Mundarija: Kirish I. Bob. Turli tipdagi maktabgacha ta’lim muassasalarining tashkiliy tuzilmasi

2.3. Maktabgacha ta’lim muassasasini boshqarishning nazariy asoslari.
Mamlakatimizda menejment fanining rivojlanishiga salmoqli hissa qo‘shgan olimlardan M.Sharifxo‘jaev, Yo.Abdullaevlar boshqaruv o‘ziga xos yuksak san’at va mahoratni talab qiluvchi tanlov, shu tanlov asosida qaror qabul qilish va uning bajarilishini nazorat qilish ekanligini ta’kidlab, quyidagicha ta’rif beradilar: “Boshqaruv – bu tanlov, qaror qabul qilish va uning bajarilishini nazorat qilish jarayonidir”. Ta’lim menejmentida boshqaruvning quyidagi turlari mavjud.
Avtoritar rahbar
Bunday turdagi rahbar:

• 
  buyruq chiqarish, qaror qabul qilish, xodimlarga jazo berish yoki rag‘batlantirishda jamoa fikirini hisobga olmaydi;
  
• 
  o‘zini jamoadan uzoq tutadi; jamoa a’zolarini bevosita muloqatda bo‘lishini chegaralab qo‘yadi;
  
• 
  o‘zining noo‘rin harakatlarining tanqid qilinishiga chiday olmaydi;
  
• 
  o‘ziga bo‘ysinuvchilarning harakatlarini keskin ravishda tanqid qilishni yaxshi ko‘radi;
  
• 
  muttasil buyruq berishga, hammani o‘z istaklariga so‘zsiz bo‘ysindirishga intiladi;
  
• 
  ko‘p gapirishni yoqtirmaydi, lekin bo‘ysinuvchilari bilan muomilada bo‘lganda uning rahbarlik g‘ururi balandligi, o‘zini katta tutishi sezilib turadi;
  
• 
  o‘ziga bo‘ysinuvchilar oldida qovog‘i solingan kayfiyatda bo‘ladi.
  
• 
  Xullas, avtoritar rahbar o‘ziga bino qo‘ygan, dimog‘dor, o‘z qobiliyati va imkoniyatlariga ortiqcha ishonadigan, hukimini o‘tkazishga inti-ladigan kishilardan yetishib chiqadi.
  

Bunday rahbar nazoratdan chetda qolsa o‘sha yerda dag‘allik, takabburlik, tayziq o‘tkazish, majbur qilish kabi o‘ta salbiy holatlar avj oladi.
Biroq avtokratik boshqaruv usulini har jihatdan, yomon deb bo‘lmaydi. Ba’zi bir hollarda bo‘ysinuvchilarning madaniy darajasi, axloqi pastligi sababli avtokratik uslubini tanlab olish ham ish berib holishi mumkin
Liberal rahbar
Bunday turdagi rahbar:

• 
  idorasiz, tashabbussiz bo‘ladi;
  
• 
  o‘z zimmasiga mas’uliyat olishni yoqtirmaydi;
  
• 
  ishni o‘z holiga tashlab ko‘yadi;
  
• 
  idoraga nisbatan qat’iy bo‘lishdan hayiqadi;
  
• 
  o‘zini haddan tashqari ehtiyot qiladi;
  
• 
  biron xodim bilan ham aloqani buzishni istamaydi;
  
• 
  talabchan emas, sust nazorat qiladi;
  
• 
  suiste’mollarga bevosita yo‘l qo‘ymasa ham o‘zini bilmaslikka soladi;
  

Bunday rahbar tashqaridan ko‘rsatiladigan ta’sirga moyilligi bilan ko‘zga tashlanib turadi.