Mühazirə ekologiyanin aktualliğI, predmeti və qenezisi


Monitorinq haqqında ümumi bilgilər



Yüklə 483 Kb.
səhifə18/65
tarix25.12.2016
ölçüsü483 Kb.
#2897
növüMühazirə
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   65
Monitorinq haqqında ümumi bilgilər
Monitorinq – ətraf mühitin durumunun sistemli baxışı və təhlilidir Monitorinq zamanı, ilk olaraq onun çirklənmə dərəcəsinin, eləcə də biosferaya bu çirklənmələrin təsiri, ona edilən fəsadların dərəcəsi bəlliləşdirilir və çirklənmənin nəticəsinin nə olacağı haqqında proqnozlaşma aparılır.

Monitorinq zamanı mühitin durumu haqında məlumatların yığımı ilə zaman və məkanda baş verən şirklənmələrin səviyyəsindən bilgilər əldə olunur. Hər bir monitorinq üç pillədən ibarətdir: baxış, olan durumun dəyərləndirilməsi və ola bilən dəyişmələrin proqnozu.



Monitorinqin ən başlıca elementi təbii mühitin durumunun dəyərləndirilməsidir. Bunu edərkən göstəricilərin seçimi, ətraf mühitin obyektlərinin xarakteristikaları və onların dəyişmələri böyük əhəmiyyət kəsb edir. Mühitin durumunu dəyərləndirmək və ola biləcək dəyişikliklərin proqnozunu vermək üçün biosferanın biotik və abiotik sahələrinə baxışların keçirilməsi olmalıdır. Coğrafi baxışların çevrəsi çox genişdir: mikromiqyasda edilən bu, ya da başqa təsirə reaksiyadan tutmuş, qlobal reaksiyalara, atmosferin çirklənməsi haqqında bilgilərə, mühitin meteroloji və hidroloji xarakteristikalara, bir mühitdən başqa mühitə keçirilən maddələrin miqdarına qədər.

Havaya tullantıların həddi (HTH) bəlli vaxt ərzində havaya tullanan zərərli maddələrin hədd miqdarıdır. Onu aşanda təbiatdə istənilməyən dəyişikliklər baş verir və insan sağlamlığına zərər vurulur. Havanın zəhərlənməsi zəhərli maddələrin cəm sayı ilə bəlliləşdirilir. Sulara tullantıların axıdılma həddi (STAH) də bu kimi tərif edilir. Hər ikisi kq/sut ölçüsü ilə ölçülür.

Mühitə təsirlərin dəyərləndirilməsi (MTD) ya da ekoloji ekspertiza – layihələrin bəlli tələblərlə ekoloji cəhətdən əsaslandırılması və obyektlərin (sənaye ya da kənd təsərüfatı) ekoloji baxımdan təhlükəsiz olmasıdır. Buna da ölkə qurumları baxmalıdırlar.

Ekoloji ekspertiza – nəzərdə tutulan təsərrüfat və başqa növ işlərin ekoloji tələbatlara uyğunluğunun qurulmasıdır.

Ətraf mühit obyektinin assimilyasiya həcmi – zaman vahidi ərzində yığılıb, həzm və transformasiya oluna bilən, ya da ekosistemdən təbii özünütəmizləmə prosesləri sonu çıxarıla bilən çirkləndirici maddələrin maksimal miqdarıdır. Ekosistemin assimilyasiya həcmi sistemin parametrlərinin yolverilən dəyişmələri içində antropogen təsirini təbii dəyişmə fonunda təyin edir.


Yüklə 483 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   65




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin