Murakkab tabiiy-iqlim sharoitlarda yo'l poyini qurish

70 rasm. Avtogreyderni «Profil 30» avtomat sistemasi bilan
ishlash prinsipal chizmasi
To„g„ri yo„l bo„laklarida bo„ylama qiyaligi 30 ‰ gacha bo„lgan yo„l poyini yuzasini va gorizontal egrili yo„l bo„laklarida tekislash lazer kopiri bilan, vertikal egrili yo„l bo„laklarida - bikr kopir bilan amalga oshiriladi.
Lazer nurini aylanishida yaratilgan lazer sistemasi tayanch optik tekislikka asoslanan.
Nurni aylanish chastotasi qurilish mashinasini surilish tezligiga asosan olingan va 70-100 ayl/min tashqil qiladi.
Avtogreyderning kesuvchi ag„dargichini cheti lazer tekisligiga kat‟iy ravishda paralel xarakatlanadi. Lazer nurini bita postidan bir vaqtda bir nechta mashinani boshqarish mumkin. Nurlantirgichni ta‟sir masofasi 500 m gacha.
Bikr kopir qullab tekislashda kopir sim (kopir trosi) ko„tarma koshiga o„rnatiladi. Uni bir biridan 10-20 m masofada joylashgan metal qoziqka o„rnatiladi. Kopir simni loyixd chizig„idan balandligi taxminan 0,55 m. Uni maxsus lebedka Bilan tortiladi va dinamometr Bilan nazorat qilinadi. Asosiy qoziqlar va kopir simlari nivelir bo„yicha o„rnatiladi.
Kopir simi bilan tekislashda щup doimo nazorat qilinadi, u doimo unga tegib turishi kerak. Oxirgi jarayonlar (o„tishlar) kopir simisiz bajariladi, chunki kopir
sifatida birinchi o„tishdan so„nghosil bo„lgan tekislangan yuza xizmat qiladi. Bu
holda щup o„rniga kopir g„ildiragi o„rnatiladi.
Ag„dargichi avtomatik boshqarilmaydiganavtogreyder bilan tekislanganda tastlabki tayyorgarlik maxsus qoziq yoki qoziqcha (71 rasm) yordamida ishni belgilashdan iborat. -ozikda balandlikni belgilovchi belgilar bo„lib undan
xaydovchilar ag„dargichni ko„tarish yoki pasaytirish to„g„risida fikirlaydilar.


71-rasm. Yo'l poyini rejasini va kesimini avtogreyder yoki buldozer ag'dargichiga reyka-
ko'rsatgich va yo'l poyiga maxsus qoziqo'rnatish yo'li bilan nazorati uchun chizma:
a-rejada reyka-ko'rsatkichni veshkaga nisbatan xrlati; b-ushani o'zi ko'tarmaning ko'ndalang kesimida; v-ushani o'zi o'ymada; 1-buldozer yoki avtogreyder otvali; 2-planka; 3-yon qiyalik
chegarasi; 4-prujina-kompensator; 5-reyka-ko'rsatkich; 6-sharnir; 7-veshka; 8-reykadagi
balandlik belgisi
Tekislashdan avval avtogreyder bilan kiska o„tishda qo„pol tekislash qilinadi-loyiha belgisidan farkdanadigan ayrim joylarda grunt kesiladi. Undan so„ngavtogreyder bilan xamma qamrab olish masfasi bo„yicha umumiy tekislash ishlarini olib boriladi. Ishni rejada ko„tarma o„qiga nisbatan 45-75⁰ burchak ostida ag„dargich bilan gruntni kesib birinchi tezlikda olib borish aklif qilinadi.
Ko„tarma va o„ymani yon qiyaligini tekislash xar xil mashinalar bilan: otkosnikli buldozer yoki avtog„reydrlar, ekskavator-tekislovchi (teleskop strelkali gidravlik bir cho„michli ekskavatorlar), oddiy cho„michli yoki maxsus ikki ag„dargichi tekislovchi bilan ekskavator-draglayn bilan amalga oshiriladi.Ko„tarmalarni 1:3 va katta yotik yon kiyaligada uni ustidan yurib (72 rasm) avtogreyder bilan tekislanadi.
72-rasm. Kichik yon qiyaliklarni avtogreyder bilan pardozlash
YOtikligi 1:2 va undan katta bo„lgan yon qiyaliklarni buldozer bilan qiyalikni o„zida yo„l o„qiga perpendikulyar yuqoridan pastga xarakatlanib tekislash
mumkin. -iyaligi 1:3 dan kichik bo„lgan yon qiyaliklarni uzaytirilgan pichok bilan
jixozlangan avtogreyder yoki buldozer bilan tekislaydi (73 rasm).


73-rasm. Tik yon qiyaliklarni tekislash uchun buldozer va
avtogreyderni jihozi


Katta ko„tarma va chuqur o„ymalarni yon qiyaliklarini ekskavator bilan tekislanadi. Balandligi 5-7 m bo„lgan ko„tarmada teleskop strelali ekskavator- tekislovchi (2.60 rasm) qo„llashmaqsadga muvofiq, undan katta (14 m gacha) ko„tarmalarda - ikki ag„dargichi tekislovchi ekskavator (74 rasm) bilan yoki odiy cho„michli draglayn. Ekskavator-tekislovchi bilan tekislash ekskavatorni yuqori va pastki tomonidan, ekskavator-draglayn - faqatyuqori tomonidan olib boriladi.