Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti r. R. Ibraimov, D. А. Davronbekov, M. O. Sultonova, E. B. Tashmanov, U. T. Aliyev «simsiz aloqa tizimlari va dasturlari»

OFDMA texnologiyalari. OFDM modulyatsiyalashni OFDMA
- Orthogonal Frequency Devision Multiple Access ulanish tamoyili – kanallar ortogonal chastota bo‘yicha ajratiladigan ko‘p tomonlama ulanish aniqlaydi. Uning ma’nosi shundan iboratki, operatorning ishlashi uchun ajratilgan butun chastota-vaqt maydoni ham chastota bo‘yicha (15 kGs), ham vaqt bo‘yicha (0,5 ms) uncha katta bo‘lmagan bloklarga bo‘linadi. Tarmoq bu bloklarni abonentlar orasida ularning ehtiyojlari va tarmoqning imkoniyatlariga bog‘liq ravishda taqsimlaydi. Shunday qilib, resurslardan maksimal samarali foydalanish ta’minlanadi (2.14- rasm) [14].
OFDMAda foydalanuvchilar chastotalar nimtashuvchilarini va vaqt slotlarini birgalikda ishlatadi. Bunday yondashish multifoydalanishlik ajratilishini oshiradi, kanallarni foydalanuvchilarga biriktirilishini rejalashtirishda erkinlikni va bir necha boshqa, lekin ishlatilishidagi muhim afzalliklarini oshiradi. OFDMAning ishlatilishi har ikkala yo‘nalisharda sarlavhani uzatish kabi ayrim qo‘shimcha sarflarni talab qiladi, chunki qabullagich ham

foydalanuvchiga qaysi chastotalar nimtashuvchilari biriktirilganligini bilishi kerak.

2.14- rasm. OFDMA – modulyator

OFDMAning afzalliklari. OFDMAda foydalanuvchilarga turli vaqt slotlaridagi chastotalar nimtashuvchilari tayinlanadi (TDMA), ya’ni u ma’nosi bo‘yicha FDMA va TDMAlarning aralashmasi hisoblanadi. OFDMA afzalliklari ko‘p nurlilikni barqaror so‘ndirish va chastota bo‘yicha ajratish tufayli hatto yagona foydalanuvchi OFDM afzalliklaridan boshlanadi. Modomiki, ko‘p stansiyali ulanish raqamli ko‘rinishda bajarilgan ekan (Fure tez o‘zgartirishigacha – IFFT), chastotalar polosasi kengligini dinamik va samarali taqsimlash mumkin. Bu foydalanuvchilarga yaxshi xizmat ko‘rsatish uchun vaqt va chastota slotlarini tanlash algoritmlarini birlashtirishga imkon beradi.
OFDMAning OFDMga nisbatan yana bir sezilarli avzalligi uning uzatish quvvatini kamaytirishning potensial imkoniyatlari, shuningdek matematik kutishga (PAPR – Peak-to-Average Power Ratio) maksimum quvvatga nisban talablarni kamaytirilishi imkoniyati hisoblanadi. PAPR muammosi, ayniqsa, “yuqoriga” yo‘nalishda uzatishda o‘tkir turibdi, bu yerda quvvat samaradorligi va quvvat amper soatlari narxi katta qiziqtirishga ega.
To‘liq chastotalar polosasi kengligini bitta yacheykada ko‘plab mobil stansiyalari (MS) orasida taqsimlashda har bir MS faqat uncha katta bo‘lmagan nimtashuvchi chastotalar nimto‘plamini ishlatadi. Shuning uchun har bir MS pastroq PAPR nisbatli va agar bu to‘liq chastotalar polosalari kengligida uzatilganidagiga qaraganda pastroq to‘liq quvvatda uzatiladi. Pastroq ma’lumotlarni uzatish tezligi va keskin ortadigan ma’lumotlar OFDM, TDMA yoki CDMAdagiga qaraganda OFDMAda ancha samarali qayta ishlanadi. Maksimal
yuqori quvvatda butun polosalar kengligi bo‘yicha OFDMA o‘sha bir bir quvvatni ishlatish bilan o‘sha tezlikda uzoq vaqt uzatishga imkon beradi.