Mühazirə Məşğələ Laboratoriya 6 7

- MKSQ-7x4 və MKSAPş-7x4 simmetrik kabellərdən. Əgər İKM-30 veriliş sistemindən istifadə olunarsa, onda 14x30=420 birləşdirici xətt təşkil etmək olar;
-MKTP-4 tipli kiçik ölçülü koaksial kabeldən. Bu kabelə K-300 analoq və İKM-120 rəqəm veriliş sistemləri qoşulur. Bundan başqa, mikroölçülü koaksial və optik kabellərdən də istifadə olunur.
ÖZƏYİN DİAMETRİ VƏ BURULMA ƏMSALI. Mərkəzi təbəqənin diametri D_m onu təşkil edən qrupların diametrindən və həmin təbəqənin burulma əmsalından F_m asılıdır:
D_m=F_m·d_qr. , mm (3.16)
Mərkəzi təbəqənin burulma əmsalı üçün ümumi düstur aşağldakı kimidir:
. (3.17)
Bu düsturla hesablanmış qiyməti aşağldakı kimidir:
n_m=1; F_m=1; D_m=d_qr.; n_m=2; F_m=2; D_m=2·d_qr.; n_m=3; F_m=2,155; D_m=2,155·d_qr.; n_m=4; F_m=2,414; D_m=2,414·d_qr.; n_m=5; F_m=2,7; D_m=2,7·d_qr..
Hər bir sonrakı təbəqənin diametri özündən əvvəlkinə nisbətən qrupun diametrinin d_qr. iki misli qədər artır:
, mm (3.18)
1-ci təbəqənin xarici diametri:
, mm (3.19,a)
2-ci təbəqənin xarici diametri:
, mm (3.19,b)
3-cü təbəqənin xarici diametri:
, mm (3.19,v)
(3.16) və (3.19) ifadələrini ümumiləşdirsək, ν sayda ətraf təbəqələrlə birlikdə özəyin xarici diametri üçün alarıq:
, mm (3.20)
burada . (3.21)
F kəmiyyəti təbəqənin burulma əmsalı adlanır.
ŞTK-ləri əzilən (hava-kağız, yağlı-kağız) və əzilməyən (plastmas) izolyasiya növlərinə malikdirlər. Əzilən izolyasiya növlərinə malik özəklərin forması oval (elipis) şəkilini alır. Ona görədə (3.20) düsturunu aşağıdakı şəkildə yazmaq olar:
, mm (3.22)
burada Δ_qat—ətrafdakı təbəqənin və ya qatın qalınlığıdır, mm.
Təbəqələrdə cüt qruplar üfiqi müstəviyə görə 45⁰ bucaq altında yerləşir. Bu halda təbəqənin qalınlığı və ya cüt qrupun ekvivalent diametri aşağıdakı sadə münasibətdən alınır:
, mm (3.23)
ƒ_c və ya ƒ_qr. kəmiyyəti cüt qrupdakı damarların burulma əmsalı adlanır. Onda cüt qrup üçün, d_c=ƒ_c·d₁ və ulduz qrup üçün isə, d_ul.=ƒ_ul.·d₁ yazmaq olar.
d_qr. parametrinin bu qiymətlərini (3.20) ifadəsində nəzərə alsaq, özəyin diametrini aşağıdakı kimi yazmaq olar:
D_öz.=Fƒ_qr.d₁, mm (3.24)
Beləliklə, izolə olunmuş damarın diametri d₁ məlum olarsa, onda əmsalın köməyi ilə (ƒ_qr., F_m və F) təbəqə şəkilində burulmuş özəyin diametrini tapmaq olar.
Əzilməyən və ya sıxılmayan plastmas izolyasiyaya malik kabel üçün, ƒ_c=1,56 qəbul edilir. Onda belə kabellərin özəklərinin diametrləri aşağıdakı düsturla hesablanır:
D_öz.pl.=F·1,56d₁=(F_m+2ν)·1,56d₁, mm (3.25)
Boru-kağız və yağlı-kağız izolyasiya növləri deformasiyaya uğrayır. Bunun nəticəsində təbəqələr bir-birinə sıxılır və özəyin diametri azalır. Bu səbəbdən də rabitə kabellərinin burulma nəzəriyyəsinə yeni bir əmsal daxil edilmişdir ki, buda özəyin sıxılma əmsalı adlanır.
Sıxılma əmsalını (3.24) və (3.25) ifadələrində nəzərə alsaq, özəyin diametri aşağıdakı kimi olacaqdır:
D_öz. D_öz. (3.26)
Deformasiyaya məruz qalmayan plastmas izolyasiya olduqda, qəbul edilir.
Mərkəzi təbəqənin burulma əmsalı F_m=1,1÷2,7 arasında dəyişir. Bunun orta qiyməti F_m=2 qəbul edilir. Bunu (3.21) düsturunda nəzərə alsaq, F-i hesablamaq üçün sadə ifadə alarıq:
F=2+2·ν=2(1+ ν^’)= 2 ν^’, (3.27)
burada ν^’=1+ ν-mərkəzi təbəqə də daxil olmaqla kabeldəki bütün təbəqələrin və ya qatların sayıdır. Bunu (3.14) düsturunda nəzərə alsaq,
ν^’ 1+ν 1-1+ (3.28)
şəkilində yaza bilərik. (3.25) düstsuruna əsasən,
D_öz .
Beləliklə, plastmas və hava-kağız kombinasiyasından olan izolyasiyalardan ibarət cüt və ulduz şəkilində burulmuş qruplardan təşkil olunmuş özəyin diametri aşağıdakı düsturlarla hesablanır:
D_öz.c.pl (3.29,a)
D_öz.c.h-k (3.29,b)
burada ƒ_c.h-k.=1,45 hava-kağız kombinasiyasından olan izolyasiya növü ilə izolə olunmuş cüt burulmuş damarların burulma əmsalıdır.
Damarlar ulduz şəkildə burulduqda isə, aşağıdakı nəticə alınır:
D_öz.c.pl . (3.30)