Fənn: Hərbi tibbi hazırlıq və fəlakətlər təbabəti 84
MÖVZU 41 Uzunmüddətli sıxılma sindromu Uzunmüddətli sıxılma sindromu (uzunmüddətli basılma sindromu, turniket şoku, pozision
sindrom, Kraş sindromu, xilasetmə sindromu və s.) xəsarət almış insanlarda ağrıya, uzunmüddətli
işemiyaya və işemiyaya uğramış toxumalarda gedən degenerativ-nekrotik dəyişikliklərə orqanizmin
ümumi cavab reaksiyasıdır. Bu sindrom ətrafların, yaxud bütövlükdə insan bədəninin torpağın, uçmuş
binaların, ağır əşyaların altında qalıb sıxılması nəticəsində baş verir. Bu sindroma müharibə dövründə
37-60%, zəlzələlər zamanı isə 23,8% hallarda rast gəlinir.
Sülh dövründə bu sindromun müxtəlif növ pozision növünə heç də az rast gəlinmir. Bu sindrom
ən çox sərxoş və uzun müddət huşsuz halda olan insanlarda olur ki, belə şəxslər ayaqları üstə
yarımoturaq vəziyyətdə, yaxud qolları, başı hər hansı bərk əşya arasında qaldıqda toxumaların
uzunmüddətli sıxılması nəticəsində ətrafların kəskin işemiyası nəticəsində pozision sindrom meydana
çıxır. Sonra da buna rezipulyasiya fenomeni qoşularaq xəstəliyin inkişafına təkan verir.
Təsnifatı:
Kompressiyanın növünə görə; Sıxılma a) müxtəlif əşyalarla, laylarla; b) pozision.
Əzilmə
1. Lokalizasiyaya görə: baş, döş, qarın, çanaq və ətraflar
2. Yumşaq toxumalarla müştərək zədələnmələrə görə.
a. daxili orqanların zədələnməsilə birgə;
b. sümüklərin, oynaqların zədələnməsilə birgə;
c. sinir kötükləri və magistral damarların zədələnməsilə birgə.
1. Ağırlıq dərəcəsinə görə: yüngül, orta ağırlıqlı, ağır və çox ağır.
2. Klinik gedişindəki dövrlərə görə:
Kompressiya dövrü. Postkompressiya (sıxılmadan sonrakı) dövrü 1. erkən mərhələ (1-3 sutka)
2. aralıq mərhələsi (4-1 8 sutka)
3. uzaq mərhələ (19-60 sutka)
Kombinasiyalara görə: 1. donmalarla, yanıqlarla birgə;
2. kəskin şüa xəstəliyilə birgə ;
3. döyüş zəhərləyici maddələrlə birgə;
