Mühazirə ekologiyanin aktualliğI, predmeti və qenezisi

Antopogen faktorlar – başqa həyat növlərinin yaşayış mühiti olan təbiətin dəyişməsinə gətirib çıxardan, ya da onların yaşamına təsir edən insan toplumunun fəaliyyətinin formasıdır.Tarix boyu insanın öncə ovla məşğul olması, sonra kənd təsərüfatı üzrə işlər görməsi, daha sonra sənaye ilə nəqliyyatın inkişaf etdirməsi planetimizin təbiətini dəyişmişdir.Təbiətə və canlılara antropogen təsirlər getdikcə artmaqdadır. Zaman içində mühitin faktorlarının dəyişməsi aşağıdakı olaylarla baş verir:

1. 
   Sutkaların, il mövsümlərinin dəyişməsi, ya da dəniz sularının artması və geriləməsi kimi olaylarda olduğu kimi mütəmadi olaraq baş verənlər və təsir güclərini dəyişənlər;
   
2. 
   Leysan, qasırğa kimi fəlakət xarakterli olaylar, illər ərzində hava şəraitlərinin dəyişməsi kimi hadisələr kimi mütəmadi olmayaraq baş verənlər.
   
3. 
   Hövzələrin batağlığa çevrilməsi, heyvanların eyni yeri otarması kimi bəlli zaman içində baş verənlər.
   

Mühit faktorlarının arasında ehtiyatlar və şəraitlər vardır. Orqanizmlər su, yem kimi ətraf mühitin ehtiyatlarından istifadə edərək onları tükəndirirlər. Şəraitlər isə orqanizmlərin uyğunlaşmağa məcbur olduqları və onlara təsir edə bilmədikləri faktorlardır. Eyni şey bir orqanizmlər üçün ehtiyat, başqaları üçün isə şərait faktoru ola bilər. Örnək üçün işıq bitkilər üçün vacib olan enerji ehtiyatıdır. Heyvanlar üçünsə görmək şəraitini yadadır.
Orqanizmlərin adaptasiyası
Orqanizmlərin mühitə uyğunlaşması adaptasiya adlanır. Orqanizmlərin strukturları və funksiyalarında yaşamlarının dayanıqlı olması qabiliyyətini artıran hər bir dəyişiklik adaptasiyadır.

Adaptasiyalara qabiliyyət hər bir həyatın əsas xüsusiyyətidir. Çünki onun varlığını təmin edir, orqanizmlərə yaşamaq və artmaq imkanlarını verir. Adaptasiyalam çeşidli səviyyələrdə - hüceyrələrin biokimyasından və ayrı-ayrı orqanizmlərin davranmalarından başlayaraq, toplumların və ekosistemlərin quruluşu və fəaliyyətlərinə qədər - özünü göstərir. Adaptasiyalar növlərin təkamullərinin gedişatında yaranıb inkişaf edir.

Orqanizmlər səviyyəsində adaptasiyaların əsas mexanizmləri aşağıdakılardır:

1. 
   Biokimyavi. Onlar hüceyrəiçi proseslərdə olur. Buna örnək fermentlərin dövriyəsinin dəyişməsi ya da onların miqdarının dəyişməsidir;
   
2. 
   Fifioloji. Buna örnək bəzi növlərdə temperatur artanda tərin çıxmasının artmasıdır;
   
3. 
   Morfo-anatomik. Bunlar həyat tərzinin dəyişməsi ilə bağlı olan bədənin formasının və quruluşunun dəyişməsidir;
   
4. 
   Davranışlarda. Buna örnək heyvanların əlverişli yaşayış yerlərinin araması, yuvaların və s. yaratmasıdır;
   
5. 
   Ontogenetik. Bu da Şəraitin dəyişməsi sonu yaşama qabiliyyətini saxlamağa imkan verən fərdi inkişafın tezləşməsi ya da ləngiməsidir.
   

Suallar:

1. 
   Noosfera haqqinda anlayiş
   
2. 
   Vernadskinin noosfera haqqinda fikirləri
   
3. 
   Biosferanin quruluşu və orqanizmlərin adaptasiyasi
   
4. 
   Ekoloji faktorlar