Musiqiy-ritimik faoliyatlarini shakllantirish uslubi mundarija kirish

Darsda harakatlarni qo‘llash uslublari. Musiqiy-ritmik harakatlar bolalarning badiiy tajribasiga aylanishi, badiiy rivojlanishini boyitishi uchun o‘quvchilarni bu faoliyatga tayyorlash, eng avvalo, harakat malakalari haqida tasavvurga ega qilish lozim. o‘quvchilar xonada musiqa ostida qadam tashlash, yengil yugurish, har tomonga tarkalish kabi boshlang‘ich malakalarini egallaydilar. Musiqiy signal – belgilarga, ya’ni harakatni boshlash, o‘zgartirishlarga javoban harakatlanishni o‘rgandilar. Masalan, barabanning jaranglashi o‘rinlardan turib saflanishga signal bo‘lsa, F.Nazarovning «Yurish marshi» ko‘yining boshlanishi qadam tashlab turgan joyda harakatlanishga, kuyga uchburchakning jo‘rligi qo‘shilgan joyda esa sakrashga o‘tishni ko‘rsatishi lozim.


1.2. Musiqiy-ritimik faoliyatlarini vazifasi
Musiqiy-ritmik harakatlar bolalarni badiiy jihatdan boyitilishi uchun bolalarni shu faoliyatga tayyorlash kerak. Shuning uchun o‘quvchilar, avval, harakatlanish malakalari haqida taassurot olishlari zarur. Ular xonada musiqa ostida marsh yurishni, yengil yugurishni, shartli musiqiy signallarga buysunishni o‘rganadilar. O‘quvchilar aniq muljal uchun berilgan mashqlarni o‘zlashtirganlaridan so‘ng, darsga maxsus vazifalar kiritiladi. Musiqiy ko‘rinishning mazmun xususiyatlarini harakatlarda ko‘rsata olish, bajara olish malakalarini shakllantirishga qaratilgan bo‘ladi. Masalan marshning turli mazmunda turlicha harakatlanishni o‘rganadilar, jumladan sportdagi marshda - tetik, o‘yinchoqlar marshida - yengil, oyoq uchida; harbiy marshda - baland qadam bilan misolida. Bunda S.Abramovaning «Marsh» quyidan foydalanish mumkin. O‘qituvchi harakat uchun mashqlar va sinfga kirish uchun nafaqat marshlardan, balki tetik, tantanovor qayfiyatdagi asarlarni ishlatish mumkin. O‘zbek xalq kuyi «Qari navo» kuyi ostida sinfga kirib kelish mumkin. Eng oddiy raqs harakat shakllari bu - qarsak va oyoq to‘pillatishdir. Ularning yordamida o‘quvchilar o‘z taassurotlarini mustahkamlaydilar. Harakatlarda ritmik suratni o‘zlashtirishga katta ahamiyat berish kerak. O‘quvchilarning diqqatini to‘xtamlarga, bir tekis harakatning o‘zgarishiga, marsh musiqasining ritmga qaratish kerak. Buni masalan, «Kim yuryapti?» degan o‘yin yordamida o‘rgatish mumkin. Bu yerda bolalar bir necha guruhga bo‘linadilar: birinchi guruh «Turnalar» musiqasiga yura-yura bir oyoqda to‘xtaydi; ikkinchi guruh - poezd musiqasi ostida harakat - yurish tezligi oshadi va sekin - astalik bilan to‘xtaydi; uchinchi guruh - "Qurbaqalar" musiqasi ostida sakrab yurishadi. Shunday o‘yinlarni qo‘llasak, bolalarda ritm hissi faollashadi, musiqani yanada chuqurroq tinglash malakasi oshadi. Harakatlar yordamida bir qancha musiqiy taassurotlarni shakllantirish mumkin, xususan, ikki, uch xissali o‘lchovda. 2/4 o‘lchamidagi musiqaga joyda turib oyoq uchida ko‘tariladilar va tushadilar. 3/4 o‘lchamidagi musiqaga esa, «birinchi» xissaga tushadilar, «uchinchi» xissaga ko‘tariladir. Bolalar bu harakatlarni o‘zlariga tanish bo‘lgan musiqa sadolari ostida bajaradilar, misl uchun polka va vals. Bolalar «Musiqiy badan tarbiya» yoki «o‘z raqsingni bilib ol» o‘yini orqali o‘ynashlari mumkin.