Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti r. R. Ibraimov, D. А. Davronbekov, M. O. Sultonova, E. B. Tashmanov, U. T. Aliyev «simsiz aloqa tizimlari va dasturlari»

802.16 standartining rivojlanishi va uning qisqa xarakteristikasi. 2001 yilning dekabrida qabul qilingan standartning dastlabki versiyasi 10 - 66 GGs chastotlar diapazonini qamrab oladi va bitta tashuvchi chatotada (Single Carrier, SC) modulyatsiyalashni ko‘zda tutadi. Lekin 2003 yilning yanvarida standartga 802.16a to‘ldirish qabul qilingan bo‘lib, u 2 - 11 GGs diapazonlardagi shahar tarmoqlari uchun KPSU qurilmalariga mo‘jallandi. Bitta tashuvchida modulyatsiyalashdan tashqari, murakkabroq modulyatsiyalash turi – ortogonal chastotaviy multiplekslashdan (Orthogonal Frequency Division Multiplexing, OFDM) foydalanishga ruxsat etiladi. 802.16a qurilmalari ADSL- va kabelli modemlar bilan muvaffaqiyatli raqobatlashisha olishi ko‘zda tutiladi. Bunday tizimlarni qurish arzon tushishi kerak, chunki simlarga zarurat yo‘qoladi.
802.16 standartining yangi versiyasi 2004 yilning 24 iyunida qabul qilingan. U oldingi versiyaning nomini oldi va IEEE 802.16 – 2004 nomi ostida e’lon qilindi. Keyin yangi IEEE 802.16e to‘ldirish ishlab chiqildi, u mobil qurilmalar qo‘llab-quvvatlanadigan 802.16 standarti qurilmalarini ta’minlashga chiqarildi.
Sinab ko‘rilgan OFDM texnologiya yaxshi natijalarni ko‘rsatdi. Yangi texnologiyalarning o‘ziga tortishi shundan iboratki, ular zich shahar qurilishlari sharoitlarida, ya’ni yirik shaharlar va atrofida KPSU bozori eng tez rivojlanayotgan boshqa millionlab aholili shaharlar ichida foydalanishga mo‘ljallangan 802.16 standarti va uning 802.16a kengaytmasining asosiy texnik xarakteristikalari keltirilgan.
Abonentlar qurilmalaridan bazaviy stansiyaga trafikni uzatish (kiruvchi yo‘nalish deyiladigan uplink) ko‘p stansiyali ulanishning ikkita DAMA (so‘rov bo‘yicha ulanish) va TDMA (kanallar vaqt bo‘yicha ajratiladigan ulanish) usullari kombinatsiyasiga asoslanadi. Fizik daraja paketlari tuzilmasi MAC-daraja paketining o‘zgaruvchan uzunligini qo‘llaydi. Uzatkich randomizatsiyalash, halaqitbardosh kodlash va QPSK, 16 QAM va 64 QAM (oxirgi ikkita modulyatsiyalash usullari opsiyalar sifatida ko‘zda tutilgan) algoritmlari bo‘yicha modulyatsiyalashni amalga oshiradi.