MÜHAZİRƏ 5
Birkomponentli Sistemlərin Ümumi Xarakteristikası Suyun Hal Diaqramı
Birkomponentli sistemlərdə ayrı-ayrı fazalar eyni maddənin müxtəlif aqreqat
halından ibarətdir.
İki və daha cox fazadan ibarət olan sistemlər Heterogen sistelər
adlanır.Sistemin tərkibi,fiziki və kimyəvi xassələri eyni olub digər hissələrindən
səthlə ayrılan hissələrinin cəminə faza deyilir.Məs., icərisində buz qırıntıları olan
olan su heterogen sistemdir və bütün buz qırıntıları birlikdə bir fazadır.
Sistemdə fazaların sayını dəyişmədən sərbəst dəyişə bilən parametrlərin
sayına həmin sistemin sərbəstlik dərəcəsi deyilir. Əgər sistem k sayda
komponentdən və f sayda fazadan ibarətdirsə və sistemə təsir göstərən xarici
amil
yalnız temperatur və təzyiqdirsə , onda sistemin sərbəstlik dərəcəsi
S=k-f+2
(1)
olar.(1) tənliyi Gibbsin fazalar qaydasını ifadə edir.
Eyni bir maddənin 2 müxtəlif aqreqat hallarından ibarət fazalar arasındakı
tarazlığa baxaq. Bunlara misal olaraq bərk maye; maye buxar ; bərk
buxar tarazlığını göstərmək olar. Əgər hər hansı bir təzyiq və temperaturda
fazalar tarazlıqdadırsa, onda
𝑑𝑝
𝑑𝑇
=
∆𝐻
𝑓.𝑘
𝑇(𝑉
2
− 𝑉
1
)
(2)
Olur. (2) tənliyi KLAUZİS-KLAPEYRON tənliyi adlanır.Burada
∆𝐻
𝑓.𝑘
-faza
kecidinin entalpiyası ;
𝑉
1
və V
2
- birinci və ikinci fazaların molyar həcmləridir.
Muxtəlif faza kecidləri ücün tənlik aşagıdakı formada olur.
a) bərk
maye tarazlığı ücün
𝑑𝑝
𝑑𝑇
=
∆𝐻
ə𝑟
𝑇(𝑉
𝑚𝑎𝑦𝑒
− 𝑉
𝑏ə𝑟𝑘
)
b) maye
buxar tarazlığı ücün
𝑑𝑝
𝑑𝑇
=
∆𝐻
𝑠𝑢𝑏
𝑇(𝑉
𝑏𝑢𝑥
− 𝑉
𝑚𝑎𝑦𝑒
)
c) bərk
buxar tarazlığı ücün
𝑑𝑝
𝑑𝑇
=
∆𝐻
𝑠𝑢𝑏
𝑇(𝑉
𝑏𝑢𝑥−
𝑉
𝑏ə𝑟𝑘
Dostları ilə paylaş: | 
