Multisim dasturida olchov asboblari va energiya manbalarini o‘rganish, ular asosida sxemlar tuzish. Sxemalar topologiyasi

Multisim ma’lumotlariga ko’ra bazani tashkil qilish
Ma’lumotlar bazasidan sxema elementlari tanlanadi va ishchi maydonda uchta yo‘l bilan joylashtiriladi:

1. 
   Bosh menyu orqali (Place – Component…);
   
2. 
   Ishchi sohasidagi kontekst menyusi orqali (Place – Component…);
   
3. 
   Komponentlar paneli orqali .
   

Elementlarni quyidagi guruhlari mavjud:
Sources guruhi – energiya va signallar manbalari
Power sources – ta’minot manbalari (AC – o‘zgaruvchan tok ta’minot manbayi, DC – o’zgaras tok ta’minot manbayi, DGND – raqamli yer, GROUD – analog yer, Vcc, Vdd – manbani musbat kuchlanshi, Vee, Vss – yer manfiy kuchlanish).
Analog yerga ulanish modellashni barcha jarayonlarida foydalaniladi, real vaqt mobaynida raqamli qurilmalarni modellanishini hisobga olmganda (bu rejimda, mantiqiy elementdagi kechikshdan tashqari frontni va tushuvni vaqtlari modellanadi, chiqish kuchlanishlari silliqlangan frontga ega bo‘ladi, modellash jarayonini o‘zi esa katta vaqtni talab qiladi).
Signal voltage sources – signalli kuchlanish manbalari
Signal current sources – signally tok manbalari.
Controlled voltage sources – boshqaruvchi kuchlanish manbayi.
Controlled current sources – boshqaruvchi tok manbayi.
Control function blocks – funksional boshqarish bloki.
Basic guruhi – tayanch elementlar guruhi
Rpack – qarshilikli yig‘ma.
Switch – uzib - ulagichlar (kalitlar, push button- tugma, 2-10 uzib – ulagichli bloklar).
Transformer –transformator.
Non linear transformer – chiziqli bo‘lmagan transfarmator.
Relay – rele.
Connectors – ulovchilar, razyomlar.
Sockets – soketlar.
Resistor – rezistorlar.
Capacitor – kondensatorlar.
Inductor – induktivlik g‘altagi.
Cap electrolit – elektrolitik kondensatorlar.
Variable capacitor – o‘zgaruvchan kondensatorlar.
Variable inductor – o‘zgaruvchan induktivlik g‘altaglari.
Potentiometer – potensiometrlar.
Diodes guruhi – diodlar
Diode – diodlar.
Zener –stabilitronlar (Zener diodlari).
Led – yorug‘lik diodlari.
FWB – diod ko‘priklari.
Schootky diode – Shottki diodlari.
Scr – triodli tiristorlar, katot bo‘yicha boshqariladigan teskari yo‘nalishni yopuvchi tiristotlar.
Diac –ikki yo‘nalishli diodlar.
Triac – triodli simmetrik tiristorla (ikki yo‘nalishli).
Varactor – varikaplar (sig‘imli diodlar).
Pin diod – pin diodlar (kuchli legirlangan sohalar orasida hususiy o‘tkazuvchanlik soxasiga ega bo‘ladi).
Transistors guruhi – tranzistorlar
BJT NPN – NPN tipidagi bi qitbli tranzistorlar.
BJT PNP – PNP tipidagi bi qutbli tranzistorlar.
BJT ARRAY – tranzistorlarni mikroyig’masi.
DARLINGTON NPN – Darlington NPN tranzistorlari (tarkibiy tranzistrolar).
DARLINGTON PNP – Darlington PNP tranzistorlari.
DARLINGTON ARRAY – Darlingtonni transistor massivi.
MOS 3TDN – N-xildagi kanal o‘rnatilgan kanalli tranzisotor.
MOS 3TEN – N-kanalga ega bo‘lgan to tipidagi to tipidagi to‘yintirilgan va izolyatsialangan zatvorga ega bo‘lgan kanalli transistor, uning istok va asosi ichidan birlashtirilgan (induksialangan kanal).
MOS 3TEP – P-xildagi induksialangan kanalga ega bo‘lgan kanalli transistor.
JFET N – N xilli o‘tkazuvchanlikga ega bo‘lgan maydon tranzistori.
JFET P – P xilli o‘tkazuvchanlikga ega bo‘lgan maydon tranzistori.
POWER MOS N – N-xildagi kanalga ega bo‘lgan quvvatli kanalli tarnzistor.
POWER MOS P – P-xildagi kanalga ega bo‘lgan quvvatli kanalli tarnzistor.
POWER MOS COM – quvvatli kanalli transistor (komplamentar texnologiyali).
UJT – triodli tiristor anod bo‘yicha boshqarilishga ega teskari yo‘nalishda yopadi.
THERMAL MODELS – harorat modellari.
Analog guruhi – analogli komponentlar
Opamp – amaliy kuchaytirgichlar.
Comporator – komparatorlar.
Wideband amps – keng ko‘lanli kuchaytirgichlar.
Special function – maxsus funksialarni ado etuvchi kuchaytirgichlar.
TTL guruhi – 74-seriyali tranzistor – transistor mantiqiga ega elementlar
CMOS guruhi – MOYO‘ - strukturaga ega bo‘lgan komplomentar (komplamentar tranzistorlar)
MCU guruhi