Mühazirə toplusu Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

D
=σ
Dn
/σ
x 
burada n
T
- axın həddi üzə möhkəmliyin ehtiyat əmsalı ( MEƏ) 
n
b
-müvəqqəti müqavimət üzrə MEƏ 
n
D
-uzunmüddətli möhkəmlik həddi üzrə MEƏ 
σ
T
-hesabat tempraturuna görə axının fiziki həddinin minimum qiyməti 
σ
b
-hesabat tempraturuna görə müvəqqəti müqavimətin minumum qiyməti 
σ
Dn
-hesabat tempraturuna görə 100 min saat müddətində uzun müddətli 
möhkəmlik həddinin orta qiyməti
σ
x
-buraxılan gərginlik norması
Hədd yükünün hesablanmasında möhkəmliyin ehtiyyat əmsalı aşağıdakı kimi 
təyin edilir: 
L
n
=P
h
/P
iş 
burada P
h
vəP
iş 
uyğun olaraq hədd və işçi yüküdür 
Qabların hesablanmasında məqsədə uyğun möhkəmliyin ehtiyyat əmsalının 
qiymətləri cədvəldə verilmişdir: 
Cədvəl.Möhkəmliyin ehtiyat əmsalının qiyməti
Qablar
n
bnn 
n
T 
n
D 
İnert mühitdə təzyiq altında işləyən 
2,6 
1,5 
1,5 
Yanğın-partlayış,zəhərli mühitdə təzyiq altında 
işləyən 
2,85 1,65 
1,65 

---

Artıq qızdırılmış mayelər üçün (xassələrdən asılı 
olmayaraq)
2,85 1,65 
1,65 
Fərdi nəzarət edilmiş ,tökmə 
3,00 
1,9 
1,9 
Qalan tökmə qablar 
3,25 
2,0 
2,0 
Materialın konstruksiyasını (kütləsini və material sərfini azaltmaq üçün)ancaq 
möhkəm deyil hər yerinin bərabər möhkəm olmasına çalışırlar.Bu ona dəlalət edir 
ki,bütün hissələr (detallar) eyni möhkəmliyə hesablanmalıdır.Əgər bu qaydaya 
əməl olunmazsa detallardan biri əvvəldən imtina etdikdə digərlərinin çox möhkəm 
olması əhəmiyyətsiz olur.Lakin bəzi hallarda bərabər möhkəmliyə əməl etmirlər və 
təhlükəsizlik nöqteyindən edilir.Bir hissə az möhkəm edilir ki, yük artdıqda 
maşının ancaq o hissəsi dağılsın və aparatın ,maşının ,konstruksiyanın tam 
dağılması baş verməsinş 
Məs:Drobilkaya(xırdalayıcı) çox bərk bir hissə material şpilkanı sıradan 
çıxarır. 
Şpilkanı asanlıqla əvəz etmək mümkündür.Onun sıradan çıxması digər 
qiymətli detalların sıradan çıxmasını aradan qaldırır.Zəif bənd istifadə prinsipcə 
zəncirdə ,yüngül asanlıqla panel dağılmasına,yünügül atılan dam ,eləcədə 
qoruyucu membranların ayrılmasıdır. 
Maşın və konstruksiyaların möhkəmliyə hesabı (dinamik yüklə) zamanı 
aparılan analitik hesablamalar həmişə dəqiq nəticə vermir.Həmdə yükün 
paylanması zamanı yük və mürəkkəb formalı hissələr sadələri ilə əvəzlənir.Belə 
halda gərginliyin həqiqətən sistemdə paylanmasına əmin olmaq üçün tenzometriya 
üsulundan istifadə olunur.Bu üsulla maşının özündə və ya modelində gərginlik 
həqiqi deformasiya üzrə təyin edilir. 
Tenzometriyanın elektrik metodunuda deformasiya verici ilə 
ölçülür(asilloqraf,qeydedici cihazlar və s.).... 
Tenzometriyanın optiki üsulu şəffaf izotrop materiallardan istifadı edilir və 
onlara kənar təsirlər olduqda optiki dəyişiklik baş verir... 

---

Lak örtüklər metodu və digər metodlardan da istifadə olunur və s.... 
Avadanlıqlar konstruksiya edildikdə onların davamlılığının 
(bərkliyi,möhkəmliyi) həlli məsələləri olduqca vacibdir. 
Davamlılıq konstruksiyanın tarazlığın pozulmadığı halda böyük dəyişməyə 
və az dəyişmə halında göstərdiyi müqavimət qabiliyyətidir.Davamlılığın artırılması 
yollarından biri sistemin möhkəmliyidir. 
Bu əsasən təzyiq altında işləyən nazik divarlı aparatları,eləcədə böyük
həcmlər üçün bərkidici 
"
Üzük" qurğusu nəzərdə tutulur.Onlar dairənin daxili və 
xarici tərəfindən quraşdırıla bilər.Daxildə quraşdırılması tempratur gərginliyi 
yaratmır,lakin daxildə quraşdırmanı və mühafizə örtüklərini çətinləşdirir.Xarici 
tərəfdən qoyulanda tempratur gərginliyi üzüyün eni ilə məhdudlaşdırılır və yaxud 
yaxşı izolyasiya edilir. 
Üzüyün aparatın möhkəmliyinə təsiri aşağıdakı nümunədən görünür.2000 mm 
-lik diametrli kalonun (C
T
3) hündürlü 26 m-dir və 40 
0
C t- da vakuum altında 
işləyir.Burada 2 variant mövcuddur.1-ci hala kalon üzüklərlə möhkəmlənir və 
onlar arasındakı məsafə 2000mm təşkil edir.Divarın qalınlığı belə halda 
20mm,möhkəmliyin ehtiyat əmsalı burada 4-ə bərabərdir.2-ci halda divarın 
qalınlığı 10mm qəbul edilə bilər