδi  ġåwı etmek için o gúyç faqat, mυŋ 
qāqaśinda bāŕdï -dä’däśindä bāŕdï -qāqasïnda. 10/34