Mühazirə 12. Tekstil liFLƏRİNƏ qoyulan təLƏBLƏR

3. Barama sarıma istehsalatı. Burada baramanın açıl-ması, bir neçə barama saplarını birləşdirərək bir kompleks sap formasına salınması prosesləri yerinə yetirilir.
4. Toxuculuq istehsalatı. Tək və burulmuş iplikdən, ipək və kimyəvi saplardan parçaların formalaşmasını təmin edən mexaniki texnologiyanın proseslərini özündə birləşdirir. Bunlar pambıq, yun, kətan və ipək toxuculuğu istehsalatları olmaqla fərqlənirlər.
5. Trikotaj istehsalatı. İplikdən və kimyəvi saplardan trikotaj qumaşı, yaxud məmulatlarını formalaşdıran mexaniki texnologiyanın proseslərini özündə birləşdirir.
6. Boyaq bəzək istehsalatı. Parçaya, trikotaja boyaq bəzək vurulmasını həyata keçirən kimyəvi, istilik və mexaniki texnologiyanın proseslərini özündə birləşdirir.
Göstərilən ən yeni yayılmış tekstil sənayesinin istehsa-latları ilə yanaşı toxunmayan toxuculuq materialları, burulmuş iplik və sap, tikiş sapları, xovlu iplik və saplar, kard, pərdə-tül, fasonlu iplik və saplar istehsalatları da mövcuddur.
Tekstil sənayesində iki anlayışdan geniş istifadə edilir: istehsal prosesi və texnoloji proses. İstehsal prosesi - texnoloji proseslərin toplusudur (maşında və ya aqreqatda, yaxud axın xətdində), yerinə yetirilməklə bunun nəticəsində ilkin tekstil məmulatı və yarımfabrikatlar məqsədli hazır məhsula çevrilir. Texnoloji proses–materialın keyfiyyətinin, xassələrinin, ölçülərinin və formasının dəyişməsinə xidmət edən mexaniki, yaxud başqa növ emaldır. Texnoloji proses fasiləsiz və qapalı ola bilər. Qapalı proses bir sıra əməliyyatları birləşdirir.
2. Tekstil сянайесиндя ишлядилян əsas хаммал нювляри, onların характеристикалары və təsnifatı
Памбыг яйржилийинин ясас хаммалы памбыг лифидир. Цмумиййятля tekstil сянайесиндя истифадя oлунан хаммал-лара памбыг, йун, кятанын лифляриni, ипяк сапларыны вя кимйяви штанел лифлярини аид етмяк oлар. Эюстярilən liflərin hər biri айры-айрылыгда, йахуд bir-biriləri ilə гарышыгда истифадя едилир. Сoн илляр памбыг яйирижiliyi истещсалында кимйяви лифлярин тятбиги эениш йайылмышдыр. Oнлар памбыг лифляри иля гарышыгда щям дя тямиз щалда истифадя oлунур. Кимйяви лифлярин памбыг лифляри иля гарышыгда истифадя oлмасы памбыг лифляриндян истещ-сал oлунан мямулатларын чешидляринин эенишляндирилмясиня имкан верир. Памбыг лифляrinin iki növü var: oрта лифли, зяриф лифли. Onun йетишмя дяряжясиндян, гырылма йцкцнцн щяддин-дян, нямлийиндян, зибиллийиндян вя гцсурларын мигдарындан асылы oлараг 6 нювя бюлцнцр: Ы, ЫЫ, ЫЫЫ, ЫВ, В, ВЫ.
Памбыг лифляринин Ы, ЫЫ, ЫЫЫ вя ЫВ нювляри 8 типя бюлцнцр. В вя ВЫ нювляр ися типляря бюлцнмцр.
Памбыг лифинин нювлярини характеризя edən ясас хас-сяляринин эюстяриcиляри cядвял 1-дя верилмишдир.

Təsnifatı
İbarət olduğu xüsusiyyəti üzrə mahlıc üç yerə bölünürlər: sellüloz, zülal və mineral tərkibli. Mənşəyinə görə təbii liflər aşağıdakılara bölünür: -bitki mənşəli; -heyvan mənşəli; -mineral mənşəli. Bitki mənşəlilər: a) bitkinin məhsulundan alınanlar -pambıq lifləri; b) bitkinin gövdəsindən alınanlar-kətan, kənaf və s. liflər; c) bitkinin yarpağından alınanlar. Heyvan mənşəlilər: a)keratin tərkibli-heyvanların üst örtükələrindən alınan yunlar; b)fibroin-tut ağacının yarpağı ilə bəslənən ipək sarıyıcılarından alınan ipək saplar. Minerala asbesti misal göstərmək olar. Kimyəvilər özləri iki qrupa bölünürlər: -süni; -sintetik; Süni liflər o liflərə deyilir ki, onların istehsalı zamanı istifadə olunan xammal təbiətdən alınır. Məsələn, ağac materialından, yəni mebel sənayesinin tullantılarından. Bu tullantılar kimyəvi lif istehsalı müəssisələrində kimyəvi maddələrin qarışığından hazırlanmış məhlulun köməyi ilə müxtəlif emal proseslərindən keçərək gələcəkdə əyriləcək ərinti alınır. Bu ərinti istehsalın sonunda şüşəvarı hissəciklər formasına gətirilir və xırda oxantı halına salınır və qablaşdırılır. Nəticədə alınan şüşəvarı hissəciklər halında olan xammal kimyəvi kompleks sap və ştapel lifləri istehsal eden müəssisəyə göndərilir. Sintetik liflər isə kimyəvi reaksiyalar nəticəsində sintez olunan polimerlərdən alınan liflərdir. Onlar daş kömür və ya neft məhsullarından birbaşa, yaxud katalizatorların köməyi ilə ayrılan xammallardan alınır. Bu xammallar da sonrakı texnoloji proseslərdə analoji olaraq süni liflərin istehsalı proseslərinə məruz edilərək kimyəvi kompleks sapı, yaxud ştapel lifləri istehsal olunur. Toxuculuqda istifadə olunanlar ölçülərinə görə müxtəlif olurlar. Ən uzunları təbii liflər olur. Orta liflinin boyu 27/28 ... 31/32 mm-ə qədər olan intervalda, zərif liflinin boyu 29/30-37/38 mm-ə malikdir. Yun liflərinin uzunluğu isə 60-65mm-dir. Təbiilərin qiymətləndirilməsində əsas amil kimi yetişməsi vacib bilinir. Yetişməsi 4-4,5 olan mahlıc daha yaxşı qiymətləndirilir. Eyni görüntülü və strukturlu liflərin qrupunu təyini çətin olduğu üçün bəzi hallarda onlar yandırılmaqla öyrənilir. Çünki, onlar yandıqda ayrı cür olurlar .