2. Tərbiyənin qanunauyğunluqları və prinsipləri
Tərbiyənin qanunauyğunluqları.
Tərbiyə işini düzgün qurmaq və elmi əsasda
idarə etmək üçün onun qanunauyğunluqlarını bilmək və tərbiyə fəaliyyətində nəzərə
almaq lazımdır. Tərbiyə prosesinin
qanunauyğunluqları
dedikdə, bu prosesə obyektiv
şəkildə xas olan ən ümumi, mühüm və sabit əlaqələr, səbəb-nəticə asılılıqları başa
düşülür. Bu qanunauyğun əlaqələrin öyrənilməsi və yığcam, məntiqi şəkildə ifadəsi
sayəsində tərbiyə
qanunları
müəyyən edilir. Tərbiyə qanunları müvafiq prinsiplərdə
öz əksini tapır.
Tərbiyənin prinsipləri, onların təsnifatı.
Tərbiyə prinsipləri tərbiyə prosesinin
qanunauyğunluqlarını əks etdirən, tərbiyə işində rəhbər tutulan əsas tələblərə, başlıca
müddəalara deyilir. Tərbiyə prosesi elmi prinsiplər əsasında qurulduqda daha yaxşı
nəticə verir. Əksinə, tərbiyə prinsiplərinə etinasız yanaşdıqda xoşagəlməz nəticələr
alınır. Məsələn, tələblərdə vahidlik pozulduqda insanda müsbət davranış adətləri
yaratmaq çətindir.
Tərbiyənin prinsipləri tərbiyə prosesinin komponentləri arasındakı qanunauyğun
əlaqə və asılılıqları tənzimləməyə xidmət edir. Buna görə də tərbiyə prinsiplərini
tərbiyənin qanunaları əsasında təsnif etmək mümkündür.
Tərbiyə qanunları və prinsipləri arasındakı əlaqəni nəzərdən keçirək (bax:
cədvələ).
90
Тярбийянин ганунлары вя принсипляри
Тярбийя просесинин
цнсцрляри
Тярбийянин ганунлары (ганунауйьун
ялагяляр)
Тярбийянин принсипляри
Тярбийянин мягсяд
вя вязифяляри
Ы. Шяхсиййят тярбийясинин
ъямиййятин тялябаты иля
шяртлянмяси гануну
1.Тярбийянин щяйатла, ъямиййят гуруъулуьу иля
ялагяси принсипи
Тярбийянин мязмуну
ЫЫ. Шяхсиййятин инкишафынын
онун рянэарянэ фяалиййятиндян
асылылыьы гануну
2. Ямякдя вя иътимаи-файдалы ишлярдя тярбийя
принсипи
3. Шцурла давранышын вящдяти принсипи
4. Тярбийяйя комплекс йанашма принсипи
Тярбийянин васитя,
метод вя тяшкили
формалары
ЫЫЫ. Тярбийянин мягсяд вя мязмуну
иля васитя, метод вя формаларынын
вящдяти гануну
5. Тярбийядя мягсядйюнлцлцк принсипи
ЫВ. Тярбийядя хариъи тясирлярля
шяхсиййятин дахили фяаллыьынын
вящдяти гануну
6. Тярбийядя педагожи рящбярликля инсанын
тяшяббцс
вя
юзфяалиййятинин
ялагяляндирилмяси (ямякдашлыг) принсипи
В. Педагожи просесдя коллектив вя
фярдин гаршылыглы тясири гануну
7. Шяхсиййятин коллективдя вя коллектив
васитясиля тярбийяси принсипи
ВЫ. Шяхсиййятин инкишафынын онун
цнсиййятинин
характериндян
асылылыьы гануну
8. Тярбийядя никбинлик принсипи
9. Щюрмят вя тялябкарлыьын вящдяти принсипи
Тярбийя шяраити
ВЫЫ. Педагожи тясирлярин
шяхсиййятин имканлары иля
10. Тярбийядя йашауйьунлуг принсипи
11. Фярди вя ъинси хцсусиййятлярин нязяря
89
шяртлянмяси гануну
алынмасы принсипи
Тярбийянин нятиъяси
ВЫЫЫ. Тярбийяви тясирлярин
характери вя гцввяси иля нятиъяси
арасында асылылыг гануну
12. Педагожи тясирлярин (тяляблярин)
системлилийи, ващидлийи, ардыъыллыьы вя
фасилясизлийи принсипи
90
|
