Mühazirə Kimyəvi kinetikanın mahiyyəti. Kimyəvi reaksiyanın sürəti və ona təsir edən amillər

Bir tərtibli dönməyən reaksiyaların kinetikası 

 

Dönməyən 1 tərtibli  reaksiyaların kinetikasına baxaq. Bunlara misal olaraq 

2N

2

O

5

→2NO

2

+O

2

 

CH

3

CO CH

3

 →CO+C

2

H

6 

reaksiyalarını göstərmək olar. Bir tərtibli reaksiyalar ümumi halda  

kc

dt

dc





 

tənliyinə tabe olurlar. 

 

---

Birtərtibli reaksiyaların sürət sabitnin vahidi zaman

-1

-dir: san

-1

   [t

-1

] .   

Birtərtibli reaksiyalarda yarımparçalanma dövrü maddələrin ilkin 

qatılığından asılı deyil. 

 

İki tərtibli dönməyən reaksiyaların kinetikası 

 

İki tərtibli dönməyən reaksiyaların kinetikasına baxaq. Misal olaraq efirin 

sabunlaşmasını göstərmək olar.

 

CH

3

COO C

2

H

5 

+NaOH → CH

3

COONa+C

2

H

5

OH 

Bu zaman 2 hal mümkündür: 

a) maddələrin ilkin qatılıqları bərabərdir. 

c

1

=c

2

 

           b) maddələrin ilkin qatılıqları fərqlənir. 

c

1



c

2 

 

Birinci halda 

2

2

1

kc

c

kc

dt

dc







 olur. Çünki c

1

=c

2

=c  Tənliyi aşağıdakı kimi 

yazıb, inteqrallayaq: 

İki tərtibli reaksiyalarda yarımparçalanma müddəti maddələrin başlanğıc 

qatılıqları ilə tərs mütənasibdir. Yəni, başlanğıc qatılıq böyük olduqca, 

yarımparçalanma müddəti kiçik olur.  

İkinci hal. İki tərtibli reaksiyalarda 1 və 2 maddələrinin başlanğıc qatılıqları 

eyni olmazsa, onda sürət sabiti üçün aşağıdakı ifadə alınır. 

Üç tərtibli reaksiyaların kinetik tənliyi 

3

3

2

1

kc

c

c

kc

dt

dc







                   

c

c

c

c







3

2

1

 

3 tərtibli reaksiyalar üçün yarımparçalanma müddəti maddələrin başlanğıc 

qatılıqlarının kvaratıyla tərs mütənasibdir.