Mühazirə Kimyəvi kinetikanın mahiyyəti. Kimyəvi reaksiyanın sürəti və ona təsir edən amillər

 Gellər və həlməşiklər.  Kolloidlərin  və  polimerlərin  mövcudluq  

formalarından  biri  maye  və  bərk hallar  arasında  keçid  təşkil  edən  

həlməşik halıdır. Kolloid məhlulların həlməşikləşməsi aqreqartiv 

davamlılığın pozulması nəticəsində  quruluş əmələ gəlməsidir. 

Həlməşikləşməyə  məhlulun  qatılığı,  hissəciklərin və ya  molekulların 

forması,  tempratur  elektroidlər  və  SAM  təsir gəstərir.  YMB  məhlulları  

ərimə tempraturundan  bir qədər aşağıda  müəyyən  tempratur  

intervalında  həlməşikləşir  və əriyir (histerezis mövcuddur).  Zollarda  

quruluş  əmələgəlmə   elektroidlərin yalnız müəyyən  qatılığında  baş  

verir.  YMB  məhlullarının  həlməşikləşməsini  elektroidlərin kiçik  

---

qatılıqları  sürətləndirir. SAM-ın  böyük qatılıqları həlməşikləşməyə   

mane  olur,  çünki  onların  iştirakında  hissəciklər  arasında  əlaqə tam 

qırılır. 

     Quruluşlu  sistemləri  adlandırmaq  üçün  gel və həlməşik 

terminlərindən istifadə olunur.  Gel  və  geləmələgəlmə liofob  dispers  

sistemlərin (zolların suspenziyaların )  özlüdispers  hala  keçməsinə  aid  

edilir. Gellər də zollar və suspenziyalar  kimi heterogen ,  iki fazalı 

sistemlərdir.  Polimer  məhlullarının axmayan   elastiki  formaya  

keçməsini   həlməşikləşmə  və həlməşik  anlayışları ilə ifadə edirlər.  

Polimerlərin  həlməşikləri  həm  homogen (1-ci növ), həm də heterogen  

(2-ci növ)  sistemlər ola bilər.  

      P.A.Rebinderin təsnifatına görə gellər dispers faza hissəciklərinin 

qarışılıqlı təsirlərinin  xarakterinə  görə  iki  qrupa bölünür: 1)  

koaqulyasiyon  quruluşlar;  2)  kondensasiyon- kiristallizasyon  

quruluşlar. 

  Quruluşun  dağılması  dispers faza hissəcikləri  arasında kontaktların  

qırılması, tiksotropiya  isə  mühitin  mütəhərrikliyi  və  hissəciklərin  

Broun  hərəkəti  hesabına  bu  kontaktların  yaranmasıdır.  Bəzi  hallarda  

sistemin  quruluşunun  əmələ gəlməsi  mexaniki  gərginlik   hesabına  baş  

verir. Bu  hadisə  reopeksiya  adlanır.  

    Kolaluqiyasyon quruluşlar  dispers  faza  hissciklərinin   koaqulyasiyası  

zamanı əmələ gəlir. Belə quruluşlar  yarandıqda  hissəciklərin   qarışılılqlı  

təsiri  dispers  mühit  təbəqəsi  vasitəsilə   baş verir və  Van-der-Vaals  

təbiətli  olur.