Mühazirə Giriş Əmək mühafizəsi əmək prosesində işçilərin təhlükəsizliyini təmin edən, suğlamlığını və işləmə qabiliyyətini quruyub saxlayan qanunvericilik aktlarıdan və ona uyğun olan ictimai-iqtisadi, gigiyenik

Mühazirə 13
İSTEHSALAT BINALARININ IŞIQLANDIRILMASI.

Hər bir sənaye və kənd təsərrüfatı müəssisələrində, tikinti obyektlərində və ya-xud başqa iş yerlərində işçilərin sağlamlığını mühafizə etmək, bədbəxt hadisələrin törənməsinin qarşısını almaq və iş şəraitini daha da yaxşılaşdırmaq üçün binalar, heyvandarlıq (binaları) fermaları ərazisi və başqa tikintikilər İn və QII-4-79 sanitar normalarına müvafiq olaraq kifayət qədər təbii və süni ışıqla təchiz edilməlidir.

İstehsalat binalarında aşağıdakı növ işıqlanma tətbiq edilir.
1. Ümumi işıqlanma.
2. Yerli işıqlanma.
3. İşarə məqsədi ilə işıqlanma.
4. Qəza işıqlanması.
Ümumi işıqlanma üç üsulla yaradılır.
1. Təbii işıqlanma.
2. Süni işıqlanma.
3. Kombinə (qarışıq) edilmiş işıqlanma.
İstehsalat binalarının təbii işıqlanması əsasən pəncərələr və fanarlar vasitəsi ilə aparılır. İstehsalat binalarında qoyulacaq pəncərələrin ümumi sahəsi belə təyin edilir.
ΣF_o= (m²).
Burada ℓ_min - təbii işıqlanma əmsalının normalandırılmış qiymətini %- lə;
η_o - pəncərənin işıq xarakteristikası əmsalını;
S - binanın döşəmə sahəsini, m²- lə;
K - qonşu binanın kölgə salmasını nəzərə alan əmsalı;
τ_o - pəncərənin işıq buraxma əmsalını;
r₁ - isə yandan işıqlanma zamanı işığın əks olunmasını nəzərə alan əmsalı göstərir.
İstehsalat binasında qoyulacaq pəncərələrin sayı,
N_o= (əd.)
burada F_o - bir pəncərənin DÜİST-ə görə sahəsini göstərir.
İstehsalat binalarının divar və tavanında müxtəlif rənglər olduqda, o zaman rəng-lərin orta işığı əks etdirmə əmsalı təyin edilir.
Ρ_op.= .
burada ρ₁, ρ₂ - ayrı-ayrı rənglərin işığı əks etdirmə əmsalını;
S₁, S₂ - isə həmin rənglərin tutduğu sahəni göstərir.
Ağ rəng üstünə düşən işıq şüasının 90 %-ni əks etdirir və 10 %-ni udur.
Açıq sarı rəng 46 % əks etdirir və 54%-ni udur.
Açıq yaşıl rəng 40 %-ni əks etdirib, 60 %-ni udur.
Açıq göy rəng 30 %-ni əks etdirib, 70 %-ni udur.
Tünd yaşıl rəng 10 %-ni əks etdirib, 90 %-ni udur.
Qara rəng isə 4% əks etdirib, 96 % şüanı udur.
Hündür binalarda pəncərə vasitəsilə yandan işıqlanma binanın hissəsində intensiv işıqlanma yarada bilmir. Ona görə də belə binalarda yuxarı hissədə fanar (şüşələr) qoymaqla təbii işıqlanma aparılır.
Binanın yuxarı hissəsində qoyulacaq fanarların (şüşələrin) sahəsi belə təyin edilir.
Σ F_Ф= (m²)
burada - yuxarıdan işıqlanmada təbii işıqlanma əmsalının normalaşdırılmış
qiymətini;
η_Ф - fanarın işıq xarakteristikası əmsalını;
r₂ - yuxarıdan işıqlanma zamanı işığın əks olunması nəzərə alanəmsalı
göstərir.
Fanarın işıq xarakteristikası əmsalının qiyməti istifadə olunan fanarların tipindən asılı olaraq götürülür.
İstehsalat binalarında əsasən 3 tip fanarlardan istifadə edilir:
1) Şaquli fanar
2) Maili fanar
3) Zenit tipli fanar

Əgər bir binada bir neçə fanar qoyulması lazım gələrsə, o zaman aralarındakı məsafə belə təyin edilir,

ℓ=(2÷4) B.(m)
burada, B - binanın hündürlüyünü göstərir.
Buludlu havada, gecə növbələrində və avadanlıqlar çox olan binalarda təbii işıq-lanma binada normal işıqlanma yarada bilmir. Ona görə də belə hallarda süni işıqlan-madan istifadə edilir.
Binalarda süni işıqlanma yaradarkən verilmiş qiymətlərə əsasən hesabat aparılır və binanın tipinə uyğun olaraq işıqlandırıcılar seçilir və binada yerləşdirilir. Süni işıq-lanmanı hesablayarkən müxtəlif üsullardan istifadə edilir. Bunlar içərisində ən çox yayılmışı xüsusi güc və işıq seli üsuludur.
Bu üsula əsasən,