Mühazirə 1 yeyiLMƏNİN Ümumi qanuna uyğunluqlari yeyimə haqqında umumı anlayış

Səthlərin dəqiq və təmiz işlənməsinin aşağıdakı müsbət cəhətləri vardır: 1) texnoloji proses və oturmadan asılı olan aralıq boşluğu çox az olur;2) uyğunlaşma zamanı yeyilmə azalır və vaxt az sərf olunur; 3) təsir edən qüvvələrə və paslanmaya qarşı davamiyyət artır.

Yeyilmənin davamlıgın təyini.

Yeyilmə intensivliyinin təyin edilməsi

Yeyilmə intensivliyinin dəyişməsini 4 cür tipik əyrilərlə xarakterizə etmək olar. a) xarici şərait dəyişmədikdə və ya xarici şəraitin dəyişməsinin yeyilmə intensivliyinə təsiri yoxdur; b) bu cür yeyilmə sürtünmə səthi sementasiya, YTC (yüksək tezlikli cərəyan) və ya digər üsullarla emal olunduqda müşahidə olunur. Möhkəmləndirilmiş səth layı yeyildikdən sonra hissənin təhlükəli yeyilmə dövrü başlayır; c) bu əyri uyğunlaşma dövründən sonra dinamiki yüklərin artması, yağın sızması və ya sürtünmə sahəsinə abraziv hissəciklərin düşməsi nəticəsində yeyilmə sürətinin intensivliyinin artmasına uyğun gəlir; d) bu əyri maşının başlanğıc iş dövründə yeyilmə intensivliyinin çox olduğu hala uyğundur. Bu cür hissələr yalnız müəyyən iş vaxtından sonra metalın dövrü yüklərin təsiri altında yorulması nəticəsində dağılır. Bu növ yeyilmə yüksək kontakt gərginliyinin təsiri altında baş verir.

Şəkil 4.1

Yeyilmələri iki qrupa ayırmaq olar; a) təbii (normal) yeyilmə; b) sürətli (təhlükəli) yeyilmə. Sürətli yeyilmə aşağıdakı səbəblərdən baş verir:1) normalişrejimininpozulmasınəticəsində;2) yağlamarejimidüzgünolmadıqda;3) maşınınkonstruksiyasımükəmməlolmadıqda;4) təmirkeyfiyyətsizaparıldıqda;5) quraşdırmadüzgünolmadıqda.Ən çox əhəmiyyətli olan mexaniki yeyilməlidir. Bu yeyilmə bir çox hallarda digər yeyilmələrlə mürəkkəbləşir.Mexaniki yeyilmənin əsas növləri aşağıdakılardır:1. Abraziv yeyilmə - sürtünən səthlərə abraziv hissəciklər düşdükdə baş verir.2.Kontakt gərginliklərin təsirindən yeyilmə - kürəcikli və diyircəkli yastıqlarda baş verir. Burada qaçış yolları və yırğalanan elementlər yeyilirlər. Kontakt gərginliyə eləcədə dişli çarxların dişləri məruz qalır;3.Molekulyar---mexanikiyeyilmə-toxunan hissələrdə yüksək gərginliklər və temperaturlar təsir etdikdə baş verir. Yorulma yeyilməsi hissənin təkrar təsir edən dəyişən işarəli gərginliklərin təsirindən dağılmasına deyilir.Dözümlülük həddi elə bir gərginliyə deyilirki, bu gərginlikdən yuxarı qiymətlərdə hissədə yorulmadan dağılma prosesi başlayır. Bu gərginlikdən aşağı qiymətlərdə isə hissədə işləmə müddətindən asılı olmayaraq heç bir vaxt yorulma prosesi baş vermir Механики йейилмяйя абразив, йорулмагла вя пластик деформасийа олунмагла йейилмя нювляри аиддир.Молекулйар-механики йейилмяйя йапышараг гопмагла, гат-гат олуб гопмагла йейилмя нювляри аиддир.Коррозийа олунмагла механики йейилмяйя оксидляшяряк, фреттинг, коррозийа олунараг йейилмя вя сятщи актив гарышыгларын тясири иля йейилмя аиддир.Механики йейилмя механики просеслярдя баш верир.Абразив йейилмя контакт сятщиня дцшян бярк щиссяъиклярин эюрцшян сятщляри ъызмасы вя кясмяси нятиъясиндя баш верир. Бу щиссяъикляр сятщлярдян кичик йонгарабянзяр метал гатлары чыхарыр. Нятиъядя щиссялярин сятщиндя чала-чухурлар ямяля эялир. Абразив материаллар минерал мяншяли щиссялярин сятщиндян гопан метал щиссяъикляри шяклиндя ола биляр. Бу щиссяъиклярин бярклийи ясас материалын бярклийиндян чох, пластиклийи ися ондан аздыр.Йейилмяни характеризя едян параметрлярдян бири йейилмя интенсивлийидир. О, йейилян гатын галынлыьынын сцртцнмя йолуна нисбяти кими мцяййян едилир: . Яэяр сцртцнмя сятщлярин тякрар контакты нятиъясиндя баш верярся, онда явязиня быхылан нюгтянин контакт сащясиня нечя дяфя дцшмяси сайыны йазмаг лазымдыр: бурада - бахылан нюгтянин сайда контакта эирдикдян сонра щиссянин йейилдийи гатын галынлыьыдыр.Йейилмя интенсивлийинин якси олан кямиййятя йейилмяйя давамлылыг дейилир.
Mühazirə 4

Mayeli sürtgülər