Muhammad al xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

TUPLES - O'ZGARMAS RO'YXAT

Dastur yaratish davomida o'zgarmas ro'yxat tuzish talab qilinishi mumkin. Pythonda bunday ro'yxatlar tuples deb yuritiladi. Tuple ichidagi qiymatlarni bir marta, dastur boshida beriladi va so'ngra o'zgartirib bo'lmaydi. List dan farqli ravishda, Tuple e'lon qilishda kvadrat qavslar [] o'rniga oddiy qavslar () ishlatiladi:
tomonlar = (20, 30, 55.2)
print(tomonlar)
Natija: (20, 30, 55.2)
Tuple ichidagi elementlarga huddi ro'yxat elementlariga murojat qilingani kabi murojat qilinaveradi:
toys = ('bus','car','bear','dino','snake','lizard')
print(toys[0])
print(toys[-1])
print(toys[2:5])
Natija:
bus
lizard
('bear', 'dino', 'snake')
Keling Tuple ichidagi biror elementning qiymatini o'zgartirib ko'ramiz:
toys = ('bus','car','bear','dino','snake','lizard')
toys[3] = 'dragon'
Natija: TypeError: 'tuple' object does not support item assignment
Demak yuqorida ko'rib turganingiz kabi, bu operatsiya xatolikka olib keldi. Shu kabi ro'yxatdan biror elementni o'chirish yoki yangi element qo'shish ham mumkin emas.
Agar Tuple ga o'zgartirish talab qilinsa, yagona yo'li o'zgarmas ro'yxatni list() funktsiyasi yordamida List (oddiy ro'yxat) ko'rinishiga keltirib olish, o'zgarishlarni bajarsih va qaytarib tuple() funktsiyasi yordamida o'zgarmas ro'yxatga o'tkazish mumkin:
toys = ('bus','car','bear','dino','snake','lizard') # o'zgarmas ro'yxat
toys = list(toys) # o'zgarmas ro'yxatni oddiy ro'yxatga (List) aylantiramiz
# Ro'yxatga o'zgartirishlar kiritamiz
toys.append('dragon')
toys.remove('bus')
toys[1] = 'mcqueen'
toys = tuple(toys) # Ro'yxatni qaytadan o'zgarmas ro'yxatga (Tuple) aylantiramiz
print(toys)
Natija: ('car', 'mcqueen', 'dino', 'snake', 'lizard', 'dragon')

AMALIYOT

• 
  O'zingizga ma'lum davlatlarning ro'yxatini tuzing va ro'yxatni konsolga chiqaring
  
• 
  Ro'yxatning uzunligini konsolga chiqaring
  
• 
  sorted() funktsiyasi yordamida ro'yxatni tartiblangan holda konsolga chiqaring
  
• 
  sorted() yordamida ro'yxatni teskari tartibda konsolga chiqaring
  
• 
  Asl ro'yxatni qaytadan konsolga chiqaring
  
• 
  reverse() metodi yordamida ro'yxatni ortidan boshlab chiqaring
  
• 
  sort() metodi yordamida ro'yxatni avval alifbo bo'yicha, keyin esa alifboga teskari tartibda konsolga chiqaring.
  
• 
  120 dan 1200 gacha bo'lgan juft sonlar ro'yxatini tuzing
  
• 
  Ro'yxatdagi sonlar yig'indisini hisoblang va konsolga chiqaring
  
• 
  Ro'yxatdagi eng katta va eng kichik son o'rtasidagi ayirmani hisoblang va konsolga chiqaring
  
• 
  Ro'yxatdagi elementlar sonini hisoblang
  
• 
  Ro'yxatning boshidan, o'rtasidan va oxiridan 20 ta qiymatni konsolga chiqaring
  
• 
  taomlar degan ro'yxat yarating va ichiga istalgan 5ta taomni kiriting
  
• 
  nonushta degan yangi ro'yxatga taomlardan nusxa oling
  
• 
  Yangi ro'yxatda faqat nonushtaga yeyiladigan taomlarni qoldiring, va qo'shimcha 2 ta taom qo'shing
  
• 
  Ikkala ro'yxatni ham (taomlar va nonushta) konsolga chiqaring
  
• 
  Yuqoridagi nonushta ro'yxatini o'zgarmas ro'yxatga aylantiring va nonushta[0] = "qaymoq va non" deb qiymat berib ko'ring.