Mühazirələr Müəllimlər: Babayev E. A, Rzayeva T.İ. Sumqayit 2020 f ə nnin m ə qs ə

 
Yivli bolt, sancaq və vint birləşmələrinin çəkilməsi. 
Yivli birləşmələrin özləri də yığım çertyojlarına aid edilir. maşənqayırmada 
əsasən iki cür birləşmələrdən istifadə olunur. söküləbilən və söküləbilməyən. 
Sösökülən birləşmələrə yivli, çivli və işgilli birləşmələr aiddir . bunlardan 
daha geniş yayılmışı yivli birləşmələrdir. Şəkil 1 – də bolt birləşməsi verilmişdir.
Bolt birləşməsinin çəkmək üçün ilk olaraq bolt, qayka və şaybanı çəkmək 
lazımdır. Bolt birləşməsi üç görünüşdə çəkilir və iki hissəni bir – birinə 
birləşdirmək üçün tətbiq edilir. həmin hissələrdə diametri 
d
2
= d 
+ ( 1 – 3 ) mm 

---

olan deşiklər açılır. Bolt həmin deşiklərə taxılır, şayba qoyulur və qayka ilə 
bərkidilir.
Bolt birləşməsi birləşdirilən birinci və ikinci hissədən, qayka, şayba və 
boltdan ibarətdir.bolt birləşməsi şəkildə də görünüdüyü kimi beş hissədən ibarət 
olduğu üçün yığım çertyojuna aid edilir. 
Şəkil 1 
Şəkil 1 – də bolt birləşməsinin ümumi görünüşü və üç proyeksiyası göstərilmişdir.
Dövlət standartlarına uyğun olaraq bərkidici elementlər və onların birləşmələri üç 
variantda təsvir oluna bilər: konstruktiv, sadələşdirilmiş və şərti.
Konstruktiv təsvir zamanı elementlərin ölçüləri uyğun standartın cədvəlindən 
götürülür və onun tələbləri əsasında təsvir olunur. 
Sadələşdirilmiş təsvir zamanı bərkidici elementin yivinin diametri ilə onun 
elementləri arasındakı empirik ifadələrdən istifadə etmək və uyğun standartların 
tələbləri şərçivəsində sadələşdirmələr aparmaq olar. 
Təsvir olunacaq birləşdirici elementin yivinin diametri 2 mm və kiçik olarsa, 
şərti təsvirdən istifadə olunur. şəkil 2 – də bolt birləşməsinin sadələşmiş 
çertyojunun tərtibinin ardıcıllığı göstərilmişdir. 

---

Şəkil 2 a b c d
Təsvirlərdə bolt və qaykanın altıüzlü və kvadrat başlıqları və çubuğun 
haşiyələri təsvir edilmir. Boltun çubuğu ilə birləşdirilən hissələrin deşikləri 
arasında boşluq da göstərilmir. 
Şəkil 2 – də bolt və birləşdirilməsi nəzərdə tutulan iki detalın təsviri 
göstərilmişdir. Bu hissələrin hündürlükləri uyğun olaraq m və n bərabərdirlər. 
Növbəti mərhələdə boltun üzərinə ardıcıl olaraq hündürlüklərim və n olan hissələr 
və şayba boltun üzərində yerləşdirilir. Burada bolta bağlanan qayka da 
göstərilmişdir.
Cədvəl1 
M20 bolt birləşməsi üçün ölçülərin təyini

---

Verilmiş hissənin hündürlüklərini m = 12mm və n = 17 mm qəbul edək, onda 
boltun uzunluğu
 l
aşağıdakı kimi təyin 
edil
ə
bil
ə
r. 
L = m + n +b+H +k = 12+17+ 3+16+6= 54 mm 
Standart sorğu cədvəlindən bu rəqəmə yaxın 
l 
= 55 mm qəbul edirik və 
alınmış ölçülərə uyğun olaraq bolt birləşməsinin şertyojunu çəkirik.