Muhammad-Al Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti Qarshi filliali

hisoblanadi.

Zamonaviy o`zgaruvchan EMM nazariyasi -elektrodinamikada elektr va magnit maydonlaridan foydalagan

holdayagona EMM hosil qilishda davom etmoqda. EMM tabiatda

ob'ektiv mavjud bo`lib, materiyaning ko`rinishi hisoblanadi va uning

boshqa shakllaridan farqli tarzda - modda. Turli maydonlar o`zaro

ustma-ust tarzda bitta hajmda jamlanishi mumkin, modda zarachalari esa

o`zaro singib ketmaydi. Modda zarrachalari boshlang`ich m0 massaga

va υ tezlikka ega.

EMM zarrachalari bo`lmish fotonlar faqat vakuumda

s ≈ 3·108 m/s tezlikka ega bo`lganliklari sababli boshlang`ich massaga

ega emas. Moddalar bunday tezlikka hech qachon erisholmaydi, sababi uning massasi m=m0/√1- υ

2/c2 bo`lganda cheksiz bo`lib qolar edi.

EMMning elektromagnit to`lqin hamda modda ko`rinishida harakatlanganda inert massaga ega. Buni P.N.Lebedev yorug`lik

bosimini o`lchashdagi o`ta nozik tajribasi davomida aniqladi, D.K.Maksvell esa yorug`lik ham elektromagnit jarayon ekanligini isbotladi.

Keyinchalik A.Enshteyn m - massa, s - harakat t ezligi va

materiya energiyasi orasidagi o`zaro bog`liqlikni o`rnatdi W=mc2

Bundan ko`rinadiki, 1000 kW quvvatli radiostansiya antennasi bir soat

mobaynida 0.04 massaga teng bo`lgan EMM nurlatadi. Bu kichik massaning yuqori tezlikda tarqalishi arzigulik qiymatga ega bo`lgan energiyani vujudga keltiradi. Modda va EMM materiya ko`rinishi

sifatida energiyaga, massaga va harakatga ega. Shu sababli, telekommunikasiya signali energiyasini tashuvchisi sifatida qo`llanishi

mumkin.

To`lqinli elektromagnit jaryonlardan nafaqat erkin fazoda, balki uzatish liniyalarida, radioaloqa va radioeshittirish texnikasining turli elektrodinamik qurilmalarda ham foydalaniladi. Muxandislik amaliyotida odatda mikroskopik va atom masshtablarida sodir bo`ladigan murakkab elektromagnit jarayonlarni o`rganish talab