Mühazirələr Müəllimlər: Babayev E. A, Rzayeva T.İ. Sumqayit 2020 f ə nnin m ə qs ə

Kəsimlərin işarə olunması.
Kəsimlərin çertyojda işarələnməsi zamanı əgər kəsən müstəvi cismin 
simmetriya müstəvisi üzərinə düşətsə və uyğun kəsimlər çertyojda proyeksiya 
əlaqəsi ilə yerləşərsə, bu zaman kəsən müstəvinin vəziyyəti qeyd edilmir, kəsimlər 
yazısız verilir. Şəkil 1- 4 
Şəkil 4 
Sadə kəsimlərdə kəsən müstəvinin izləri başlanğıc və son ştrixlərlə, mürəkkəb 
kəsimlərdə isə eyni zamanda keçid müstəvisinin də başlangıc və son ştrixləri ilə 
göstərilməlidir. 
Ştrixlər təsvirlərin kontur xətlərini kəsməməlidir. Ştrix xətlərinin qalınlığı 
görünən kontur xətlərindən 1.5 dəfə qalın götürülür. Baxış isitqamətini göstərən 
xətlər ştrix xətlərinə perpendikulyar çəkilr.
Oxlar ştrix xətlərinin 2 – 3 mm kənarında yerləşir. Oxların xarici kənarında 
əlifbanın eyni baş hərfi yazılır. (Şəkil 5.). Bu hərflər ölçü ədədlərindən böyük 
olmamaq şərti ilə təkrarlanmamalıdır.
oxların uzunluğu ( 0.3 – 0.5)
l
götürülür. 

---

Şəkil 6 
Qeyri – simmetrik detallarda kəsimlər göstərilərkən, kəsən frontal və profil 
müstəvilərin vəziyyətlərinə uyğun olaraq A–A və B–B kimi işarə edilir. (şəkil 6) 
Əşya simmetrik olduqda olduqda ¼ kəsim, qeyri – simmetrik olduqda ½ 
kəsim verilir. Kəsici müstəvinin vəziyyətindən asılı olaraq kəsimlər şaquli, üfüqi 
və maili olurlar. 
Üfüqi kəsimdə kəsici müstəvi horizontal proyeksiya müstəvisinə paralel olur. 
( Şəkil 4.). Şaquli kəsimlərdə detallar frontal və profil müstəvilərə paralel olan 
kəsici müstəvi ilə kəsilir. ( şəkil2, 3) 
Maili kəsim – horizontal proyeksiya müstəvisi ilə müəyyən bucaq əmələ 
gətirən ( 90
0
- dən fərqli ) kəsici müstəvi ilə kəsilir. (Şəkil 7) 
Şəkil 7 
Kəsən müstəvi proyeksiya müstəvilərilə ixtiyari bucaq əmələ gətirirsə, alınan 
kəsimə maili kəsim deyilir. Maili kəsim ona paralel olan əlavə müstəvi üzərinə 
proyeksiyalanır və əsas müstəvilərdən biri üzərinə salınır.
Şəkil 5

---

Bəzi hallarda kəsimlər görünüşlərlə birləşdirilir. Şəkil 8 
Şəkil 8 
Cismin məhdud sahəsinin daxili quruluşunu götərmək üçün tətbiq edilən 
kəsimlər yerli kəsimlərdir. (şəkil 9) – də göründüyü kimi detalın bir tərəfində 
silimdrik deşik vardır. Onun dərinliyini və formasını müəyyən etmək üçün detala 
yerli kəsim vermək kifayət edir. Yəni detalın yalnəz deşik olan hissəsini kəsmək 
kifayətdir.
Şəkil 9 
Kəsimlər bir kəsici müstəvi ilə alındıqda sadə kəsim, bir neçə kəsici müstəvi ilə 
alındıqda mürəkkəb kəsim adlanır. Mürəkkəb kəsimlər özləri də sınıq və pilləli 
olmaqla iki qrupa ayrılır. Sınıq kısimdə kəsici müstəvilər bir – biri ilə müəyyən 
bucaq altında kəsişir( şəkil 11). Pilləli kəsimlərdə isə müstəvilər bir – birinə paralel 
olur. Şəkil10